ფუძე: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

11:40, 12 მარტი 2013-ის ვერსია

ფუძე(ინგ. Base) – რთული ნივთიერებაა, რომლის მოლეკულა შედგება მეტალის ატომისა და მასთან შეერთეებული ჰიდროქსილის ერთი ან რამდენიმე ჯგუფისაგან. ფუძეები ისეთი ელექტროლიტებია, რომლებიც წყალხსნარებში დისოცირდება და წარმოქმნის ჰიდროქსილიონებს.მაგ:

KOH ↔ K⁺ + OH^-

NH₄OH ↔ NH₄⁺ + OH^-

როგორც ჩანს. ფუძეების დისოციაცია წყალხსნარებში წარმოიქნება მეტალის იონები და ჰიდროქსილ–იონები. ჰიდროქსილ–იონთა რაოდენობა ფუძის მოლეკულაში მის მჟავურობას განსაზღვრავს. მაგალითად: NaOH ერთმჟავური ფუძეა, Ba(OH)₂ - ორ მჟავურია.

ფუძეთა ძალა დამოკიდებულია მათი დისოციაციის ხარისხზე.

ფიზიკური თვისებები

ფუძეები მყარი ნივთერებებია, რომელსაც სხვადასხვა შეფერილობა აქვს, მაგალითად ნატრიუმის ჰიდროჟანგი NaOH, კალიუმის ჰიდროჟანგი KOH, კალციუმის ჰიდროჟანგი Ca(OH)₂ თეთრია, რკინის ჰიდროჟანგი Al(OH)₃ მურა წითელია, კობატის ჰიდროჟანგი Co(OH)₃ ვარდისფერია. მეტალების მეტი წილი წყალში უხსნადია. კარგად იხსნება წყალში ნატრიუმის, კალიუმის, ბარიუმის და შედარებით ნაკლებად კალციუმის ჰიდროჟანგები.

ქიმიური თვისებები

ფუძეები იყოფა ორ ჯგუფად:წყალში ხსნად და უხსნად ფუძეებად.

წყალში ხსნად ფუძეებს ტუტეები ეწოდება. ტუტეებია NaOH, KOH და სხვა. მათ ძლიერი ტუტე რეაქცია აქვთ. ტუტეების ხსნარების აორთქლებისას გამოიყოფა მყარი ტუტე. ამონიუმის ჰიდროჟანგი NH₄OH აორთქებისას იშლება ამიაკად და წყლად:

NH₄OH = NH₃ + H₂O

რომელთაგან ორივე ორთქლდება.

1.ფუძეების ყველაზე დამახასიათებელი თვისებაა ურთიერთქმედება მჟავასთან, რომლის დროსაც მიიღება მარილი და წყალი:

2NaOH+H₂SO₄=Na₂SO₄+2H₂O

ამ რეაქციის შედეგად მიღებულ ხსნარში არ არის არც მჟავა და არც ტუტე.

ხსნარს,რომელშიც არ არის არც მჟავა და არც ტუტე, ნეიტრალური ხსნარი ეწოდება.

მჟავასთან რეაქციაში შედიან ასევე უხსნადი ფუძეებიც:

Cu(OH)₂+2Cl=CuCl₂+2H₂O

მჟავას ურთიერთქმედებას ფუძესთან, რის შედეგადაც მიიღება მარილი და წყალი, ნეიტრალიზაციის რეაქცია ეწოდება.

2.ტუტეები ურთიერთმოქმედებს მჟავაოქსიდებთან:

2NaOH+CO₂=Na₂CO₃+H₂O

KOH+SO₃=K₂SO₄+H₂O

3.ტუტე ურთიერთქმედებს მარილთან, თუ რეაქციის შედეგად გამოიყოფა წყალში უხსნადი ფუძე ან მარილი:

2NaOH+CuCl₂=Cu(OH)₂(ილექება)+2NaCl

4.წყალში უხსნადი ფუძე გახურებით იშლება:

Cu(OH)₂ → CuO+H₂O

2Fe(OH)₃ → Fe₂O₃+3H₂O

5.ტუტეების კონცენტრირებული ხსნარები მოქმედებს ორგანულ ნივთიერებებზე და შლის მათ. ამიტომ NaOH-ს, KOH-ს და სხვ. მწვავე ტუტეებს უწოდებენ სხეულზე მათი მოხვედრა ძალიან სახიფათოა.

@@ ხაზი 43: / ხაზი 43: @@
 [[კატეგორია:ფუძეები]]
-[[af:Basis]]
-[[an:Base (quimica)]]
-[[ar:قاعدة (كيمياء)]]
-[[be:Асновы]]
-[[be-x-old:Аснова (хімія)]]
-[[bg:Основа (химия)]]
-[[bn:ক্ষারক]]
-[[br:Bazenn (kimiezh)]]
-[[bs:Baza (hemija)]]
-[[ca:Base química]]
-[[cs:Zásada (chemie)]]
-[[da:Base (kemi)]]
-[[de:Basen (Chemie)]]
-[[el:Βάση]]
-[[en:Base (chemistry)]]
-[[eo:Bazo (kemio)]]
-[[es:Base (química)]]
-[[et:Alus (keemia)]]
-[[eu:Base]]
-[[fa:باز (شیمی)]]
-[[fi:Emäs]]
-[[fiu-vro:Lipõ]]
-[[fr:Base (chimie)]]
-[[he:בסיס (כימיה)]]
-[[hi:क्षार]]
-[[hif:Base (chemistry)]]
-[[hr:Baza (kemija)]]
-[[ht:Baz (chimi)]]
-[[hu:Bázis (kémia)]]
-[[ia:Base (chimia)]]
-[[id:Basa]]
-[[io:Bazo (kemio)]]
-[[is:Basi]]
-[[it:Base (chimica)]]
-[[ja:塩基]]
-[[kk:Негіздер]]
-[[ko:염기]]
-[[ku:Baz]]
-[[la:Basis (chemia)]]
-[[lb:Base]]
-[[lt:Bazė]]
-[[lv:Bāze (ķīmija)]]
-[[mk:База (хемија)]]
-[[ml:ക്ഷാരം]]
-[[nds:Base]]
-[[nl:Base (scheikunde)]]
-[[nn:Base]]
-[[no:Base]]
-[[nov:Base]]
-[[oc:Basa (quimia)]]
-[[pl:Zasady]]
-[[pnb:اساس]]
-[[pt:Base (química)]]
-[[qu:Llipt'a]]
-[[ro:Bază (chimie)]]
-[[ru:Основание (химия)]]
-[[rue:Основа (хемія)]]
-[[sh:Baza (hemija)]]
-[[simple:Base (chemistry)]]
-[[sk:Zásada (chémia)]]
-[[sl:Baza (kemija)]]
-[[sq:Bazat]]
-[[sr:База (хемија)]]
-[[sv:Bas (kemi)]]
-[[ta:காரம் (வேதியியல்)]]
-[[th:เบส (เคมี)]]
-[[tr:Baz]]
-[[uk:Основа (хімія)]]
-[[ur:اساس]]
-[[uz:Asos (kimyo)]]
-[[vi:Bazơ]]
-[[war:Base (kimika)]]
-[[zh:鹽基]]
-[[zh-min-nan:Iâm-ki]]