რენე დეკარტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
r2.7.3) (ბოტის დამატება: ba:Рене Декарт
Bot: Migrating 119 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9191 (translate me)
ხაზი 30: ხაზი 30:
{{Link FA|el}}
{{Link FA|el}}
{{Link GA|de}}
{{Link GA|de}}

[[af:René Descartes]]
[[als:René Descartes]]
[[am:ረኔ ዴካርት]]
[[an:René Descartes]]
[[ar:رينيه ديكارت]]
[[arz:رينيه ديكارت]]
[[ast:René Descartes]]
[[az:Rene Dekart]]
[[ba:Рене Декарт]]
[[bat-smg:René Descartes]]
[[be:Рэнэ Дэкарт]]
[[be-x-old:Рэнэ Дэкарт]]
[[bg:Рене Декарт]]
[[bn:রনে দেকার্ত]]
[[bo:རོས་ནེ་དེ་ཁར་ཏེ།]]
[[br:René Descartes]]
[[bs:René Descartes]]
[[ca:René Descartes]]
[[ceb:René Descartes]]
[[ckb:ڕێنێ دێکارت]]
[[cs:René Descartes]]
[[cy:René Descartes]]
[[da:René Descartes]]
[[de:René Descartes]]
[[diq:René Descartes]]
[[el:Ρενέ Ντεκάρτ]]
[[en:René Descartes]]
[[eo:René Descartes]]
[[es:René Descartes]]
[[et:René Descartes]]
[[eu:René Descartes]]
[[ext:René Descartes]]
[[fa:رنه دکارت]]
[[fi:René Descartes]]
[[fiu-vro:Descartes'i René]]
[[fo:René Descartes]]
[[fr:René Descartes]]
[[fy:René Descartes]]
[[ga:René Descartes]]
[[gan:笛卡兒]]
[[gl:René Descartes]]
[[he:רנה דקארט]]
[[hi:रेने देकार्त]]
[[hif:René Descartes]]
[[hr:René Descartes]]
[[ht:Rene Descartes]]
[[hu:René Descartes]]
[[hy:Ռենե Դեկարտ]]
[[ia:René Descartes]]
[[id:René Descartes]]
[[ilo:René Descartes]]
[[io:René Descartes]]
[[is:René Descartes]]
[[it:Cartesio]]
[[ja:ルネ・デカルト]]
[[jbo:rynes dekart]]
[[jv:René Descartes]]
[[kaa:René Descartes]]
[[kk:Декарт Рене]]
[[ko:르네 데카르트]]
[[ku:René Descartes]]
[[ky:Декарт, Рене]]
[[la:Renatus Cartesius]]
[[lb:René Descartes]]
[[li:René Descartes]]
[[lt:René Descartes]]
[[lv:Renē Dekarts]]
[[mk:Рене Декарт]]
[[ml:റെനെ ദെക്കാർത്ത്]]
[[mn:Рене Декарт]]
[[mr:रेने देकार्त]]
[[ms:René Descartes]]
[[mt:René Descartes]]
[[mwl:René Descartes]]
[[mzn:رنه دکارت]]
[[nah:René Descartes]]
[[nds:René Descartes]]
[[nl:René Descartes]]
[[nn:René Descartes]]
[[no:René Descartes]]
[[oc:René Descartes]]
[[pam:René Descartes]]
[[pcd:René Descartes]]
[[pl:Kartezjusz]]
[[pms:René Descartes]]
[[pnb:رینے ڈیکارٹ]]
[[pt:René Descartes]]
[[qu:René Descartes]]
[[ro:René Descartes]]
[[ru:Декарт, Рене]]
[[rue:Рене Декарт]]
[[rw:René Descartes]]
[[sa:रने देकार्त]]
[[scn:Cartesiu]]
[[sco:René Descartes]]
[[sh:René Descartes]]
[[simple:René Descartes]]
[[sk:René Descartes]]
[[sl:René Descartes]]
[[sq:René Descartes]]
[[sr:Рене Декарт]]
[[sv:René Descartes]]
[[sw:René Descartes]]
[[ta:இரெனே தேக்கார்ட்டு]]
[[th:เรอเน เดการ์ต]]
[[tl:René Descartes]]
[[tr:René Descartes]]
[[tt:Рене Декарт]]
[[uk:Рене Декарт]]
[[ur:رینے دیکارت]]
[[vi:René Descartes]]
[[wa:René Descartes]]
[[war:René Descartes]]
[[yi:רענע דעקארט]]
[[yo:René Descartes]]
[[zh:勒内·笛卡儿]]
[[zh-classical:笛卡兒]]
[[zh-min-nan:René Descartes]]
[[zh-yue:笛卡兒]]

10:12, 10 მარტი 2013-ის ვერსია

რენე დეკარტი

რენე დეკარტი (René Descartes); (დ. 31 მარტი, 1596, ლაე (ტურენი) ― გ. 11 თებერვალი, 1650, სტოკჰოლმი), ასევე ცნობილი როგორც კარტესიუსი — ფრანგი ფილოსოფოსი, მათემატიკოსი და მეცნიერი. სოყოველთაოდ აღიარებული, როგორც თანამედროვე ფილოსფიის ფუძემდებელი და „თანამედროვე მათემატიკის მამა“. დეკარტმა შექმნა ანალიზური გეომეტრიის საფუძვლები, შემოიღო ცვლადი სიდიდის ცნება, დაამუშავა კოორდინატთა მეთოდი და აგრეთვე, დაამყარა კავშირი ალგებრასა და გეომეტრიას შორის.

ბიოგრაფია

რენე დეკარტი დაიბადა საფრანგეთის ქალაქ ლაეში 1596 წელს. მისი ლათინიზირებული სახელია რენატუს კარტეზიუსი. მომავალ მათემატიკოსს, ფიზიკოსსა და ფიზიოლოგს ლოგიკური მსჯელობისადმი სიყვარულის გამო ჯერ კიდევ ბავშვობიდან შეარქვეს პატარა ფილოსოსფოსი. 1604-1612 წლებში სწავლობდა ლა ფლეშის სკოლაში. იგი სწრაფად და იოლად ასრულებდა საშინაო დავალებებს ყველა საგანში, განსაკუთრებით კი მათემატიკა უყვარდა. სკოლის დამთავრების შემდეგ ჩაირიცხა ქალაქ პუატიეს უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე, რომელიც წარჩინებით დაამთავრა.

ახალგაზრდა დეკარტი წარმატებით ეუფლებოდა მეცნიერების საფუძვლებს. მისი ინტერესები მხოლოდ მათემატიკით არ შემოიფარგლებოდა. აინტერესებდა მექანიკა, ოპტიკა, ბიოლოგია, ფილოსოფია. ამ დროს დეკარტი უკვე პარიზში ცხოვრობდა. ზოგჯერ საქმე პარიზის ქუჩებში დუელამდეც მიდიოდა; ეს იყო მუშკეტერების დაუვიწყარი ეპოქა, რომელსაც ასე კარგად ვიცნობთ ალექსანდრე დიუმას „სამი მუშკეტერის“ წყალობით.

1618 წელს რენე დეკარტი მოხალისე მუშკეტერად ჩაეწერა ესპანეთის წინააღმდეგ მებრძოლთა რიგებში, მაგრამ ბრძოლებში მონაწილეობა არ მიუღია. სანამ მოხალისე მუშკეტერების არმია ქალაქ ბრედში იდგა, უსაქმურობისაგან გაბრაზებული ახალგაზრდა მეცნიერები იმით ერთობოდნენ, რომ თავსატეხ ამოცანებს იგონებდნენ, ქალაქის ქუჩებში აკრავდნენ და ყველას იწვევდნენ მათ ამოსახსნელად. ასეთ შეჯიბრებებში რენე დეკარტიც მონაწილეობდა და ამ გზით მალე გაეცნო ადგილობრივ მეცნიერებს. 1619 წლის 10 ნოემბერს, შთაგონების წუთებში მეცნიერს მოეჩვენა, რომ აღმოაჩინა უნივერსალური მეთოდი_ კოორდინატთა მეთოდი. ამ აღმოჩენამ მასზე უდიდესი შთაბეჭდილება მოახდინა. 1621 წელს დეკარტმა არმიაში სამსახური მიატოვა და მთელი სიცოცხლე მხოლოდ მათემატიკის პრობლემებზე მუშაობას მიუძღვნა.

რენე დეკარტი შვედეთის დედოფალ ქრისტინასთან

სახელგანთქმული ფრანგი სწავლული შვედეთის დედოფალმა მიიწვია, რომელსაც სურდა მისი ხელმძღვანელობით მეცნიერებას დაუფლებოდა. იგი შვედეთის მეცნიერებათა აკადემიის შექმნასაც აპირებდა და ამ საქმეში დეკარტის დახმარების იმედი ჰქონდა. დეკარტი 1629-49 წლებში ცხოვრობდა სტოკჰოლმში, სადაც 1649 წელს დასტამბული გეომეტრია გამოსცა.

რენე დეკარტი გარდაიცვალა 1650 წლის 11 თებერვალს სტოკჰოლმში. ითვლება რომ გარდაცვალების მიზეზი იყო პნევმონია. გერმანელი ფილოსოფოსი თეოდორ ებერტი[1] მიიჩნევს რომ ის მოწამლა რომის კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლობამ სტოკჰოლმში, რადგან მის რადიკალურ შეხედულებებს თეოლოგიაზე შეეძლო ხელი შეეშლა ლუთერანი შვედეთის მონარქის კათოლიციზმისკენ შემობრუნების საქმეში.[2]

სქოლიო

  1. Prof. Dr. Theodor Ebert, Friedrich-Alexander-Universität, Erlangen-Nürnberg.
  2. Lizzy Davies, Descartes was 'poisoned by Catholic priest' , The Observer, Sunday, 14 February 2010.
ვიკიციტატაში არის გვერდი თემაზე:

თარგი:Link FA თარგი:Link GA