ბერძნული დამწერლობა: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
[r2.5.1] ბოტის შეცვლა: sr:Грчко писмо
r2.5.2) (ბოტის დამატება: hif:Greek Akchhar
ხაზი 445: ხაზი 445:
[[he:אלפבית יווני]]
[[he:אלפבית יווני]]
[[hi:यूनानी वर्णमाला]]
[[hi:यूनानी वर्णमाला]]
[[hif:Greek Akchhar]]
[[hr:Grčko pismo]]
[[hr:Grčko pismo]]
[[ht:Alfabèt grèk]]
[[ht:Alfabèt grèk]]

13:07, 9 დეკემბერი 2010-ის ვერსია

ბერძნული დამწერლობა
ტიპი: ანბანი
ენები: ბერძნული ენა
დროის პერიოდი: ძვ. წ. 800 - დღემდე
წინამორბედი დამწერლობები: ქანაანური დამწერლობა
 ფინიკიური დამწერლობა
  ბერძნული დამწერლობა
წარმოებული დამწერლობები: გოტიკური,
გლაგოლიცა,
კირილიცა,
ძველი იტალიკური დამწერლობა,
ლათინური დამწერლობა,
კოპტური დამწერლობა,
სომხური დამწერლობა (სადავოა)
ISO 15924 კოდი: Grek


ბერძნული დამწერლობა არის ბერძნული ენის ანბანი. პირველი წარწერები გვხვდება ქრისტეს შობამდე მე-9 საუკუნეში. იგი წარმოიშვა ძველი ფინიკიური დამწერლობისაგან. ფინიკიურიდან ბერძნულში გადმოსვლისას ყველა ასომ სახე შეიცვალა, ბერძნებმა ანბანში პირველებმა შემოიტანეს ხმოვნები. ბერძნულ ანბანში 24 ასოა, მათგან შვიდი ხმოვანია. ისევე როგორც ლათინურსა და კირილიცაში, ბერძნულშიც არის დიდი და პატარა ასოები.

ასოთა სახელწოდებები

ასოთა სახელწოდებები, ისევე როგორც მოხაზულობები, ბერძნებმა ფინიკიურისგან გადმოიღეს. მაგალითად ფინიკიურში პირველი ორი ასოს სახელწოდებაა „ალეფ“ და „ბეთ“, ბერძნულშიც იგივე ასოებს ჰქვიათ „ალფა“ და „ბეტა“.

ზოგიერთი ხმოვნის სახელი დამკვიდრდა ბიზანტიურ ხანაში. მაგალითად „ომიკრონ“ (ο) და „ომეგა“ (ω). ამ ასოთა სახელი მომდინარეობს სითყვებიდან მიკრონ (პატარა) და მეგა (დიდი), ხოლო თუ ამ ასოებს მივუწერთ „ო“-ს მივიღებთ: ო-პატარა (ო-მიკრონ) და ო-დიდი (ო-მეგა). ასევე „იფსილონ“ და „ეფსილონ“, ნიშნავს ი-მოკლე და ი-გრძელი.

ასოთა კომბინაციები

არსებობს ასევე ასოთა ზოგიერთი კომბინაცია, რომლებიც ერთი ნიშნით გამოისახება. ბერძნულში ეს ნიშნებიც ბიზანტიურ ხანაში დამკვიდრდა. მათი ნაწილი კი დღესაც გამოიყენება:

  • სტიგმა (Ϛ ϛ), სიგმა და ტაუ ერთად.
  • ამოტრიალებული ომიკრონი (Ȣ ȣ, ან Ʊ ʊ). იშვიათად გამოიყენება „ου“ კომბინაციის ნაცვლად.
  • კავშირი καὶ „და“ იწერება ხოლმე როგორც ϗ (კაი) (ლათინური „&“-ის მსგავსად).

ანბანი

ასო ფინიკიური
შესატყვისი
ქართული
სახელწოდება
ბერძნული
სახელწოდება
ლათინური
ტრანსკრიფცია
ფონეტიკური
მნიშვნ.
რიცხვითი
მნიშვნ.
ძვ. საშუალო ახ. ძვ. ახ. ძვ. ახ.
Α α Aleph ალფა ἄλφα άλφα a [a] [aː] [a] 1
Β β Beth ბეტა βῆτα βήτα b v [b] [v] 2
Γ γ Gimel გამა γάμμα γάμμα
γάμα
g gh, g, j [g] [ɣ], [ʝ] 3
Δ δ Daleth დელტა δέλτα δέλτα d d, dh [d] [ð] 4
Ε ε He ეფსილონი ε ψιλόν έψιλον e [e] 5
Ζ ζ Zayin ძეტა ζήτα ζήτα z [zd]
(ან [dz])
მერე [zː]
[z] 7
Η η Heth ეტა ἦτα ήτα e, ē i [ɛː] [i] 8
Θ θ Teth თეტა θῆτα θήτα th [tʰ] [θ] 9
Ι ι Yodh იოტა ἰῶτα ιώτα
γιώτα
i [i] [iː] [i], [ʝ] 10
Κ κ Kaph კაპა κάππα κάππα
κάπα
k [k] [k], [c] 20
Λ λ Lamedh ლამბდა λάβδα λάμβδα λάμδα
λάμβδα
l [l] 30
Μ μ Mem მიუ μῦ μι
μυ
m [m] 40
Ν ν Nun ნიუ νῦ νι
νυ
n [n] 50
Ξ ξ Samekh ქსი ξεῖ ξῖ ξι x x, ks [ks] 60
Ο ο Ayin ომიკრონი οὖ ὂ μικρόν όμικρον o [o] 70
Π π Pe პი πεῖ πῖ πι p [p] 80
Ρ ρ Res რო ῥῶ ρω r ( : rh) r [r], [r̥] [r] 100
Σ σ ς Sin სიგმა σῖγμα σίγμα s [s] 200
Τ τ Taw ტაუ ταῦ ταυ t [t] 300
Υ υ Waw იფსილონი ὓ ψιλόν ύψιλον u, y y, v, f [y] [yː]
(ძველად [ʉ] [ʉː])
[i] 400
Φ φ (სადაოა) ფი φεῖ φῖ φι ph f [pʰ] [f] 500
Χ χ ხი χεῖ χῖ χι ch ch, kh [kʰ] [x], [ç] 600
Ψ ψ ფსი ψεῖ ψῖ ψι ps [ps] 700
Ω ω Ayin ომეგა ὦ μέγα ωμέγα o, ō o [ɔː] [o] 800
ასო შესაბამისი
ფინიკიური ანბანი
ქართული
სახელწოდება
ძვ. საშუალო ახ. ძვ. ახ. ძვ. ახ. რიცხვითი
მნიშვნ.
ბერძნული
სახელწოდება
ლათინური
ტრანსკრიფცია
ფონეტიკური
მნიშვნ.

არქაული ასოები

ასო ალტერნატიული ფინიკიური
შესატყვისი
სახელწოდება ბერძნული
სახელწოდება
ლათინური
ტრანსკრიფცია
ფონეტიკური
მნიშვნ.
რიცხვითი
მნიშვნ.
არქაური გვიანდელი
დიგამა დიგამა Waw დიგამა ϝαῦ δίγαμμα w [w] 6
ჰეტა ჰეტა ἧτα χήτα h [h]
სანი Sade, Sin სანი ϻάν σάν s [s] 90
ქოპა ქოპა Qoph ქოპა ϙόππα κόππα q [q] 90
სამპი სამპი (Sade ?) სამპი δίσιγμα σαμπῖ ss სადაოა
([sː], [ks], [ts]?)
900

სხვა

ასო სახელწოდება ლათინური
ტრანსკრიფცია
ფონეტიკური
მნიშვნ.
რიცხვითი
მნიშვნ.
ქართული ბაქტრიული ბერძნული
შო შო (უცნობია) σχω / σω sh [ʃ] (?)

თარგი:Link FA