კატეგორიათა თეორია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მ ბოტის დამატება: hu:Kategória (logika) |
მ Bot: Migrating 33 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q217413 (translate me) |
||
| ხაზი 21: | ხაზი 21: | ||
{{მათემატიკის დარგები}} |
{{მათემატიკის დარგები}} |
||
[[კატეგორია:კატეგორიათა თეორია|*]] |
[[კატეგორია:კატეგორიათა თეორია|*]] |
||
[[ar:نظرية التصنيف]] |
|||
[[bg:Теория на категориите]] |
|||
[[ca:Teoria de categories]] |
|||
[[cs:Teorie kategorií]] |
|||
[[da:Kategoriteori]] |
|||
[[de:Kategorientheorie]] |
|||
[[el:Θεωρία κατηγοριών]] |
|||
[[en:Category theory]] |
|||
[[eo:Teorio de kategorioj]] |
|||
[[es:Teoría de categorías]] |
|||
[[fa:نظریه ردهها]] |
|||
[[fi:Kategoriateoria]] |
|||
[[fr:Théorie des catégories]] |
|||
[[he:תורת הקטגוריות]] |
|||
[[hr:Teorija kategorija]] |
|||
[[hu:Kategória (logika)]] |
|||
[[id:Teori kategori]] |
|||
[[is:Ríkjafræði]] |
|||
[[it:Teoria delle categorie]] |
|||
[[ja:圏論]] |
|||
[[ko:범주론]] |
|||
[[nl:Categorietheorie (wiskunde)]] |
|||
[[pl:Teoria kategorii]] |
|||
[[pt:Teoria das categorias]] |
|||
[[ru:Теория категорий]] |
|||
[[sh:Teorija kategorija]] |
|||
[[simple:Category theory]] |
|||
[[sv:Kategoriteori]] |
|||
[[tl:Teoriya ng kategorya]] |
|||
[[tr:Kategori teorisi]] |
|||
[[uk:Теорія категорій]] |
|||
[[ur:نظریہ زمرہ]] |
|||
[[zh:范畴论]] |
|||
04:55, 9 მარტი 2013-ის ვერსია
კატეგორიათა თეორია არის მათემატიკის დარგი რომელიც მათემატიკურ სტრუქტურებს და მათ შორის კავშირებს განიხილავს და სწავლობს გარკვეული აბსტრაქტული (კატეგორიული) მეთოდების გამოყენებით. კატეგორიები პირველად შემოიტენეს სონდერს მაკლეინმა და სამუელ აილენბერგმა 1945 წელს.
კატეგორიათა თეორიის საბაზისო ცნებებია: კატეგორია, ფუნქტორი, ბუნებრივი გარდაქმნა, შეუღლება და ა.შ. ისინი გვხვდება მათემატიკის უმრავლეს და თეორიული კომპიუტერული მეცნიერების ზოგიერთ დარგში.
კატეგორიათა თეორიის მეთოდები და აბსტრაქტული კატეგორიული თეორიები გამოიყენება მათემატიკის სხვადასხვა ნაწილებში. იგი ერთი მხრივ იარაღია სხვადასხვა მათემატიკური სტრუქტურების შესასწავლად და მეორე მხრივ იძლევა განსხვავებული მათემატიკური თეორიების აბსტრაქტულ დონეზე გაერთიანების საშუალებას. კატეგორიული ენის გამოყენებით ასევე ხორციელდება ბევრი მათემატიკური თეორიის უფრო მარტივად და ერთიანად ჩამოყალიბება.
საქართველოში კატეგორიათა თეორიის განვითარების ინიციატორები იყვნენ გურამ ბერიშვილი და ხვედრი ინასარიძე. ამჟამად გოგი ჯანელიძე არის ამ დარგის ერთ-ერთი ლიდერი.
იხილეთ აგრეთვე
ლიტერატურა
- Mac Lane, Saunders (1998) Categories for the Working Mathematician. 2nd ed. (Graduate Texts in Mathematics 5). Springer-Verlag.
- Leinster, Tom (2004) Higher operads, higher categories (London Math. Society Lecture Note Series 298). Cambridge Univ. Press.
- Michael Barr, Charles Wells, Toposes, Triples and Theories, Springer, 1985. ონლაინ ვერსია http://www.cwru.edu/artsci/math/wells/pub/ttt.html.
- Boceux F, Janelidze G. Galois theories. Cambridge Studies in Advanced Mathematics, no. 72, Cambridge University Press, 2001, xiv+341 pp., 0 521 80309 8.
|
ეს სტატია მათემატიკის შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის შევსებაში. |