ბუსტროფედონი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

13:06, 2 დეკემბერი 2012-ის ვერსია

ბუსტროფედონი (ბერძ. βουστροφηδόν) — წერის გარკვეული წესი, რომლის დროსაც ტექსტის წერის მიმართულება ცვალებადია ხაზების მიხედვი; პირველი ხაზი მარცხნიდან მარჯვნივ იწერება, მეორე – მარჯვნიდან მარცხნივ და ა. შ.

ძვ. წ. მე–6 საუკუნის ბერძნული წარწერების გარდა^[1], ბუსტროფედონის წესი გვხვდება ძველ ეტრუსკულ, ლათინურ დამწერლობებში^[2] და ასევე რუნებში^[3]. მიუხედავად იმისა, რომ უძველეს ქართულ წარწერებში წერის მიმართულება ყოველთვის მარცხნიდან მარჯვნივაა, პავლე ინგოროყვა მიიჩნევს, რომ ქართული დამწერლობაც თავდაპირველად ბუსტროფედონის წესით იწერებოდა^[4].

ამგვარი წესით შესრულებულ წარწერებში არა მარტო ტექსტის მიმართულება იყო ცვალებადი, არამედ ასოთა მოხაზულობაც. მარცხნიდან მარჯვნისაკენ დაწერილ სტრიქონში ასოებს პირი მარჯვნისაკენ ჰქონდათ შებრუნებული, ხოლო მარჯვნიდან მარხნისაკენ მიმართულებით პირიქით, მარცხნისაკენ. ბუსტროფედონის წესით შესრულებულ წარწერებში სწორედ ასოთა მოხაზულობის მიმართულება გვიჩვენებს, თუ როგორ იკითხება მოცემული სტრიქონი.

ამგვარი წერის სტილის მთავარი უპირატესობა ისაა, რომ მისი წაკითხვისას კითხვა არ წყდება, რადგან შემდეგი სტრიქონის დასაწყისი ზუსტად წინა სტრიქონის დასასრულის ქვემოთაა მოხვედრილი. XIX საუკუნეში უილიამ მუნმა ბრმებისთვის სპეციალური, ე. წ. მუნის ანბანი შექმნა, რომელშიც ხაზიდან ხაზზე გადასვლის გასაადვილებლად ბუსტროფედონი გამოიყენა.

კორფუს სახელმწიფო მუზეუმში (საბერძნეთი) ინახება სტელა, რომელიც ვერტიკალური ბუსტროფედონის სტილითაა შესრულებული. ეს სტელა ცნობილია არნიადასის სტელის სახელით.

ლიტერატურა

Herbert E. Brekle: Die Antiqualinie von ca. -1500 bis ca. +1500: Untersuchungen zur Morphogenese des westlichen Alphabets auf kognitivistischer Basis, Kap. 3.2 "Linearität, Schreibrichtung, Zeiligkeit", Nodus Publikationen, Münster 1994, ISBN 978-3-89323-259-8, S.31–46

სქოლიო

↑ Arno Koch: Die Kulturtechnik Lesen im Unterricht für Schüler mit geistiger Behinderung. Lesen lernen ohne Phonologische Bewusstheit? Dissertation, Giessen 2008, გვ. 28.
↑ Hans Joachim Störig: Abenteuer Sprache. Ein Streifzug durch die Sprachen der Erde. 2., überarbeitete Auflage.Langenscheidt, Berlin/München 1997, ISBN 3-581-66936-6, გვ. 117.
↑ Wolfgang Krause: Runen. de Gruyter, Berlin 1970, გვ. 12.
↑ პ. ინგოროყვა, „შოთა რუსთაველი“, „მნათობი“, 1966, № 3, გვ. 116

[1] Arno Koch: Die Kulturtechnik Lesen im Unterricht für Schüler mit geistiger Behinderung. Lesen lernen ohne Phonologische Bewusstheit? Dissertation, Giessen 2008, გვ. 28.

[2] Hans Joachim Störig: Abenteuer Sprache. Ein Streifzug durch die Sprachen der Erde. 2., überarbeitete Auflage.Langenscheidt, Berlin/München 1997, ISBN 3-581-66936-6, გვ. 117.

[3] Wolfgang Krause: Runen. de Gruyter, Berlin 1970, გვ. 12.

[4] პ. ინგოროყვა, „შოთა რუსთაველი“, „მნათობი“, 1966, № 3, გვ. 116

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ ხაზი 2: / ხაზი 2: @@
 '''ბუსტროფედონი''' ({{lang-el|βουστροφηδόν}}) — წერის გარკვეული წესი, რომლის დროსაც [[ტექსტი]]ს წერის მიმართულება ცვალებადია ხაზების მიხედვი; პირველი ხაზი მარცხნიდან მარჯვნივ იწერება, მეორე – მარჯვნიდან მარცხნივ და ა. შ.
-ძვ. წ. მე–6 საუკუნის [[ბერძნული დამწერლობა|ბერძნული წარწერების]] გარდა<ref>[http://geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2008/6247/pdf/KochArno-2008-28-05.pdf Arno Koch: Die Kulturtechnik Lesen im Unterricht für Schüler mit geistiger Behinderung. Lesen lernen ohne Phonologische Bewusstheit? Dissertation, Giessen 2008, გვ. 28.]</ref>, ბუსტროფედონის წესი გვხვდება ძველ [[ეტრუსკული დამწერლობა|ეტრუსკულ]], [[ლათინური დამწერლობა|ლათინურ დამწერლობებში]]<ref>Hans Joachim Störig: Abenteuer Sprache. Ein Streifzug durch die Sprachen der Erde. 2., überarbeitete Auflage.Langenscheidt, Berlin/München 1997, ISBN 3-581-66936-6, გვ. 117.</ref> და ასევე [[რუნები|რუნებში]]<ref>Wolfgang Krause: Runen. de Gruyter, Berlin 1970, გვ. 12.</ref>. [[ქართული დამწერლობა]]ც, როგორც ბერძნულისაგან შექმნილი ერთ-ერთი [[ანბანი]], თავდაპირველად ბუსტროფედონის წესით იწერებოდა.
+ძვ. წ. მე–6 საუკუნის [[ბერძნული დამწერლობა|ბერძნული წარწერების]] გარდა<ref>[http://geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2008/6247/pdf/KochArno-2008-28-05.pdf Arno Koch: Die Kulturtechnik Lesen im Unterricht für Schüler mit geistiger Behinderung. Lesen lernen ohne Phonologische Bewusstheit? Dissertation, Giessen 2008, გვ. 28.]</ref>, ბუსტროფედონის წესი გვხვდება ძველ [[ეტრუსკული დამწერლობა|ეტრუსკულ]], [[ლათინური დამწერლობა|ლათინურ დამწერლობებში]]<ref>Hans Joachim Störig: Abenteuer Sprache. Ein Streifzug durch die Sprachen der Erde. 2., überarbeitete Auflage.Langenscheidt, Berlin/München 1997, ISBN 3-581-66936-6, გვ. 117.</ref> და ასევე [[რუნები|რუნებში]]<ref>Wolfgang Krause: Runen. de Gruyter, Berlin 1970, გვ. 12.</ref>. მიუხედავად იმისა, რომ უძველეს ქართულ წარწერებში წერის მიმართულება ყოველთვის მარცხნიდან მარჯვნივაა, [[პავლე ინგოროყვა]] მიიჩნევს, რომ [[ქართული დამწერლობა]]ც თავდაპირველად ბუსტროფედონის წესით იწერებოდა<ref>პ. ინგოროყვა, „შოთა რუსთაველი“, „მნათობი“, 1966, № 3, გვ. 116</ref>.
 ამგვარი წესით შესრულებულ წარწერებში არა მარტო ტექსტის მიმართულება იყო ცვალებადი, არამედ [[ასო (ნიშანი)|ასოთა]] მოხაზულობაც. მარცხნიდან მარჯვნისაკენ დაწერილ სტრიქონში [[ასო (ნიშანი)|ასოებს]] პირი მარჯვნისაკენ ჰქონდათ შებრუნებული, ხოლო მარჯვნიდან მარხნისაკენ მიმართულებით პირიქით, მარცხნისაკენ. ბუსტროფედონის წესით შესრულებულ წარწერებში სწორედ ასოთა მოხაზულობის მიმართულება გვიჩვენებს, თუ როგორ იკითხება მოცემული სტრიქონი.