დარიშხანი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

01:05, 28 დეკემბერი 2011-ის ვერსია

{{subst:ET|თარგის გამოყენების შეცდომა! ეს თარგი გამოიყენება subst-ის მეშვეობით. პრობლემის აღმოსაფხვრელად ჩაანაცვლეთ თარგი {{მუშავდება}} თარგით {{subst:მუშავდება}}.}}{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/{{subst:REVISIONUSER}}|{{subst:REVISIONUSER}}]].|{{subst:CURRENTDAY}}|{{subst:CURRENTMONTH}}|{{subst:CURRENTYEAR}}}}

დარიშხანი / Arsenicum (As)
ელემენტის რიგითი ნომერი	33
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	მომწვანო მეტალოიდი
ატომის თვისებები
ატომური მასა (მოლური მასა)	74,92159 მ. ა. ე. (გ/მოლი)
ატომის რადიუსი	139 პმ
იონიზაციის ენერგია (პირველი ელექტრონი)	1): 946,2(9,81) 2): 3): კჯ/მოლი (ევ)
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Ar] 3d¹⁰ 4s² 4p³
ქიმიური თვისებები
კოვალენტური რადიუსი	120 პმ
იონური რადიუსი	(+5e)46 (-3e)222 პმ
ელექტროუარყოფითობა (პოლინგის თანახმად)	2,18 ^[1]
ელექტროდული პოტენციალი	0
ჟანგვის ხარისხი	5, 3, −3
მარტივი ნივთიერებების თერმოდინამიკური თვისებები
ნივთიერების სიმკვრივე	5,73 (რუხი დარიშხანი) გ/სმ³
ხვედრითი თბოტევადობა	25,05^[2] ჯ/(კ ·მოლი)
თბოგამტარობა	(50,2) ვტ/(მ ·კ)
დნობის ტემპერატურა	კ
დნობის სითბო	კჯ/მოლი
დუღილის ტემპერატურა	876 კ
აორთქლების სითბო	32,4 კჯ/მოლი
მოლური მოცულობა	13,1 სმ³/მოლი
მარტივი ნივთიერების კრისტალური მესერი
მესრის სტრუქტურა	რომბოედრული
მესრის პერიოდი	2,805 n/ Å
შეფარდება	285
დებაის ტემპერატურა	{{{24}}} კ
ემისიური სპექტრი

დარიშხანი

33As

74,92159

[Ar] 3d¹⁰ 4s² 4p³

დარიშხანი — დიმიტრი მენდელეევის პერიოდული სისტემის მეოთხე პერიოდის მეხუთე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის ქიმიური ელემენტი, ატომური ნომერია 33, აღინიშნება სიმბოლოთი As. მარტივი ნივთიერება წარმოადგენს ფოლადის ფერ მყიფე ნახევარლითონს მეტალოიდს.

ისტორია

სახელწოდების წარმომავლობა

დარიშხანი – თანამედროვე გამოკვლევებით, “დარიშხანი”-ს სახელწოდება ეტიმოლოგიურად იშიფრება როგორც “დარი შხამისა” ანუ “შხამის შესადარი”, “შხამის მსგავსი”. დარიშხანი პირველად მოიხსენიება ა. მაგნუსის მიერ 1250 წელს. დარიშხანი არის ძლიერი საწამლავი. რუსულში სახელწოდება мышьяк უკავშირებენ მისი ნაერთების გამოყენებას თაგვებისა და ვირთხების განადგურებას. ბერძნული სახელწოდება ἀρσενικόν მოდის სპარსული زرنيخ (zarnik) — «ყვითელი აურიპიგმენტიდან». ხალხური ეტიმოლოგია მას უკავშირებს ძვ. ბერძნ. ἀρσενικός — მამრობითი, კაცური^[3].

1789 წელს ა. ლ. ლავუაზიემ გამოყო მეტალოიდი დარიშხანი დარიშხანის ოქსიდისაგან (III) («თეთრი დარიშხანი»), დაამტკიცა, რომ ეს დამოუკიდებელი მარტივი ნივთიერებაა, და ელემენტს მიანიჭა სახელი «არსენიკუმი».

სქოლიო

↑ Arsenic: electronegativities. WebElements. ციტირების თარიღი: 2010-08-05.
↑ რედკოლ.:კნუნიანცი ი.ლ. (მთ. რედ.), ქიმიური ენციკლოპედია: 5 ტომად, ტ. 3, მოსკოვი: საბჭოთა ენციკლოპედია, 1992. — გვ. 639, 50 000 ეგზ., ISBN 5—85270—039—8 Invalid ISBN.
↑ Frisk H., Griechisches etymologisches Wörterbuch, Band I, Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung, 1960.

თარგი:Link FA თარგი:Link FA

[1] Arsenic: electronegativities. WebElements. ციტირების თარიღი: 2010-08-05.

[ქე-2] რედკოლ.:კნუნიანცი ი.ლ. (მთ. რედ.), ქიმიური ენციკლოპედია: 5 ტომად, ტ. 3, მოსკოვი: საბჭოთა ენციკლოპედია, 1992. — გვ. 639, 50 000 ეგზ., ISBN 5—85270—039—8 Invalid ISBN.

[3] Frisk H., Griechisches etymologisches Wörterbuch, Band I, Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung, 1960.

[1]

[2]

[3]

@@ ხაზი 150: / ხაზი 150: @@
 [[qu:Arsiniku]]
 [[ro:Arsen]]
+[[ru:Мышьяк]]
 [[sc:Arsènicu]]
 [[scn:Arsenicu]]