ძველი მაკედონია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მ Bot: 59 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q83958 |
No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
{{მრავალმნიშვნელოვანი}} |
|||
{{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა |
|||
|სახელი = მაკედონია<br>Μακεδονία<br>Makedonía |
|||
|მშობლიური სახელი = |
|||
|სტატუსი = |
|||
|ჰიმნი = |
|||
|დროშა =Vergiasun.svg |
|||
|დროშის აღწერა = |
|||
|გერბი = |
|||
|გერბის აღწერა = |
|||
|რუკა =Macedonian Kingdom.jpg |
|||
|აღწერა =მაკედონიის სამეფო [[ფილიპე II|ფილიპე II-ის]] გარდაცვალების შემდეგ |
|||
|p1 = ბერძენთა ბნელი წლები |
|||
|შექმნილია =ძვ.წ. 800 |
|||
|ლიკვიდერებულია =ძვ.წ. 146 |
|||
|s1 =ატტალიდთა დინასტია |
|||
|flag_s1 =Attalos I tetradrachm -241 76003063.jpg |
|||
|s2 =სელევკიდების სახელმწიფო |
|||
|flag_s2 =Vergiasun.svg |
|||
|s3 =პტოლემეს სამეფო |
|||
|flag_s3 =PtolemaicEmpire.png |
|||
|s4 =მაკედონია (რომის პროვინცია) |
|||
|flag_s4 = Spqrstone.jpg |
|||
|დევიზი = |
|||
|დედაქალაქი =[[აიგაი]] ძვ.წ. 400 წლამდე <br> [[პელლა]] ძვ.წ. 400 წლიდან |
|||
|ქალაქები = |
|||
|ენა =ძველი მაკედონიური ენა |
|||
|რელიგია =ძველი ბერძნული რელიგია |
|||
|ვალუტა =ბერძნული დრაჰმა |
|||
|დამატებითი პარამეტრი = |
|||
|პარამეტრის შიგთავსი = |
|||
|ფართობი = 5,200,000 km² (ძვ.წ. 323)<br>(2,010,000 sq mi) |
|||
|მოსახლეობა = |
|||
|მართველობის ფორმა = [[მონარქია]] |
|||
|დინასტია = [[არგეადების დინასტია|არგეადები]] |
|||
|დამატებითი პარამეტრი1 = მეფეები |
|||
|პარამეტრის შიგთავსი1 = [[კარანუსი]] (ძვ.წ. 808-778) <br>[[ფილიპე II მაკედონელი]] (ძვ.წ. 359-336) <br>[[ალექსანდრე მაკედონელი|ალექსანდე დიდი]] (ძვ.წ. 336-323) <br>[[ ფილიპე V მაკედონელი]] (ძვ.წ. 221-179) |
|||
|დამატებითი პარამეტრი2 = ისტორიული ერა |
|||
|პარამეტრის შიგთავსი2 = [[კარანუსი]] აარსებს [[არგეადების დინასტია|არგეადების დინასტიას]] (ძვ. წ. 800)<br>[[ამინტას III]] აერთიანებს მაკედონიას (ძვ.წ. 382)<br>[[რომის იმპერია]] იპყრობს მაკედონიას (ძვ.წ. 146) |
|||
|დამატებითი პარამეტრი3 = |
|||
|პარამეტრის შიგთავსი3 = |
|||
}} |
|||
[[ფაილი:Map Macedonia 336 BC-en.svg|მინი|300პქ|მაკედონია ფილიპე II-ის გარდაცვალების შემდეგ]] |
[[ფაილი:Map Macedonia 336 BC-en.svg|მინი|300პქ|მაკედონია ფილიპე II-ის გარდაცვალების შემდეგ]] |
||
| ⚫ | |||
'''მაკედონიის სამეფო''' ({{lang-el|Μακεδονία}}) — უძველესი სახელმწიფო ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში [[ძვ. წ. V საუკუნე|ძვ. წ. V]]-[[ძვ. წ. II საუკუნე]]ებში.<ref name=britannica>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/354266/Macedonia|title=მაკედონია|year=2008|work=[[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]]|publisher=Encyclopædia Britannica Online|accessdate=2008-11-03}}</ref> მას დასავლეთიდან ესაზღვრებოდა [[ეპირუსი]], ჩრდილოეთიდან [[პეონია]], აღმოსავლეთიდან [[თრაკია]] და სამხრეთიდან [[თესალია]]. მისი მოსახლეობის წარმომავლობის შესახებ მეცნიერებაში აზრთა სხვადასხვაობაა. საბერძნეთის მთავარი ცენტრებიდან დაშორებული და ზღვის სანაპიროს მოწყვეტილი მაკედონია საბერძნეთის სხვა ოლქებთან შედარებით ჩამორჩენილი იყო. მაკედონიაში ადრინდელ ხანაში ქალაქები თითქმის არ არსებობდა, მონობაც ნაკლებად იყო განვითარებული. |
'''მაკედონიის სამეფო''' ({{lang-el|Μακεδονία}}) — უძველესი სახელმწიფო ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში [[ძვ. წ. V საუკუნე|ძვ. წ. V]]-[[ძვ. წ. II საუკუნე]]ებში.<ref name=britannica>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/354266/Macedonia|title=მაკედონია|year=2008|work=[[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]]|publisher=Encyclopædia Britannica Online|accessdate=2008-11-03}}</ref> მას დასავლეთიდან ესაზღვრებოდა [[ეპირუსი]], ჩრდილოეთიდან [[პეონია]], აღმოსავლეთიდან [[თრაკია]] და სამხრეთიდან [[თესალია]]. მისი მოსახლეობის წარმომავლობის შესახებ მეცნიერებაში აზრთა სხვადასხვაობაა. საბერძნეთის მთავარი ცენტრებიდან დაშორებული და ზღვის სანაპიროს მოწყვეტილი მაკედონია საბერძნეთის სხვა ოლქებთან შედარებით ჩამორჩენილი იყო. მაკედონიაში ადრინდელ ხანაში ქალაქები თითქმის არ არსებობდა, მონობაც ნაკლებად იყო განვითარებული. |
||
| ხაზი 5: | ხაზი 50: | ||
მაკედონიის გაძლიერება, როდესაც ის პატარა სამეფოდან გახდა ბერძნული სამყაროს ერთ-ერთი დომინანტი სახელმწიფო, უკავშირდება [[ფილიპე II (მაკედონია)|ფილიპე II]]-ის ([[ძვ. წ. 359]]-[[ძვ. წ. 336|336]] წწ.) სახელს. მან შეძლო ბერძნული ქალაქ-სახელმწიფოების დამორჩილება და იქ გაბატონება. [[ძვ. წ. 338]] წელს გამართული [[ქერონეიის ბრძოლა|ქერონეიის ბრძოლის]] შემდეგ, რომელშიც ფილიპემ ათენელები და სპარტელები დაამარცხა, მან ჩამოაყალიბა კორინთოს ლიგა. ფილიპე II-ის მიერ მოწვეულ კორინთოს კონგრესზე ([[ძვ. წ. 338]]-[[ძვ. წ. 337|337]] წწ.) ბერძნულმა ქალაქებმა სცნეს მაკედონიის ჰეგემონობა. მაკედონიამ ბერძნულ პოლისებში თავისი გარნიზონები ჩააყენა და მმართველობის ოლიგარქიული ფორმები დაამყარა. |
მაკედონიის გაძლიერება, როდესაც ის პატარა სამეფოდან გახდა ბერძნული სამყაროს ერთ-ერთი დომინანტი სახელმწიფო, უკავშირდება [[ფილიპე II (მაკედონია)|ფილიპე II]]-ის ([[ძვ. წ. 359]]-[[ძვ. წ. 336|336]] წწ.) სახელს. მან შეძლო ბერძნული ქალაქ-სახელმწიფოების დამორჩილება და იქ გაბატონება. [[ძვ. წ. 338]] წელს გამართული [[ქერონეიის ბრძოლა|ქერონეიის ბრძოლის]] შემდეგ, რომელშიც ფილიპემ ათენელები და სპარტელები დაამარცხა, მან ჩამოაყალიბა კორინთოს ლიგა. ფილიპე II-ის მიერ მოწვეულ კორინთოს კონგრესზე ([[ძვ. წ. 338]]-[[ძვ. წ. 337|337]] წწ.) ბერძნულმა ქალაქებმა სცნეს მაკედონიის ჰეგემონობა. მაკედონიამ ბერძნულ პოლისებში თავისი გარნიზონები ჩააყენა და მმართველობის ოლიგარქიული ფორმები დაამყარა. |
||
| ⚫ | |||
ფილიპეს გარდაცვალების შემდეგ სახელმწიფო არნახულად გაძლიერდამ მისი მემკვიდრის [[ალექსანდრე დიდი]]ს მეფობის პერიოდში. მან [[ძვ. წ. 336]]-[[ძვ. წ. 334|334]] წლებში ჯერ საბერძნეთი დაიმორჩილა, ([[სპარტა|სპარტის]] გამოკლებით) შემდეგ კი [[ძვ. წ. 334]]-[[ძვ. წ. 323|323]] წლებში [[აქემენიდების იმპერია|სპარსეთის იმპერია]] დაიპყრო და ინდოეთშიც კი შეიჭრა. სამეფოს ეს მდგომარეობა დიდხანს არ შეუნარჩუნებია, რადგან ალექსანდრეს გარდაცვალებისთანავე ის რამდენიმე ნაწილად დაიშალა. მაკედონიაში ძალაუფლებისათვის ბრძოლა [[ანტიგონიდები]]ს გამარჯვებით დასრულდა ([[ძვ. წ. 306]] წ.). ალექსანდრე მაკედონელის გარდაცვალებით დაიწყო [[ელინიზმი]]ს ეპოქა, რომელიც მაკედონიაში კრიზისით აღინიშნა. ქვეყნის დასუსტებას ხელს უწყბდა დიადოქოსების ბრძოლა ძალაუფლებისათვის და [[ძვ. წ. III საუკუნე|ძვ. წ. III საუკუნის]] 70-იან წლებში [[გალატები]]ს შემოსევა. ბერძნულ პოლისებს დამოუკიდებლობის აღდგენა უნდოდათ. ეს ბრძოლა განსაკუთრებით გაძლიერდა [[ეტოლიის კავშირი]]ს შექმნისა ([[ძვ. წ. 320]] წ.) და [[აქაველთა კავშირი]]ს აღდგენის ([[ძვ. წ. 280]] წ.) შემდეგ, მაგრამ [[ძვ. წ. 221]] წელს ქ. სელასიასთან მაკედონიამ [[სპარტა]] დაამარცხა და [[ლაკონიკე]] იძულებული გახდა მაკედონიის ბატონობა ეცნო. მაკედონიის მეფე [[ფილიპე V (მაკედონია)|ფილიპე V-მ]] ([[ძვ. წ. 221]]-[[ძვ. წ. 179]] წწ.) ეტოლიის კავშირის წინააღმდეგ [[ძვ. წ. 220]] წელს მოკავშირეთა ომი წამოიწყო, მაგრამ [[ძვ. წ. 217]] წელს, რადგან რომთან საბრძოლველად ემზადებოდა იძულებული გახდა ნავპაქტოსში ზავი დაედო [[სტატუს-კვო]]ს შენარჩუნების პირობებით. მაკედონია რომთან ბრძოლებში დამარცხდა [[მაკედონური ომები]]ს დროს, რომაელებმა მეფე [[პერსევსი (მაკედონია)|პერსევსი]]ს ([[ძვ. წ. 179]]-[[ძვ. წ. 168]] წწ.) ჯარი პიდნასთან გაანადგურეს. მაკედონია გაძარცვეს და 4 ოლქად დაყვეს. [[ძვ. წ. 148]] წელს მაკედონიაში იფეთქა ანტირომაულმა აჯანყებამ [[ანდრისკე]]ს მეთაურობით. აჯანყების ჩახშობის შემდეგ მაკედონია სამხრეთ ილირიასა და ეპირთან ერთად რომის პროვინციად გამოცხადდა. |
ფილიპეს გარდაცვალების შემდეგ სახელმწიფო არნახულად გაძლიერდამ მისი მემკვიდრის [[ალექსანდრე დიდი]]ს მეფობის პერიოდში. მან [[ძვ. წ. 336]]-[[ძვ. წ. 334|334]] წლებში ჯერ საბერძნეთი დაიმორჩილა, ([[სპარტა|სპარტის]] გამოკლებით) შემდეგ კი [[ძვ. წ. 334]]-[[ძვ. წ. 323|323]] წლებში [[აქემენიდების იმპერია|სპარსეთის იმპერია]] დაიპყრო და ინდოეთშიც კი შეიჭრა. სამეფოს ეს მდგომარეობა დიდხანს არ შეუნარჩუნებია, რადგან ალექსანდრეს გარდაცვალებისთანავე ის რამდენიმე ნაწილად დაიშალა. მაკედონიაში ძალაუფლებისათვის ბრძოლა [[ანტიგონიდები]]ს გამარჯვებით დასრულდა ([[ძვ. წ. 306]] წ.). ალექსანდრე მაკედონელის გარდაცვალებით დაიწყო [[ელინიზმი]]ს ეპოქა, რომელიც მაკედონიაში კრიზისით აღინიშნა. ქვეყნის დასუსტებას ხელს უწყბდა დიადოქოსების ბრძოლა ძალაუფლებისათვის და [[ძვ. წ. III საუკუნე|ძვ. წ. III საუკუნის]] 70-იან წლებში [[გალატები]]ს შემოსევა. ბერძნულ პოლისებს დამოუკიდებლობის აღდგენა უნდოდათ. ეს ბრძოლა განსაკუთრებით გაძლიერდა [[ეტოლიის კავშირი]]ს შექმნისა ([[ძვ. წ. 320]] წ.) და [[აქაველთა კავშირი]]ს აღდგენის ([[ძვ. წ. 280]] წ.) შემდეგ, მაგრამ [[ძვ. წ. 221]] წელს ქ. სელასიასთან მაკედონიამ [[სპარტა]] დაამარცხა და [[ლაკონიკე]] იძულებული გახდა მაკედონიის ბატონობა ეცნო. მაკედონიის მეფე [[ფილიპე V (მაკედონია)|ფილიპე V-მ]] ([[ძვ. წ. 221]]-[[ძვ. წ. 179]] წწ.) ეტოლიის კავშირის წინააღმდეგ [[ძვ. წ. 220]] წელს მოკავშირეთა ომი წამოიწყო, მაგრამ [[ძვ. წ. 217]] წელს, რადგან რომთან საბრძოლველად ემზადებოდა იძულებული გახდა ნავპაქტოსში ზავი დაედო [[სტატუს-კვო]]ს შენარჩუნების პირობებით. მაკედონია რომთან ბრძოლებში დამარცხდა [[მაკედონური ომები]]ს დროს, რომაელებმა მეფე [[პერსევსი (მაკედონია)|პერსევსი]]ს ([[ძვ. წ. 179]]-[[ძვ. წ. 168]] წწ.) ჯარი პიდნასთან გაანადგურეს. მაკედონია გაძარცვეს და 4 ოლქად დაყვეს. [[ძვ. წ. 148]] წელს მაკედონიაში იფეთქა ანტირომაულმა აჯანყებამ [[ანდრისკე]]ს მეთაურობით. აჯანყების ჩახშობის შემდეგ მაკედონია სამხრეთ ილირიასა და ეპირთან ერთად რომის პროვინციად გამოცხადდა. |
||
11:41, 20 ივლისი 2013-ის ვერსია
|
ამ გვერდზე მოყვანილია სტატიები მსგავსი სათაურებით. თუ მასზე ვიკიპედიის სხვა გვერდის ბმულით მოხვდით, გთხოვთ დაუბრუნდეთ წინა გვერდს და შეასწოროთ ბმული ისე, რომ მან ზუსტი სახელწოდების გვერდზე მიუთითოს. |
| მაკედონია Μακεδονία Makedonía | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 მაკედონიის სამეფო ფილიპე II-ის გარდაცვალების შემდეგ | |||||||
| დედაქალაქი | აიგაი ძვ.წ. 400 წლამდე პელლა ძვ.წ. 400 წლიდან | ||||||
| ენა | ძველი მაკედონიური ენა | ||||||
| რელიგია | ძველი ბერძნული რელიგია | ||||||
| ფულის ერთეული | ბერძნული დრაჰმა | ||||||
| ფართობი | 5,200,000 km² (ძვ.წ. 323) (2,010,000 sq mi) | ||||||
| მმართველობის ფორმა | მონარქია | ||||||
| დინასტია | არგეადები | ||||||
| მეფეები | კარანუსი (ძვ.წ. 808-778) ფილიპე II მაკედონელი (ძვ.წ. 359-336) ალექსანდე დიდი (ძვ.წ. 336-323) ფილიპე V მაკედონელი (ძვ.წ. 221-179) | ||||||
| ისტორიული ერა | კარანუსი აარსებს არგეადების დინასტიას (ძვ. წ. 800) ამინტას III აერთიანებს მაკედონიას (ძვ.წ. 382) რომის იმპერია იპყრობს მაკედონიას (ძვ.წ. 146) | ||||||
მაკედონიის სამეფო (ბერძ. Μακεδονία) — უძველესი სახელმწიფო ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში ძვ. წ. V-ძვ. წ. II საუკუნეებში.[1] მას დასავლეთიდან ესაზღვრებოდა ეპირუსი, ჩრდილოეთიდან პეონია, აღმოსავლეთიდან თრაკია და სამხრეთიდან თესალია. მისი მოსახლეობის წარმომავლობის შესახებ მეცნიერებაში აზრთა სხვადასხვაობაა. საბერძნეთის მთავარი ცენტრებიდან დაშორებული და ზღვის სანაპიროს მოწყვეტილი მაკედონია საბერძნეთის სხვა ოლქებთან შედარებით ჩამორჩენილი იყო. მაკედონიაში ადრინდელ ხანაში ქალაქები თითქმის არ არსებობდა, მონობაც ნაკლებად იყო განვითარებული.
ძვ. წ. V საუკუნეში, არგეადების დინასტიის ხანაში, დაიწყო მაკედონიის გაერთიანება. მეფე ალექსანდრე I-ის მეფობის დროს (ძვ. წ. 495-450 წწ.) მთელი სამხრეთი მაკედონია გაერთიანდა, ხოლო მეფე არქელაეს (დაახლ. ძვ. წ. 413-399 წწ.) რეფორმებმა ხელი შეუწყვეს მაკედონიის განვითარებას. მის დროს სამეფოს დედაქალაქი ეგიადან პელაში გადაიტანეს.
მაკედონიის გაძლიერება, როდესაც ის პატარა სამეფოდან გახდა ბერძნული სამყაროს ერთ-ერთი დომინანტი სახელმწიფო, უკავშირდება ფილიპე II-ის (ძვ. წ. 359-336 წწ.) სახელს. მან შეძლო ბერძნული ქალაქ-სახელმწიფოების დამორჩილება და იქ გაბატონება. ძვ. წ. 338 წელს გამართული ქერონეიის ბრძოლის შემდეგ, რომელშიც ფილიპემ ათენელები და სპარტელები დაამარცხა, მან ჩამოაყალიბა კორინთოს ლიგა. ფილიპე II-ის მიერ მოწვეულ კორინთოს კონგრესზე (ძვ. წ. 338-337 წწ.) ბერძნულმა ქალაქებმა სცნეს მაკედონიის ჰეგემონობა. მაკედონიამ ბერძნულ პოლისებში თავისი გარნიზონები ჩააყენა და მმართველობის ოლიგარქიული ფორმები დაამყარა.
ფილიპეს გარდაცვალების შემდეგ სახელმწიფო არნახულად გაძლიერდამ მისი მემკვიდრის ალექსანდრე დიდის მეფობის პერიოდში. მან ძვ. წ. 336-334 წლებში ჯერ საბერძნეთი დაიმორჩილა, (სპარტის გამოკლებით) შემდეგ კი ძვ. წ. 334-323 წლებში სპარსეთის იმპერია დაიპყრო და ინდოეთშიც კი შეიჭრა. სამეფოს ეს მდგომარეობა დიდხანს არ შეუნარჩუნებია, რადგან ალექსანდრეს გარდაცვალებისთანავე ის რამდენიმე ნაწილად დაიშალა. მაკედონიაში ძალაუფლებისათვის ბრძოლა ანტიგონიდების გამარჯვებით დასრულდა (ძვ. წ. 306 წ.). ალექსანდრე მაკედონელის გარდაცვალებით დაიწყო ელინიზმის ეპოქა, რომელიც მაკედონიაში კრიზისით აღინიშნა. ქვეყნის დასუსტებას ხელს უწყბდა დიადოქოსების ბრძოლა ძალაუფლებისათვის და ძვ. წ. III საუკუნის 70-იან წლებში გალატების შემოსევა. ბერძნულ პოლისებს დამოუკიდებლობის აღდგენა უნდოდათ. ეს ბრძოლა განსაკუთრებით გაძლიერდა ეტოლიის კავშირის შექმნისა (ძვ. წ. 320 წ.) და აქაველთა კავშირის აღდგენის (ძვ. წ. 280 წ.) შემდეგ, მაგრამ ძვ. წ. 221 წელს ქ. სელასიასთან მაკედონიამ სპარტა დაამარცხა და ლაკონიკე იძულებული გახდა მაკედონიის ბატონობა ეცნო. მაკედონიის მეფე ფილიპე V-მ (ძვ. წ. 221-ძვ. წ. 179 წწ.) ეტოლიის კავშირის წინააღმდეგ ძვ. წ. 220 წელს მოკავშირეთა ომი წამოიწყო, მაგრამ ძვ. წ. 217 წელს, რადგან რომთან საბრძოლველად ემზადებოდა იძულებული გახდა ნავპაქტოსში ზავი დაედო სტატუს-კვოს შენარჩუნების პირობებით. მაკედონია რომთან ბრძოლებში დამარცხდა მაკედონური ომების დროს, რომაელებმა მეფე პერსევსის (ძვ. წ. 179-ძვ. წ. 168 წწ.) ჯარი პიდნასთან გაანადგურეს. მაკედონია გაძარცვეს და 4 ოლქად დაყვეს. ძვ. წ. 148 წელს მაკედონიაში იფეთქა ანტირომაულმა აჯანყებამ ანდრისკეს მეთაურობით. აჯანყების ჩახშობის შემდეგ მაკედონია სამხრეთ ილირიასა და ეპირთან ერთად რომის პროვინციად გამოცხადდა.
იხილეთ აგრეთვე
ლიტერატურა
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 371-372.
სქოლიო
- ↑ მაკედონია. ენციკლოპედია ბრიტანიკა. Encyclopædia Britannica Online (2008). ციტირების თარიღი: 2008-11-03.