აღმოსავლეთ ევროპის ვაკე: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 12: ხაზი 12:


ბაქნის საძირკვლის ქანები სასარგებლო წიაღისეულის დიდ მარაგს შეიცავს: მაგალითად, კურსკის მაგნიტური ანომალიის, [[კრივოი როგი]]ს მადნები, აგრეთვე [[კოლის ნახევარკუნძული]]ს ფერადი ლითონები.
ბაქნის საძირკვლის ქანები სასარგებლო წიაღისეულის დიდ მარაგს შეიცავს: მაგალითად, კურსკის მაგნიტური ანომალიის, [[კრივოი როგი]]ს მადნები, აგრეთვე [[კოლის ნახევარკუნძული]]ს ფერადი ლითონები.

ბაქნის კრისტალური საძირკვლის უსწორმასწორო ზედაპირზე დანალექი ქანების წყება დევს. ისინი უმთავრესად იმ ზღვების ფსკერზე დაილექნენ, რომლებიც ბაქნის საფუძველს ფარავდნენ. პალეოზოური ზღვების ნალექები ბაქნის ჩრდილოეთი ნახევრის ფარგლებში მდინარეთა ხეობის კალთებისა და ხრამების გეოლოგიურ ჭრილებში გვხვდება.


==ლიტერატურა==
==ლიტერატურა==

15:25, 10 თებერვალი 2013-ის ვერსია

{{subst:ET|თარგის გამოყენების შეცდომა! ეს თარგი გამოიყენება subst-ის მეშვეობით. პრობლემის აღმოსაფხვრელად ჩაანაცვლეთ თარგი {{მუშავდება}} თარგით {{subst:მუშავდება}}.}}{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/{{subst:REVISIONUSER}}|{{subst:REVISIONUSER}}]].|{{subst:CURRENTDAY}}|{{subst:CURRENTMONTH}}|{{subst:CURRENTYEAR}}}}

აღმოსავლეთ ევროპის ვაკე

აღმოსავლეთ ევროპის ვაკე (რუს. Восточно-Европейская равнина, ასევე ცნობილი, როგორც რუსეთის ვაკე) — მსოფლიოში სიდიდით მეორე , ამაზონის ვაკის შემდეგ, ვაკე, ძირითადად მოიცავს აღმოსავლეთ ევროპის უდიდეს ნაწილს. წარმოადგენს ევროპული ვაკის ნაწილს. ჩრდილოეთით გარს აკრავს თეთრი და ბარენცის ზღვები, სამხრეთითშავი, აზოვისა და კასპიის ზღვები, ჩრდილო-დასავლეთით — სკანდინავიის მთები, დასავლეთით და სამხრეთ-დასავლეთით — ცენტრალური ევროპის მთათა სისტემები (სუდეტები, კარპატები და სხვ.), სამხრეთ-აღმოსავლეთით — კავკასია და კრიმის მთები, აღმოსავლეთითურალის მთები და მისი გაგრძელება მუგოჯარი. ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ გადაჭიმულია 2750 კილომეტრზე, ხოლო დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ — 2500 კმ-ზე.

ფიზიკურ-გეოგრაფიული თვისებები

აღმოსავლეთ ევროპის ვაკე გადაჭიმულია ჩრდილოედიან სამხრეთისკენ 2750 კილომეტრზე, ხოლო დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ — 2500 კილომეტრზე. მას ევროპის აღმოსავლეთი ნაწილი უჭირავს. ამ უზარმაზარ ფართობზე ბუნებრივი პირობების დიდი მრავალფეროვნებაა. ეს გამოწვეულია ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ მზიდ რადიაციის ზრდითა და აორთქლების გაძლიერებით. ამასთან დაკავშირებით ბუნებრივი ზონები იცვლება ტუნდრიდან ჩრდილოეთში კასპიისპირა დაბლობის უდაბნოებამდე სამხრეთში. ვაკე რელიეფის, ხელსაყრელი კლიმატური პირობების, ნაყოფიერი სტეპებისა და ვრცელი ტყეების გამო ეს ტერიტორიები ძველთაგანვე ათვისებული იყო. არქეოლოგიური მონაცემების მიხედვით, 3-4 ათასი წლის წინათ მიმდებარე ტერიტორიებზე არა მარტო მომთაბარე ტომები, არამედ მიწათმოქმედი ხალხიც ცხოვრობდა.

ამ ტერიტორიაზე მდებარეობს რუსეთის მნიშვნელოვანი ნაწილი, თითქმის მთელი უკრაინა, ყაზახეთის დასავლეთი ნაწილი, ბელარუსი, ლიტვა, ლატვია, ესტონეთი, მოლდოვა და მთელი რიგი ავტონომიური რესპუბლიკები — კარელიის, კომის, უდმურტეთის, თათრეთის, ჩუვაშეთის, მარი ელის, ბაშკირეთის, მორდვეთისა და ყალმუხეთის.

გეოლოგია, რელიეფი და სასარგებლო წიაღისეული

ამ ტერიტორიის რელიეფის ვაკე თვისებები განპირობებულია მისი ბაქნური გეოლოგიური აგებულებით. აღმოსავლეთ ევროპის ბაქნის საფუძველი აგებულია კამბრიულისწინა ასაკის გრანიტებითა და სხვა კრისტალური ქანებით, რომლების დანაოჭებულია. მისი საძირკველი უსწორმასწოროა, დანალექი ქანებით არის დაფარული ბალტიისა და უკრაინის ფარების სახით. ალაგ-ალაგ საძირკველი ღრმად არ მდებარეობს, როგორც მაგალითად, ვორონეჟის შემაღლებაში, სხვა ადგილებში კი მისი ზედაპირი წარმოშობს ჩადაბლებებს: შავიზღვისპირა და კასპიისპირა ღრმულები და ჩადაბლება ვაკის ჩრდილოეთ სანაპიროზე. ურალის მთების დასავლეთი მთისძირის გასწვრივ და კავკასიონის წინ გადაჭიმულია კიდური როფები.

ბაქნის საძირკვლის ქანები სასარგებლო წიაღისეულის დიდ მარაგს შეიცავს: მაგალითად, კურსკის მაგნიტური ანომალიის, კრივოი როგის მადნები, აგრეთვე კოლის ნახევარკუნძულის ფერადი ლითონები.

ბაქნის კრისტალური საძირკვლის უსწორმასწორო ზედაპირზე დანალექი ქანების წყება დევს. ისინი უმთავრესად იმ ზღვების ფსკერზე დაილექნენ, რომლებიც ბაქნის საფუძველს ფარავდნენ. პალეოზოური ზღვების ნალექები ბაქნის ჩრდილოეთი ნახევრის ფარგლებში მდინარეთა ხეობის კალთებისა და ხრამების გეოლოგიურ ჭრილებში გვხვდება.

ლიტერატურა

  • Лебединский В.И., Вулканическая корона Великой равнины, М.: Наука, 1973. — გვ. 192 (Настоящее и будущее Земли и человечества) 14 000 ეგზ.
  • Воробьёв В. М. Волоковые пути на Главном водоразделе Русской равнины. Учебное пособие. — Тверь: Славянский мир, 2007. — 180 с., ил.

რესურსები ინტერნეტში