ოქტავიო პასი
ოქტავიო პას ლოსანო (დ. 31 მარტი, 1914 - გ. 19 აპრილი, 1998) — მექსიკელი პოეტი და დიპლომატი. მისი ნამუშევრებისთვის მას მიენიჭა 1981 წლის მიგელ დე სერვანტესის პრემია, 1982 წლის ნეიშტადტის საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია და 1990 წლის ნობელის პრემია ლიტერატურაში .
ადრეული წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაიბადა 1914 წლის 31 მარტს. ოქტავიო პასი ლიტერატურას გაეცნო ცხოვრების დასაწყისშივე ბაბუის ბიბლიოთეკის გავლენის შედეგად, რომელიც სავსე იყო მექსიკური და ევროპული კლასიკური ლიტერატურით. 1920-იანი წლების განმავლობაში მან აღმოაჩინა ხერარდო დიეგო, ხუან რამონ ხიმენესი და ანტონიო მაჩადო ი რუისი, ესპანელი მწერლები, რომლებმაც დიდი გავლენა მოახდინეს მის ადრეულ მწერლობაზე. [19]
მოზარდობის ასაკში, 1931 წელს, პასმა გამოაქვეყნა პირველი ლექსები, მათ შორის „კაბელერა“. ორი წლის შემდეგ, 19 წლის ასაკში, მან გამოაქვეყნა ლექსების კრებული Luna Silvestre („ველური მთვარე“). 1932 წელს ზოგიერთ მეგობართან ერთად, დააფინანსა მისი პირველი ლიტერატურული მიმოხილვა „ბარანდალი“. 1937 წელს, 23 წლის ასაკში, პასმა მიატოვა იურიდიულის სწავლება და გაემგზავრა მექსიკაში, იუკატანის შტატში, რათა ემუშავა მერიდას სკოლაში გლეხთა და მშრომელთა ვაჟებისთვის. [20] იქ მან დაიწყო მუშაობა მის პირველ, გრძელ, ამბიციურ პოემაზე: „Entre la piedra y la flor“ („ქვასა და ყვავილს შორის“) . ტომას სტერნზ ელიოტის საქმიანობის გავლენის ქვეშ მოქცეული ოქტავიო იკვლევდა მექსიკელი მემამულეების მმართველობის ქვეშ მყოფი გლეხის მდგომარეობას სამუშაო დღის განმავლობაში. [21]
1937 წელს პასი მიიწვიეს მწერალთა მეორე საერთაშორისო კონგრესზე ესპანეთში კულტურის დასაცავად ესპანეთის სამოქალაქო ომი დროს. მან გამოხატა თავისი სოლიდარობა რესპუბლიკური მხარის მიმართ და ფაშიზმის წინააღმდეგ. მექსიკაში დაბრუნების შემდეგ, პასმა თანადაფინანსებით გამოაქვეყნა ლიტერატურული ჟურნალი ტალერი („სემინარი“) 1938 წელს და ჟურნალისთვის წერდა 1941 წლამდე. 1937 წელს იგი დაქორწინდა ელენა გარროზე, რომელიც მექსიკის ერთ-ერთ საუკეთესო მწერლად ითვლება. ისინი 1935 წელს შეხვდნენ ერთმანეთს. მათ ერთი ქალიშვილი, ჰელენა, შეეძინათ და 1959 წელს განქორწინდნენ.
1943 წელს პასმა მიიღო გუგგენჰაიმის სტიპენდია და გამოიყენა იგი შეერთებულ შტატებში , კალიფორნიის უნივერსიტეტში, ბერკლიში. ორი წლის შემდეგ იგი შევიდა მექსიკის დიპლომატიურ სამსახურში და გარკვეული დროით მუშაობდა ნიუ-იორკში. 1945 წელს იგი გაგზავნეს პარიზში, სადაც დაწერა El Laberinto de la Soledad („მარტოობის ლაბირინთი“). მოგვიანებით New York Times- მა ნაშრომი დაახასიათა, როგორც „ანალიზი თანამედროვე მექსიკისა და მექსიკელი პიროვნებისა, რომელშიც მან აღწერა თავისი თანამემამულეები, როგორც ინსტინქტური ნიჰილისტები, რომლებიც მარტოობის და ცერემონიულობის ნიღბების მიღმა იმალებიან.“ 1952 წელს ის პირველად გაემგზავრა ინდოეთში. იმავე წელს წავიდა ტოკიოში, როგორც საქმეთა მმართველი დიპლომატიური განხრით. შემდეგ დაინიშნა ჟენევაში, შვეიცარია. იგი 1954 წელს დაბრუნდა მექსიკაში, სადაც 1957 წელს დაწერა თავისი შესანიშნავი ლექსი „პიედრა დე სოლი“ („მზის ქვა“) და გამოაქვეყნა Libertad bajo palabra (თავისუფლება ფიცის ქვეშ ), რომელიც ამ დრომდე მისი პოეზიის კრებულს წარმოადგენს. იგი კვლავ გააგზავნეს პარიზში 1959 წელს. 1962 წელს დაინიშნა მექსიკის ელჩად ინდოეთში.
გვიანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ინდოეთში პასმა დაასრულა რამდენიმე ნამუშევარი, მათ შორის El mono gramático ( გრამატიკოსი მაიმუნი) და Ladera este (აღმოსავლეთ ფერდობზე). ინდოეთში ყოფნისას იგი შეხვდა მწერალთა ჯგუფს, რომელიც ცნობილია, როგორც მშიერი თაობა და მათ დიდი გავლენა მოახდინეს ოქტავიო პასის შემოქმედებაზე.
1965 წელს მან ცოლად შეირთო მარი-ჟოზე ტრამინი, ფრანგი ქალი, რომელიც მისი მეუღლე იყო მთელი დარჩენილი ცხოვრების განმავლობაში. 1968 წლის ოქტომბერში ის გადადგა დიპლომატიური სამსახურიდან პროტესტის ნიშნად მექსიკის მთავრობის მიერ ტლატოლკოში სტუდენტ მომიტინგეთა მკვლელობის გამო. [22]
პარიზში მოითხოვა თავშესაფარი და 1969 წელს დაბრუნდა მექსიკაში. მან დააარსა თავისი ჟურნალი Plural (1970–1976) ლიბერალური მექსიკელებისა და ლათინური ამერიკის მწერლების ჯგუფთან ერთად.
მან მოიპოვა 1977 წლის იერუსალიმის პრემია ლიტერატურაში, ინდივიდუალური თავისუფლების თემაზე. 1980 წელს მას ჰარვარდის საპატიო დოქტორის წოდება მიენიჭა, 1982 წელს კი ნეიშტადტის საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია. პასი მეგობრობდა რომანისტ კარლოს ფუენტესთან, მაგრამ მათ შორის უთანხმოება დაიწყო 1980-იან წლებში, როდესაც ოქტავიო სანდინისტების ეროვნულ-განმათავისუფლებელი ფრონტის მოძრაობას ეწინააღმდეგებოდა, ფუენტესი კი მხარს უჭერდა . [23] 1988 წელს, პასის ჟურნალმა ვუელტამ გამოაქვეყნა ფუენტესის კრიტიკა ენრიკე კრაუზეს მიერ, რასაც შედეგად მოჰყვა პასსა და ფუენტესს შორის გაუცხოება, თუმცა იქამდე დიდი ხნის მეგობრები იყვნენ. [24]
პასის ლექსების კრებული (რომელიც დაიწერა 1957 - 1987 წლებს შორის) 1990 წელს გამოიცა. 1990 წელს მას მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში .
იგი გარდაიცვალა სიმსივნის დიაგნოზით 1998 წლის 19 აპრილს, მექსიკაში. [25] [26] [27]
გილერმო შერიდანმა, რომელიც 1998 წელს დაინიშნა ოქტავიო პასის ფონდის დირექტორად, გამოაქვეყნა წიგნი Poeta con paisaje (2004): რამდენიმე ბიოგრაფიული ნარკვევი პოეტის ცხოვრების შესახებ 1998 წლამდე ანუ მის გარდაცვალებამდე.
ესთეტიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კრიტიკოსი რამონ ხირაუ წერს: „ოქტავიო პასის პოეზია არ ყოყმანობს ენასა და სიჩუმეს შორის. მას მივყავართ სიჩუმის სამეფოში სადაც ნამდვილი ენა ცოცხლობს“
ნაწერები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შემოქმედებითმა ავტორმა და პოეტმა, პასმა, გამოაქვეყნა უამრავი ნამუშევარი თავისი ცხოვრების განმავლობაში, რომელთა უმეტესობა თარგმნილია სხვადასხვა ენებზე. მისი პოეზია ინგლისურად თარგმნა სემიუელ ბეკეტმა, ჩარლზ ტომლინსონმა, ელიზაბეთ ბიშოპმა, მურიელ რუკეისერმა და მარკ სტრინდმა. მის ადრეულ პოეზიაზე გავლენას ახდენდა მარქსიზმი, სიურრეალიზმი და ეგზისტენციალიზმი, ასევე, ისეთი რელიგიები, როგორიცაა ბუდიზმი და ინდუიზმი. მისი ლექსი, „პიედრა დე სოლი“ („მზის ქვა“), რომელიც 1957 წელს დაიწერა, ნობელის პრემიის მის საპრეზენტაციო სიტყვაში შეაფასეს, როგორც სიურრეალისტური პოეზიის „შესანიშნავი“ მაგალითი.
ცხოვრების მეორე ნახევარში დაწერილი პოეზია ეხებოდა სიყვარულსა და ეროტიკას, დროის ბუნებასა და ბუდიზმს. მან ასევე დაწერა ლექსები მისი კიდევ ერთი ვნების, თანამედროვე მხატვრობის შესახებ. როგორც ესეისტმა, პასმა დაწერა ისეთ თემებზე, როგორებიცაა მექსიკის პოლიტიკური სისტემა და ეკონომიკა, აცტეკთა ხელოვნება, ანთროპოლოგია და სექსუალობა. მისი წიგნი მარტოობის ლაბირინთი (ესპ. El laberinto de la soledad ) აღწევს თავისი ქვეყნის თანამემამულეების გონებაში და მათ აღწერს, როგორც მარტოობის ნიღბების მიღმა მცხოვრებლებს. მათი ისტორიის გამო, მათი იდენტობა იკარგება კოლუმბამდელ და ესპანურ კულტურას შორის, რაც უარყოფითად მოქმედებს. მექსიკური კულტურა უმთავრესი ნაშრომია, რომელმაც დიდი გავლენა მოახდინა მექსიკის სხვა მწერლებზე, მაგალითად კარლოს ფუენტესზე .[28]
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Hernández, Consuelo. „The Poetry of Octavio Paz“. Library of Congress, 2008. https://www.loc.gov/item/webcast-4329/
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Zona Octavio Paz
- Nobel museum biography and list of works დაარქივებული 2001-12-04 საიტზე Wayback Machine.
- Boletin Octavio Paz
- „Octavio Paz“ The Art of Poetry No. 42 Summer 1991 The Paris Review
- Recorded in Washington D.C. on October 18, 1988. Video (1 Hr)
- Consuelo Hernández, Enrico Santí on Octavio Paz. Recorded at the Library of Congress for the Hispanic Division’s video literary archive. 2005
- Review of Octavio Paz: El poeta y la revolución, Enrique Krauze, Mexican Studies/Estudios mexicanos (2015), 31 (1): 196—200.
- Octavio Paz Corral recorded at the Library of Congress for the Hispanic Division’s audio literary archive on March 23-24, 1961
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 2.0 2.1 Octavio Paz
- ↑ Encyclopædia Britannica
- ↑ SNAC — 2010.
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ Discogs — 2000.
- ↑ გუგენჰაიმის მუზეუმი — 1937.
- ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 The Fine Art Archive — 2003.
- ↑ Munzinger Personen
- ↑ Person Profile // კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზა — 1990.
- ↑ 13.0 13.1 Guggenheim Fellows database
- ↑ https://www.colegiociudad.edu.mx/
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1990/
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ https://www.neustadtprize.org/1982-neustadt-laureate-octavio-paz/
- ↑ https://www.friedenspreis-des-deutschen-buchhandels.de/alle-preistraeger-seit-1950/1980-1989/octavio-paz
- ↑ Jaime Perales Contreras: "Octavio Paz y el circulo de la revista Vuelta". Ann Arbor, Michigan: Proquest, 2007. pp.46–47. UMI Number 3256542
- ↑ Sheridan: Poeta con paisaje, p. 163
- ↑ Wilson, Jason (1986). Octavio Paz. Boston: G. K. Hall.
- ↑ Preface to The Collected Poems of Octavio Paz: 1957–1987 by Eliot Weignberger
- ↑ Anthony DePalma (May 15, 2012). „Carlos Fuentes, Mexican Man of Letters, Dies at 83“. The New York Times. ციტირების თარიღი: May 16, 2012.
- ↑ Marcela Valdes (May 16, 2012). „Carlos Fuentes, Mexican novelist, dies at 83“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: May 16, 2012.
- ↑ México, Distrito Federal, Registro Civil. (20 Apr 1998) Civil Death Registration. Genealogical Society of Utah. 2002. ციტირების თარიღი: 22 December 2013.
- ↑ Arana-Ward. „Octavio Paz, Mexico's Great Idea Man“. ციტირების თარიღი: October 3, 2013.
- ↑ Kandell. „Octavio Paz, Mexico's Man of Letters, Dies at 84“. ციტირების თარიღი: October 3, 2013. დამოწმება journal საჭიროებს
|journal=-ს (დახმარება) - ↑ Stavans (2001). Octavio Paz: A Meditation. University of Arizona Press.
| ||||||||||||||||||||
- დაბადებული 31 მარტი
- დაბადებული 1914
- გარდაცვლილი 19 აპრილი
- გარდაცვლილი 1998
- ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში
- იერუსალიმის პრემიის მფლობელები
- XX საუკუნის ესეისტები
- კალიფორნიის უნივერსიტეტის (ბერკლი) კურსდამთავრებულები
- მამაკაცი ესეისტები
- მეტისი მწერლები
- XX საუკუნის მთარგმნელები
- XX საუკუნის მამაკაცი მწერლები