ფრიზული ენა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

11:45, 15 დეკემბერი 2011-ის ვერსია

ფრიზ(ი)ული ენები, ან ფრიზ(ი)ული ენა (თვითსახელრქმევა Fryske talen) წარმოადგენს მეტყველებების, ან დიალექტების კრებით სახელწოდებას.

გავრცელება

ფრიზიულად გერმანია-ნიდერლანდების საზღვარზე მცხოვრები ხალხები მეტყველებენ, რომელთაც ფრიზებს უწოდებენ. ფრიზიული გავრცელებულია ძირითადად ისტორიულ ფრიზიაში — ფრისლანდიაში, დასავლეთფრიზული კუნძულების ტერსჰელინგისა და სჰირმონიკოგის ჩათვლით ასევე გერმანიის ჩრდილო-დასავლეთში, ზატერლანდში — ქვემო საქსონია; უკიდურეს ჩრდილოეთში — შლეზვიგ-ჰოლშტაინის მხარე ჩრდილოფრიზული კუნძულების და კუნძულ ჰელგოლანდის ჩათვლით. ფრიზები რაოდენობრივად დაახლოებით დაახლ. 400 000 კაცია.

სახელწოდების პრობლემა

თავად ფრიზები თავიანთ თავს სხვადასხვა ფორმით მოიხსენებიენ; დასავლელი ფრიზები იტყვიან ფორმა Frysk-ს [ფრისკ], ჩრდილოელები - fresk-ს [ფრესკ], ან frasch-ს [ფრაშ] ამბობენ, ხოლო თვითსახელდების მეტ-ნაკლებად გავრცელებული, ან ყველა კუთხისთვის მეტ-ნაკლებად მისაღები ფორმებია Friisk [ფრიისკ], ანდა Fräisk [ფრეისკ].

წინათ, ფრიზიული ენა საკმაოდ დიდ ტერიტორიაზე იყო გავრცელებული — ნიდერლანდების ეიოიდერსეს ყურიდან დანიის სამხრეთ ნაპირებამდე. XVI საუკუნეში ფრისლანდიამ დამოუკიდებლობა დაკარგა და ენაც ნიდერლანდურის მიერ განიდევნა ოფიციალური მოხმარების სფეროდან, რის შედეგადაც ფრიზიულმა ენამ მხოლოდ და მხოლოდ საყოფაცხოვრებო მნიშვნელობა შეინარჩუნა.

ფრიზიულ ენებს ყოფენ სამ ერთეულად, რომელთაც ზოგი ენათმეცნიერი სამ ენად განიხილავს, ხოლო ზოგიერთი კი ერთი ენის სამ დიალექტად მიიჩნევს მათ. ფრიზიული ენა ყველაზე ახლოს დგას ძველინგლისურთან, ამის მიუხედავად, თანამედროვე ინგლისურად მოლაპარაკე ადამიანს ფრიზიული ენის გაგება გაუჭირდება, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა. ფრიზიულს ხშირად შეცდომით ნიდერლანდურთან აიგივებენ.

ლიტერატურა

Bußmann, Hadumod: Lexikon der Sprachwissenschaft. Herausgegeben von Hadumod Bußmann. Dritte, aktualisierte und erweiterte Auflage. Stuttgart: Kröner 2002
Omniglot links to various Frisian resources
Tresoar - ფრიზიის ისტორიისა და ლიტერატურის ცენტრი
Research. Fryske Akademy.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
 [[ფაილი:Bilingual signs German-Frisian, police station Husum, Germany 0892.JPG|მინი|პოლიციის ნიშანი [[გერმანული ენა|გერმანულსა]] და ფრიზულ ენებზე ქ. [[ჰუზუმი|ჰუზუმში]]]]
-'''ფრიზ(ი)ული ენები''', ან '''ფრიზ(ი)ული ენა''' (თვითსახელრქმევა  '''Fryske talen''') წარმოადგენს [[მეტყველება (ენათმეცნიერება)|მეტყველებების]], ან [[დიალექტი|დიალექტების]] კრებით სახელწოდებას. ფრიზიულად  [[გერმანია]]-ნიდერლანდების საზღვარზე მცხოვრები ხალხები მეტყველებენ, რომელთაც [[ფრიზები|ფრიზებს]] უწოდებენ. ფრიზები რაოდენობრივად დაახლოებით დაახლ. 400 000 კაცია.
-ფრიზიული გავრცელებულია ძირითადად ისტორიულ [[ფრიზია|ფრიზიაში]] — ფრისლანდიაში, დასავლეთფრიზული კუნძულების ტერსჰელინგისა და სჰირმონიკოგის ჩათვლით (დაახლ. 350 ათასი კაცი), ასევე გერმანიის ჩრდილო-დასავლეთში, ზატერლანდში — ქვემო საქსონია; უკიდურეს ჩრდილოეთში — [[შლეზვიგ-ჰოლშტაინი|შლეზვიგ-ჰოლშტაინის]] მხარე ჩრდილოფრიზული კუნძულების და კუნძულ ჰელგოლანდის ჩათვლით. დაახლ: 16 ათასი კაცი.
+'''ფრიზ(ი)ული ენები''', ან '''ფრიზ(ი)ული ენა''' (თვითსახელრქმევა  '''Fryske talen''') წარმოადგენს [[მეტყველება (ენათმეცნიერება)|მეტყველებების]], ან [[დიალექტი|დიალექტების]] კრებით სახელწოდებას.
+== გავრცელება ==
+ფრიზიულად  [[გერმანია]]-ნიდერლანდების საზღვარზე მცხოვრები ხალხები მეტყველებენ, რომელთაც [[ფრიზები|ფრიზებს]] უწოდებენ. ფრიზიული გავრცელებულია ძირითადად ისტორიულ [[ფრიზია|ფრიზიაში]] — ფრისლანდიაში, დასავლეთფრიზული კუნძულების ტერსჰელინგისა და სჰირმონიკოგის ჩათვლით ასევე გერმანიის ჩრდილო-დასავლეთში, ზატერლანდში — [[ქვემო საქსონია]]; უკიდურეს ჩრდილოეთში — [[შლეზვიგ-ჰოლშტაინი|შლეზვიგ-ჰოლშტაინის]] მხარე ჩრდილოფრიზული კუნძულების და კუნძულ ჰელგოლანდის ჩათვლით. ფრიზები რაოდენობრივად დაახლოებით დაახლ. 400 000 კაცია.
+== სახელწოდების პრობლემა ==
 თავად ფრიზები თავიანთ თავს სხვადასხვა ფორმით მოიხსენებიენ; დასავლელი ფრიზები იტყვიან ფორმა '''Frysk'''-ს [''ფრისკ''], ჩრდილოელები - fresk-ს [''ფრესკ''], ან '''frasch'''-ს [''ფრაშ''] ამბობენ, ხოლო თვითსახელდების მეტ-ნაკლებად გავრცელებული, ან ყველა კუთხისთვის მეტ-ნაკლებად მისაღები ფორმებია '''Friisk''' [''ფრიისკ''], ანდა '''Fräisk''' [''ფრეისკ''].
-ფრიზიულ ენებს ყოფენ სამ ერთეულად, რომელთაც ზოგი ენათმეცნიერი სამ [[ენა (ენათმეცნიერება)|ენად]] განიხილავს, ხოლო ზოგიერთი კი ერთი ენის სამ დიალექტად მიიჩნევს მათ.
 წინათ, ფრიზიული ენა საკმაოდ დიდ ტერიტორიაზე იყო გავრცელებული — [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდების]] ეიოიდერსეს ყურიდან [[დანია|დანიის]] სამხრეთ ნაპირებამდე. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნეში]] ფრისლანდიამ დამოუკიდებლობა დაკარგა და ენაც [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდურის]] მიერ განიდევნა ოფიციალური მოხმარების სფეროდან, რის შედეგადაც ფრიზიულმა ენამ მხოლოდ და მხოლოდ საყოფაცხოვრებო მნიშვნელობა შეინარჩუნა.
-ფრიზიული ენა ყველაზე ახლოს დგას ძველინგლისურთან, ამის მიუხედავად, თანამედროვე [[ინგლისური ენა|ინგლისურად]] მოლაპარაკე ადამიანს ფრიზიული ენის გაგება გაუჭირდება, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა. ფრიზიულს ხშირად შეცდომით ნიდერლანდურთან აიგივებენ.
+ფრიზიულ ენებს ყოფენ სამ ერთეულად, რომელთაც ზოგი ენათმეცნიერი სამ [[ენა (ენათმეცნიერება)|ენად]] განიხილავს, ხოლო ზოგიერთი კი ერთი ენის სამ დიალექტად მიიჩნევს მათ. ფრიზიული ენა ყველაზე ახლოს დგას ძველინგლისურთან, ამის მიუხედავად, თანამედროვე [[ინგლისური ენა|ინგლისურად]] მოლაპარაკე ადამიანს ფრიზიული ენის გაგება გაუჭირდება, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა. ფრიზიულს ხშირად შეცდომით ნიდერლანდურთან აიგივებენ.
 == ლიტერატურა ==
 * Bußmann, Hadumod: Lexikon der Sprachwissenschaft. Herausgegeben von Hadumod Bußmann. Dritte, aktualisierte und erweiterte Auflage. Stuttgart: Kröner 2002