ძირტკბილა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
No edit summary |
მ Bot: 46 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q257106 |
||
| ხაზი 40: | ხაზი 40: | ||
[[კატეგორია:სამკურნალო მცენარეები]] |
[[კატეგორია:სამკურნალო მცენარეები]] |
||
[[ar:عرقسوس]] |
|||
[[az:Şirinbiyan]] |
|||
[[ba:Татлы тамыр]] |
|||
[[bg:Женско биле]] |
|||
[[bar:Bärndreck]] |
|||
[[ca:Regalèssia]] |
|||
[[cs:Lékořice lysá]] |
|||
[[da:Glat Lakrids]] |
|||
[[de:Lakritze]] |
|||
[[en:Liquorice]] |
|||
[[es:Glycyrrhiza glabra]] |
|||
[[fa:شیرینبیان]] |
|||
[[fr:Réglisse]] |
|||
[[hi:यष्टिमधु]] |
|||
[[hr:Slatki korijen]] |
|||
[[hu:Édesgyökér]] |
[[hu:Édesgyökér]] |
||
[[hsb:Słódnik]] |
|||
[[io:Regoliso]] |
|||
[[id:Akar manis]] |
|||
[[it:Glycyrrhiza glabra]] |
|||
[[he:שוש קירח]] |
|||
[[ku:Sûs (riwek)]] |
|||
[[la:Glycyrrhiza glabra]] |
|||
[[lb:Séissholz]] |
|||
[[lt:Paprastasis saldymedis]] |
|||
[[ml:ഇരട്ടിമധുരം]] |
|||
[[mr:ज्येष्ठमध]] |
|||
[[arz:عرقسوس]] |
|||
[[nl:Zoethout]] |
|||
[[ja:スペインカンゾウ]] |
|||
[[no:Lakrisplante]] |
|||
[[pl:Lukrecja gładka]] |
|||
[[pt:Alcaçuz]] |
|||
[[ro:Lemn dulce]] |
|||
[[ru:Лакрица]] |
|||
[[sa:यष्टी]] |
|||
[[sl:Golostebelni sladki koren]] |
|||
[[sr:Сладић]] |
|||
[[fi:Lakritsikasvi]] |
|||
[[sv:Lakritsrot]] |
|||
[[ta:அதிமதுரம்]] |
|||
[[te:అతిమధురము]] |
|||
[[th:ชะเอมเทศ]] |
|||
[[tr:Meyan]] |
|||
[[uk:Локриця]] |
|||
[[vec:Sugorisia]] |
|||
[[vls:Kalissie]] |
|||
[[zh:甘草]] |
[[zh:甘草]] |
||
14:02, 21 მარტი 2013-ის ვერსია
| ძირტკბილა | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||||||
| Glycyrrhiza glabra | |||||||||||||||||||
| დაცვის სტატუსი | |||||||||||||||||||
 IUCN 3.1 Least Concern : 203353 | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
ძირტკბილა (Glycyrrhyza glabra) — მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარე პარკოსანთა ოჯახისა, რომლის სამშობლოა სამხრეთი ევროპა და, ნაწილობრივ, აზია. აქვს კენტფრთისებრი ფოთოლი, ფესურა, იისფერი ყვავილი, ზომით 0,8 - 1,2 სანტიმეტრი, ნაყოფი — 2-3 სანტიმეტრის სიგრძის პარკი, რომელშიც 1-8 თესლია. იზრდება 1 მეტრამდე სიმაღლისა. გავრცელებულია უმთავრესად სტეპის, ნახევრად-უდაბნოსა და უდაბნოს ზონებში. ძირტკბილას ფესურა და ნაყოფი შეიცავს გლიკოზიდებს, საქაროზას, ფლავონოიდებს, ეთეროვან ზეთებს, C ვიტამინს, მინერალურ მარილებსა და სხვ. ძირტკბილას მიწისზედა ნაწილებს იყენებენ თივად და სილოსად. 100 კილოგრამი თივა შეიცავს 41,2 საკვებ ერთეულს, 1,1 კილოგრამ ნედლ პროტეინს. ძირტკბილას უძველესი დროიდან იყენებენ მედიცინაში, აგრეთვე ლუდის წარმოებაში, კულინარიაში, საკონდიტრო საქმეში. ძირტკბილას ძირებს იყენებენ საღებავად. 1 ჰექტარი ძირტკბილას კარგი შალდამიდან შეიძლება 10-20 ტონა მზა ნედლეულის მიღება.
ძირტკბილას გვარის ლათინური სახელი (Glycyrrhyza) წამოსულია ბერძნულიდან γλυκύρριζα (glukurrhiza), რაც ნიშნავს "ტკბილ ფესვს", სიტყვებიდან γλυκύς (glukus), "ტკბილი" + ῥίζα (rhiza), "ფესვი". ამ სახელწოდებას გვაწვდის დიოსკორიდე[1]. ძირტკბილას ფესვის სიტკბო მოდის ნივთიერებისაგან გლიცირიზინი, რომელიც შაქარზე უფრო ტკბილია.
კულტივაცია და გამოყენება
ძირტკბილა იზრდება ყველაზე უკეთ მზიან ხეობებში, კარგად დრენირებულ ნიადაგზე. მას აგროვებენ შემოდგომობით, დარგვიდან 2-3 წლის შემდეგ.
ძირტკბილას ექსტრაქტი მზადდება მისი ფესურების ხარშვიტ წყალში და შემდეგ წყლის უმეტესი მოცულობის აორთქლებით. ექსტრაქტს იყენებენ როგორც მყარი სახით, ისე სიროფის სახითაც. მისი აქტიური მოქმედი საწყისი არის გლიცირიზინი, დამატკბობელი, რომელიც საქაროზაზე 30-50-ჯერ უფრო ტკბილია და ამასთან ერთად სამკურნალო ეფექტებიც გააჩნია.
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
- ↑ Maud Grieve, Manya Marshall - A modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folk-lore of herbs, grasses, fungi, shrubs, & trees with all their modern scientific uses, Volume 2 Dover Publications, 1982 & Pharmacist's Guide to Medicinal Herbs Arthur M. Presser Smart Publications, 1 Apr 2001 2012-05-19
ლიტერატურა
- ყრუაშვილი გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 277.