მარსი

მარსი
ორბიტალური მახასიათებლები
აფელიუმი	2,49232×108 კმ 1,666 ა. ე.
პერიჰელიუმი	2,06655×108 კმ 1,381 ა. ე.
დიდი ნახევარღერძი (a)	2,2794382×108 კმ 1,523662 ა. ე. 1,524 დედამიწისეული
ორბიტის ექსცენტრისიტეტი (e)	0,0933941
გარშემოვლის სიდერული პერიოდი	686,98 დღე 1,8808476 წელი
გარშემოვლის სინოდური პერიოდი	779,94 დღე
ორბიტალური სიჩქარე (v)	24,13 კმ/წმ (საშ.) 24,077 კმ/წმ
დახრილობა (i)	1,85061° (ეკლიპტიკის სიბრტყის მიმართ) 5,65° (მზის ეკვატორის მიმართ)
ამომავალი კვანძის გრძედი ($\Omega$)	49,57854°
პერიცენტრის არგუმენტი ($\omega$)	286,46230°
თანამგზავრები	2 (ფობოსი და დეიმოსი)
ფიზიკური მახასიათებლები
შეზნექვა	0,00589
ეკვატორული რადიუსი	3396,2 კმ
პოლარული რადიუსი	3376,2 კმ
საშუალო რადიუსი	3,3895×103 კმ 0,5320 დედამიწისეული
ზედაპირის ფართობი (S)	144 798 465 კმ² 144 371 391 კმ² (0,283 დედამიწისეული)
მოცულობა (V)	1,63116×1011 კმ³ 0,151 დედამიწისეული
მასა (m)	0,64185×1024 კგ 0,107 დედამიწისეული
საშუალო სიმკვრივე ($\rho$)	3933 კგ/მ³ 0,714 დედამიწისეული 1 წყალი
თავისუფალი ვარდნის აჩქარება ეკვატორზე (g)	3,711 მ/წმ² 0,378 g
მეორე კოსმოსური სიჩქარე ($v_{2}$)	5,03 კმ/წმ 0,45 დედამიწისეული
ბრუნვის ეკვატორული სიჩქარე	868,22 კმ/სთ
ბრუნვის პერიოდი (T)	24 სთ 39 წთ და 36 წმ 24.6229 სთ ბრუნვის სიდერული პერიოდი, 24.6597 სთ — დღის ხანგრძლივობა
ღერძის დახრილობა	24,94°
ჩრდილოეთი პოლუსის პირდაპირი ასვლა ($\alpha$)	317,681
ჩრდილოეთი პოლუსის გადახრა ($\delta$)	52,887
ალბედო	0,250 (ბონდი) 0,150 (გეომ. ალბედო) 0,170
ტემპერატურა
	მინ. საშ. მაქს.
მთელ პლანეტაზე	186° К; −87 °C 210° K (-63° C) 268° К; −5 °C
ატმოსფერო
ატმოსფერული წნევა	0,4-0,87 კპ (4×10-3-8,7×10-3 ატმ)
შემადგენლობა: 95,32 % ნახშირორჟანგი 2,7 % აზოტი 1,6 % არგონი 0,13 % ჟანგბადი 0,08 % ნახშირბადის მონოქსიდი 0,021 % წყლის ორთქლი 0,01 % აზოტის ოქსიდი

მარსი (ძვ. ქართული სახელწოდება მარიხი) — მეოთხე პლანეტაა სიშორით მზის სისტემაში. მას რომაული ომის ღმერთის მარსის სახელი ჰქვია (არესი ბერძნულ მითოლოგიაში). მას მეტსახელად ”წითელი პლანეტა” ჰქვია დედამიწიდან, ღამის ცაზე, მისი შეფერილობის გამო. მას ორი თანამგზავრი ჰყავს - ფობოსი და დეიმოსი - მცირე და უსწორმასწორო ზედაპირის მქონე სხეულები, შესაძლოა მარსის გრავიტაციაში მოქცეული ასტეროიდები იყოს.

პრეფიქსი არეო- მიუთითებს მარსზე ისევე როგორც გეო- მიუთითებს დედამიწაზე, მაგალითად, არეოლოგია/გეოლოგია. არეოლოგია ასევე მიუთითებს მარსის ერთიანად და არა მხოლოდ პლანეტის გეოლოგიური პროცესების შესწავლაზე.

მარსის ასტრონომიული სიმბოლოა ♂, რომელიც ანტიკური ღმერთი მარსის შუბისა და ფარის სიმბოლოა.

ჩინურ, კორეულ, იაპონურ და ვიეტნამურ კულტურებში პლანეტას მოიხსენიებენ როგორც ცეცხლოვან ვარსკვლავს (火星), ძველი ჩინური ხუთი ელემენტის მითოლოგიურ ციკლზე დაყრდნობით.

პლანეტაზე თვეების განმავლობაში ქარიშხლები მძვინვარებს. პლანეტის ფერი მოწითალო, სისხლისფერია. ეს ფერი ძველ ბერძენთა და რომაელთა წარმოდგენაში ომთან და სისხლის ღვრასთან ასოცირდებოდა. სწორედ ამიტომ, ბერძნები და რომაელები ამ პლანეტას ომის ღმერთთან აიგივებდნენ. მარსზე დაშვების პირველი წარმატებული მისია, 1965 წელს მარინერ 4-მა განახორციელა, რომელიც 1964 წელს გაუშვეს დედამიწიდან.

პლანეტაზე არის წარმონაქმნები, რომლებიც მდინარის ამომშრალ კალაპოტს გვაგონებენ. ამ კალაპოტებში წყალი არ არის. პლანეტის ზედაპირზე უამრავი ჩამქრალი ვულკანის კერა და მეტეორიტული კრატერებიც შეინიშნება. მთა ოლიმპი, რიმელიც მარსზე მდებარეობს, ყველაზე მაღალი მთაა მზის სისტემაში - მისი სიმაღლე თითქმის 28 ათასი მეტრი, ანუ 28 კილომეტრია.

დღე ღამის ხანგრძლივობა ”წითელ პლანეტაზე” თითქმის ისეთივეა, როგორც დედამიწაზე - 24 საათი და 39 წუთი. ყოველ 2 წელწადსა 50 დღეში ხდება ისე, რომ მარსსა და დედამიწას შორის მანძილი 78 მილიონი კილომეტრია. თუმცა 15 ან 17 წელწადში ხდება ისეც, რომ ეს მანძილი 56 მილიონ კმ-მდე მცირდება.

2003 წლის 27 აგვისტოს, საქართველოს დროით შუაღამისას, მარსი ბოლო 60 000 წლის მანძილზე დედამიწას ყველაზე მეტად მიუახლოვდა: 55 758 006 კმ (0.372719 ა.ე.).

იქაურ ზამთარში ტემპერატურა -130 °C -მდე ეცემა პოლუსებზე, ზაფხულში 0 °C-დან 30 °C-მდე მერყეობს ეკვატორზე.

2040 წლისთვის ამერიკელებს დაგეგმილი აქვთ ექსპედიცია, რომლის დროსაც პირველი ადამიანი დაეშვება მარსზე.

რესურსები ინტერნეტში

მარსის რუკა google.ge-ზე