ჩრდილოეთი მაკედონია: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 108: ხაზი 108:


== ისტორია ==
== ისტორია ==
[[1991]] წელს კომუნისტური [[იუგოსლავია|იუგოსლავიის]] დაშლის შემდეგ გამოცხადდა მაკედონიის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. იგი [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკებს]] შორის შემავალი ერთადერთი ქვეყანა იყო, რომლის მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებას [[ბელგრადი]]ს წინააღმდეგობა არ მოჰყოლია. დამოუკიდებლობის გამოცხადებისთანავე 500 [[აშშ|ამერიკელი]] ჯარისკაცი იქნა გაგზავნილი [[გაერო]]ს მანდატით მშვიდობის შესანარჩუნებლად. პრეზიდენტმა [[კირო გლიკოროვი|კირო გლიკოროვმა]] შესძლო ჩამოეყალიბებინა კარგი ურთიერთობები [[ბელგრადი|ბელგრადთან]] და სხვა რესპუბლიკებთან. ''[[მაკედონია]]'' __ ამ სახელის წინააღმდეგ გაილაშქრა [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]], ვინაიდან მისი ჩრდილოეთი ოლქი, რომლის ცენტრია [[სალონიკი]], ატარებს იგივე სახელს. აღსანიშნავია, რომ ისტორიული მაკედონიის ტერიტორია სამი მეზობელი სახელმწიფოს - [[საბერძნეთი]]ს, [[ბულგარეთი]]ს და დღევანდელი მაკედონიის რესპუბლიკის მიწებს მოიცავდა.
[[1991]] წელს კომუნისტური [[იუგოსლავია|იუგოსლავიის]] დაშლის შემდეგ გამოცხადდა მაკედონიის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. იგი [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკებს]] შორის შემავალი ერთადერთი ქვეყანა იყო, რომლის მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებას [[ბელგრადი]]ს წინააღმდეგობა არ მოჰყოლია. დამოუკიდებლობის გამოცხადებისთანავე 500 [[აშშ|ამერიკელი]] ჯარისკაცი იქნა გაგზავნილი [[გაერო]]ს მანდატით მშვიდობის შესანარჩუნებლად. პრეზიდენტმა [[კირო გლიკოროვი|კირო გლიკოროვმა]] შესძლო ჩამოეყალიბებინა კარგი ურთიერთობები [[ბელგრადი|ბელგრადთან]] და სხვა რესპუბლიკებთან. ''[[მაკედონია]]'' __ ამ სახელის წინააღმდეგ გაილაშქრა [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]], ვინაიდან მისი ჩრდილოეთი ოლქი, რომლის ცენტრია [[სალონიკი]], ატარებს იგივე სახელს. აღსანიშნავია, რომ ისტორიული მაკედონიის ტერიტორია სამი მეზობელი სახელმწიფოს - [[საბერძნეთი]]ს, [[ბულგარეთი]]ს და დღევანდელი [[მაკედონიის სამეფო|მაკედონიის რესპუბლიკის]] მიწებს მოიცავდა.


== მემკვიდრეობა ==
== მემკვიდრეობა ==

21:17, 4 იანვარი 2014-ის ვერსია

ტერმინს „მაკედონია“ აქვს სხვა მნიშვნელობებიც, იხილეთ მაკედონია (მრავალმნიშვნელოვანი).
მაკედონიის რესპუბლიკა
Република Македонија
მაკედონია
მაკედონიის
დროშა გერბი
დევიზი: Слобода или смрт
ჰიმნი: Денес Над Македонија
მაკედონიის მდებარეობა
დედაქალაქი
(და უდიდესი ქალაქი)
სკოპიე
42°00′ ჩ. გ. 21°26′ ა. გ. / 42.000° ჩ. გ. 21.433° ა. გ. / 42.000; 21.433
ოფიციალური ენა მაკედონური[1][2]
მთავრობა საპარლამენტო რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი გეორგე ივანოვი
 -  პრ.-მინისტრი ნიკოლა გრუევსკი
 -  პარლამენტის სპიკერი ტრაიკო ველიანოსკი
ფართობი
 -  სულ 25,713 კმ2 (148-ე)
 -  წყალი (%) 1.9
მოსახლეობა
 -  2011[3] შეფასებით 2,058,539 (146-ე)
 -  2002 აღწერა 2,022,547 
 -  სიმჭიდროვე 80.1 ად კაცი/კმ2 (122-ე)
მშპ (მუპ) 2012 შეფასებით
 -  სულ $22.147 მილიარდი[4] 
 -  ერთ მოსახლეზე $10,718[4] 
აგი (2011) 0.728[5] (მაღალი) (78-ე)
ვალუტა მაკედონური დენარი (MKD)
დროის სარტყელი CET (UTC +1სთ.)
 -  ზაფხულის (DST) CET (UTC +2სთ.) (UTC)
ქვეყნის კოდი MKD
Internet TLD .mk
სატელეფონო კოდი 389

მაკედონია (მაკედ. Македонија, ლათინური ალფავიტით: Makedonija), ოფიციალურად მაკედონიის რესპუბლიკა (მაკედ. Република Македонија, ლათინური ალფავიტით: Republika Makedonija) — ქვეყანა ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ცენტრალურ ნაწილში, სამხრეთ ევროპაში. ის რის ყოფილი იუგოსლავიის ერთ-ერთი მემკვიდრე ქვეყანა, რომელმაც დამოუკიდებლობა 1991 წელს გამოაცხადა. ის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრი 1993 წელს გახდა, თუმცა საბერძნეთთან უთანხმოების გამო მისი დროებითი სახელი არის იუგოსლავიის ყოფილი რესპუბლიკა მაკედონია.[6][7] (მაკედონიურად: поранешна Југословенска Република Македонија,[8] ლათინური ალფავიტით: Poranešna Jugoslovenska Republika Makedonija), ასევე მოიხსენიებენ აბრევიატურით: FYROM.


მაკედონიას არ აქვს ზღვაზე გასასვლელი და ის ესაზღვრება შემდეგ ქვეყვენს: კოსოვო ჩრდილო-დასავლეთიდან, სერბეთი ჩრდილოეთიდან, ბულგარეთი აღმოსავლეთიდან, საბერძნეთი სამხრეთიდან და ალბანეთი დასავლეთიდან.[9] ის მოიცავს ისტორიული მაკედონიის რეგიონის დიდ ნაწილს, მომლის დანარჩენი ნაწილები შედის საბერძნეთის და ბულგარეთის შემადგენლობაში. მაკედონიის დედაქალაქია სკოპიე რომლის მოსახლეობაც 2002 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 506,926 ადამიანს. სხვა დიდი ქალაქები არიან: ბიტოლა, კუმანოვო, პრილეპი, ტეტოვო, ოჰრიდი, ველესი, შტიპი, კოჩანი, გოსტივარი, კავადარცი და სტრუმიცა. მას აქვს დაახლოებით 50 ტბა და 2000 მეტრზე მაღალი 16 მთა. ის არის გაერთიანებული ერებისა და ევროპის საბჭოს წევრი. 2005 წლიდან ის ასევე რის ევროპის კავშირის კანდიდატი და განცხადებული აქვს ნატოს წევრობის სურვილი.

სახელწოდება

ქვეყნის დასახელება მოდის ბერძნული სახელწოდებიდან: Μακεδονία (მაკედონია),[10][11] ასევე ეწოდებოდა ამ ტერიტორიაზე მოგვიანებით წარმოქმნილ სახელმწიფოს, ხოლო შემდგომში რეგიონს. დასახელება Μακεδόνες (მაკედონიელები) მომდინარებს ანტიკური ბერძნულის ზედსართავისგან - μακεδνός (მაკედნოს), რაც ნიშნავს "მაღალს, წვრილს",[12] ასევე არის ვერსია, რომ დასახელება თავიდან აღნიშნავდა "მთიელს" ან "მაღალს",[11][13][14] რაც შესაძლებელია მომდინარეობდეს, ანტიკური მაკედონიელების ფიზიკური მახასიათებლის ან მათი მაღალმთინაი საცხოვრებელი ადგილების გამო.

გეოგრაფია

ქვეყანა ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე. მისი მოსაზღვრე სახელმწიფოებია: ბულგარეთი, საბერძნეთი, ალბანეთი, სერბია და მონტენეგრო. ფართობი - 25.713 კვ.კმ.

სტატისტიკური რეგიონები

მაკედონიის სტატისტიკური რეგიონები

მაკედონია შედგება შემდეგი 8 სტატისტიკური რეგიონისგან:

2004 წლის მიხედვით, სტატისტიკური რეგიონები დაყოფილია 84 თემად.

სახელმწიფო

  • სახელმწიფო სისტემა : დემოკრატიული რესპუბლიკა.
  • სახელმწიფოს მეთაური : პრეზიდენტი გეორგე ივანოვი.
  • მთავრობის მეთაური : პრემიერ-მინისტრი.
  • საკანონმდებლო ორგანო : ერთპალატიანი პარლამენტი - სობრანიე (120 წევრი).
  • ადმინისტრაციული დაყოფა : 123 მუნიციპალიტეტი (opstina).

დემოგრაფია

ძირითადი ეთნიკური ჯგუფები, 2002.

ბოლო აღწერა 2002 წელს ჩატარდა რის მიხედვითაც მაკედონიის მოსახლეობა შეადგენდა 2,022,547 მაცხოვრებელს.[15] ხოლო ბოლო ოფიციალური მონაცემები ეკუთვნის 2009 წელს რის მიხედვითაც მოსახლეობა არის დაახლოებით 2,050,671 ადამიანი.[16] მათ შორის - მაკედონელები 67%, ალბანელები 23%, თურქები 4%, ბოშები 2%, სერბები 2%.

ეკონომიკა

ისტორია

1991 წელს კომუნისტური იუგოსლავიის დაშლის შემდეგ გამოცხადდა მაკედონიის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. იგი იუგოსლავიის სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკებს შორის შემავალი ერთადერთი ქვეყანა იყო, რომლის მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებას ბელგრადის წინააღმდეგობა არ მოჰყოლია. დამოუკიდებლობის გამოცხადებისთანავე 500 ამერიკელი ჯარისკაცი იქნა გაგზავნილი გაეროს მანდატით მშვიდობის შესანარჩუნებლად. პრეზიდენტმა კირო გლიკოროვმა შესძლო ჩამოეყალიბებინა კარგი ურთიერთობები ბელგრადთან და სხვა რესპუბლიკებთან. მაკედონია __ ამ სახელის წინააღმდეგ გაილაშქრა საბერძნეთმა, ვინაიდან მისი ჩრდილოეთი ოლქი, რომლის ცენტრია სალონიკი, ატარებს იგივე სახელს. აღსანიშნავია, რომ ისტორიული მაკედონიის ტერიტორია სამი მეზობელი სახელმწიფოს - საბერძნეთის, ბულგარეთის და დღევანდელი მაკედონიის რესპუბლიკის მიწებს მოიცავდა.

მემკვიდრეობა

  • ღირშესანიშნაობანი - ძველბერძნული ქალაქის ჰერაკლეის ნანგრევები; მეფე სამუილის ციხე-სიმაგრე (XI ს.); სტრუმნიცის ციხე (XI ს.); წმ. სოფიის ბაზილიკა ოხრიდში (XI ს.); წმ. მიხეილის ეკლესია ლესნოვოში; ოჰრიდი და მისი ტბები.

ტურიზმი

ტურიზმი მაკედონიაში ეროვნული ეკონომიკის ერთ-ერთი მსხვილი სექტორია. ბუნებრივი და კულტურული ღირსშესანიშნაობების სიუხვე მაკედონიას ტურისტულად საკმაოდ მიმზიდველს ხდის. ყოველწლიურად, მაკედონია საშუალოდ 700 000 ტურისტს იღებს.[17]

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

სქოლიო

  1. Article 7 of the Constitution of the Republic of Macedonia
  2. „Languages Law passed in Parliament“. macedoniaonline.eu. 26 July 2008. ციტირების თარიღი: 27 July 2008. ციტატა: „Using the Badenter principles, the Parliament had passed the use of languages law that will touch all ethnicities in Macedonia. The law doesn't allow for use of Albanian or any other minority language as a second official language on Macedonia's territory.“
  3. Population from the State Statistical Office.
  4. 4.0 4.1 Report for Selected Country. International Monetary Fund. ციტირების თარიღი: 9 October 2012.
  5. CIA – The World Factbook – Field Listing :: Distribution of family income – Gini index. Central Intelligence Agency. ციტირების თარიღი: 31 December 2010.
  6. United Nations, A/RES/47/225, 8 აპრილი 1993
  7. UN resolutions made on 1993
  8. Делегација на Европската Унија во поранешна Југословенска Република Македонија. ციტირების თარიღი: 01-10-2013.
  9. The Republic of Macedonia – BASIC FACTS, მაკედონიის საგარეო საქმეთა სამინისტრო
  10. Μακεδονία, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  11. 11.0 11.1 Macedonia, Online Etymology Dictionary
  12. μακεδνός, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  13. Eugene N. Borza, Makedonika, Regina Books, ISBN 0-941690-65-2, p.114: The "highlanders" or "Makedones" of the mountainous regions of western Macedonia are derived from northwest Greek stock; they were akin both to those who at an earlier time may have migrated south to become the historical "Dorians".
  14. Nigel Guy Wilson, Encyclopedia of Ancient Greece, Routledge, 2009, p.439: The latest archaeological findings have confirmed that Macedonia took its name from a tribe of tall, Greek-speaking people, the Makednoi.
  15. Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 – Book XIII, Skopje, 2005.. State Statistical Office of the Republic of Macedonia.
  16. Macedonia - State Statistical Office. www.stat.gov.mk.
  17. 101 facts about Macedonia

თარგი:Link GA