რომის პროვინციები

რომის იმპერიის ტერიტორიული ცვლილებები დროის მიხედვით

რომის პროვინციები — იტალიის ფარგლებს გარეთ მდებარე რომის ხელქვეითი ტერიტორია, რომელსაც საგანგებო მოხელე მართავდა. პირველი რომის პროვინციები იყო კუნძლები: სიცილია (ძვ. წ. 241 წლიდან), კორსიკა და სარდინია (ძვ. წ. 227 წლიდან). რესპუბლიკის ხანის მიწურულისათვის მათი რიცხვი ოცამდე გაიზარდა. გადასახადების ამკრებნი ძარცვვდნენ რომის პროვინციის მოსახლეობას, რომლის ნაწილი მონებადაც იყიდებოდა. ხდებოდა პროვინციების იძულებითი რომანიზაცია.

რომის პროვინციების მმართველებად ყოველწლიურად იგზავნებოდნენ პროკონსულები და პროპრეტორები, რომლებიც უკონტროლოდ მართავდნენ მათ. პროვნციათა ზედაფენის რომთან დაკავშირების მიზნით იულიუს კეისარმა დაიწყო მათთვის რომის მოქალაქეობის ან ლათინური მოქალაქეობის მინიჭება, მათი სენატში შეყვანა და გადასახადის ამკრებთა თვითნებობის შეზღუდვა (ძვ. წ. 59 წლის კანონი გამომძალველთა შესახებ). ავგუსტუსმა რომის პროვინციები დაყო (ძვ. წ. 27 წელი) სენატისეულ და საიმპერატორო პროვინციებად, რომელთაგან უკანასკნელნი ძირითადად საზღვრისპირა პროვინციები იყო და მათ იმპერატორის მიერ დანიშნული მოხელეები, პროკურატორები, მართავდნენ, არსებითად კი ყველა პროვინცია საიმპერატორო კონტროლს დაექვემდებარა.

პროვინციათა და ცენტრის თანდათანობით ეკონომიკური, პოლიტიკური და კულტურული გათანაბრება დასრულდა დიოკლეტიანეს დროს (III საუკუნე), როცა მთელი რომის იმპერია, იტალიის ჩათვლით, ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულებად – პროვინციებად (რომელთა საზღვრები რომის პროვინციების საზღვრებს არ ემთხვეოდა) დაიყო.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 441.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

რომის პროვინციები

• Map of the Roman Empire
• Map of the Roman Empire in year 300