ოსკარ არიას სანჩესი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ოსკარ არიას სანჩესი
ოსკარ არიას სანჩესი
კოსტა-რიკის პრეზიდენტი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
8 მაისი, 2006 – 8 მაისი, 2010
წინამორბედიაბელ პაჩეკო
მემკვიდრელაურა ჩინჩილია
კოსტა-რიკის პრეზიდენტი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
8 მაისი, 1986 – 8 მაისი, 1990
წინამორბედილუის ალბერტო მონხე ალვარესი
მემკვიდრერაფაელ კალდერონ ფურნიე
დაბადებული13 სექტემბერი, 1940
ერედია, კოსტა-რიკა
მოქალაქეობაკოსტა-რიკას დროშა კოსტა-რიკა
მეუღლემარგარიტა პენონი
განათლებაკოსტა-რიკის უნივერსიტეტი
ჯილდოებინობელის პრემია ნობელის მშვიდობის პრემია (1987)
ხელმოწერა

ოსკარ რაფაელ დე ხესუს არიას სანჩესი (ესპ. Óscar Rafael de Jesús Arias Sánchez; დ. 13 სექტემბერი, 1940, ერედია, კოსტა-რიკა) — კოსტა-რიკის სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე. კოსტა-რიკის პრეზიდენტი 1986-1990 და 2006-2010 წლებში, ქვეყნის ისტორიაში ნობელის პრემიის პირველი ლაურეატი, რომელმაც დაიკავა თანამდებობა ჯილდოს მიღების შემდეგ. 1987 წელს მან მიიღო ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში ლათინური ამერიკის რამდენიმე ქვეყანაში მიმდინარე სამოქალაქო ომების დარეგულირების გამო.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაიბადა ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი და ცნობილი ბიზნესმენის ოჯახში. დაამთავრა კოსტა-რიკის უნივერსიტეტი, სადაც მიიღო სამართლისა და ეკონომიკის მაგისტრის, ხოლო შემდეგ ლონდონის ეკონომიკურ სკოლაში, ეკონომიკის დოქტორის ხარისხი. 1974 წელს ესექსის უნივერსიტეტში მიიღო პოლიტიკურ მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი.

პოლიტიკური კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1972 წლიდან ეროვნული დაგეგმარებისა და ეკონომიკის მინისტრია. 1970-იანი წლებში გაწევრიანდა ეროვნული გათავისუფლების პარტიაში და გახდა მისი საერთაშორისო, ხოლო მოგვიანებით გენერალური მდივანი. 1978-1981 წლებში პარლამენტის დეპუტატია. 1986 წელს გაიმარჯვა საპრეზიდენტო არჩევნებში და მიიღო ხმები 52 %.

1987 წელს მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა სალვადორისა და გვატემალის სამოქალაქო ომების დასრულებაში. არიასმა მოამზადა სამშვიდობო ხელშეკრულება. მისი წინადადება მოიწონეს ცენტრალური ამერიკის ქვეყნების ყველა ლიდერმა და ხელი მოაწერეს ესკიპულასის ხელშეკრულებას. აღნიშნული საქმიანობისათვის იმავე წელს მიენიჭა ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში.

1969 წელს კოსტა-რიკის კონსტიტუციაში შეტანილი ცვლილების მიხედვით, ქვეყნის ყოფილ პრეზიდენტს აღარ შეეძლო ხელმეორედ კენჭისყრა. 2000 წელს არიასმა აღნიშნული ცვლილება გაასაჩივრა ქვეყნის უზენაეს სასამართლოში. თავდაპირველად უზენაესმა სასამართლომ უარი უთხრა მოსარჩელეს, მაგრამ 2003 წელს არიასმა ხელახლა წარადგინა სარჩელი. მას მხარი დაუჭირა ქვეყნის ბევრმა გავლენიანმა პოლიტიკოსმა, შედეგად მათ საშუალება მიეცათ არჩევნებში მონაწილეობისა.

2006 წელს არიასმა დაამარცხა თავისი მეტოქე სოლის ოტონი და მეორეჯერ გახდა ქვეყნის პრეზიდენტი. მისი მეორე პრეზიდენტობის ვადაში იგი დიდ ყურადღებას უთმობდა განათლების პრობლემებს. 2009 წელს ჰონდურასის პოლიტიკური კრიზისის დროს იგი გახდა შუამავალი მანუელ სელაიასა და რობერტო მიჩელეტის შორის. მან შეიმუშავა სამშვიდობო ხელშეკრულების შვიდპუნქტიანი გეგმა, რომელიც არ ეწინააღმდეგებოდა ჰონდურასის კონსტიტუციას.

პრეზიდენტის თანამდებობის დატოვების შემდეგ აქტიურად მონაწილეობდა სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების მუშაობაში, რომლებიც იბრძოდნენ ადამიანის უფლებების, დემოკრატიული თავისუფლებისა და მშვიდობისათვის.

2009 წლის 11 აგვისტოს ოსკარ სანჩეს არიასს აღმოაჩნდა გრიპის ვირუსი H1N1. ამ თვალსაზრისით იგი გახდა მსოფლიოში ყველაზე მაღალი თანამდებობის პირი რომელიც დაინფიცირდა ღორის გრიპით[1][2].

პირადი ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

22 წლის განმავლობაში 1996 წლამდე მისი მეუღლე იყო მარგარიტა პენონი, რომელთანაც ჰყავდა ორი გოგონა. 2012 წელს დაქორწინდა სუზანა ფიშელზე.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ El presidente de Costa Rica, Oscar Arias, padece gripe A(ესპანური)
  2. ↑ Presidente Arias contagiado con gripe AH1N1 დაარქივებული 2009-08-14 საიტზე Wayback Machine. (ესპანური)
ხ • გ • რ
1901-1925

ანრი დიუნანი და ფრედერიკ პასი (1901) · ელი დიუკომენი და შარლ ალბერ გობა (1902) · უილიამ რანდალ კრიმერი (1903) · საერთაშორისო სამართლის ინსტიტუტი (1904) · ბერტა ფონ ზუტნერი (1905) · თეოდორ რუზველტი (1906) · ერნესტო თეოდორო მონეტა და ლუი რენო (1907) · კლას არნოლდსონი და ფრედერიკ ბაიერი (1908) · ოგიუსტ ბერნარი და პოლ კონსტანი (1909) · მშვიდობის საერთაშორისო ბიურო (1910) · ტობიას ასერი და ალფრედ ფრიდი (1911) · ელიუ რუთი (1912) · ანრი ლაფონტენი (1913) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1917) · ვუდრო უილსონი (1919) · ლეონ ბურჟუა (1920) · კარლ ბრანტინგი და კრისტიან ლანგე (1921) · ფრიტიოფ ნანსენი (1922) · ოსტინ ჩემბერლენი და ჩარლზ დეივისი (1925)

1926–1950

არისტიდ ბრიანი და გუსტავ შტრეზემანი (1926) · ფერდინანდ ბიუისონი და ლუდვიგ კვიდე (1927) · ფრენკ ბილინგს კელოგი (1929) · ნათან სედერბლუმი (1930) · ჯეინ ადამსი და ნიკოლას მიურეი ბატლერი (1931) · რალფ ნორმან ენჯელი (1933) · ართურ ჰენდერსონი (1934) · კარლ ფონ ოსეცკი (1935) · კარლოს საავედრა ლამასი (1936) · რობერტ სესილი (1937) · ნანსენის საერთაშორისო ორგანიზაცია ლტოლვილთა საქმეებში (1938) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი (1944) · კორდელ ჰალი (1945) · ემილი გრინ ბოლჩი და ჯონ მოტი (1946) · მეგობართა საბჭო საზოგადოების სამსახურში და ამერიკის მეგობართა კომიტეტი საზოგადოების სამსახურში (1947) · ჯონ ბოიდ ორი (1949) · რალფ ბანჩი (1950)

1951–1975

ლეონ ჟუო (1951) · ალბერტ შვეიცერი (1952) · ჯორჯ მარშალი (1953) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1954) · ლესტერ პირსონი (1957) · დომინიკ პირი (1958) · ფილიპ ნოელ-ბეიკერი (1959) · ალბერტ ლუთული (1960) · დაგ ჰამარშელდი (1961) · ლაინუს პოლინგი (1962) · წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა და წითელი ჯვრის ლიგა (1963) · მარტინ ლუთერ კინგი (1964) · გაეროს ბავშვთა ფონდი (1965) · რენე კასინი (1968) · შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1969) · ნორმან ბორლოუგი (1970) · ვილი ბრანდტი (1971) · ჰენრი კისინჯერი და ლე დიკ თხო (ჯილდო უარყო) (1973) · შონ მაკბრაიდი და ეისაკუ სატო (1974) · ანდრია სახაროვი (1975)

1976–2000

ბეტი უილიამსი და მეირიდ კორიგანი (1976) · საერთაშორისო ამნისტია (1977) · ანვარ ალ-სადათი და მენახემ ბეგინი (1978) · დედა ტერეზა (1979) · ადოლფო პერეს ესკიველი (1980) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1981) · ალვა მიურდალი და ალფონსო გარსია რობლესი (1982) · ლეხ ვალენსა (1983) · დეზმონდ ტუტუ (1984) · მსოფლიოს ექიმები ბირთვული ომის წინააღმდეგ (1985) · ელი ვიზელი (1986) · ოსკარ არიას სანჩესი (1987) · გაეროს სამშვიდობო ძალები (1988) · XIV დალაი ლამა (1989) · მიხეილ გორბაჩოვი (1990) · აუნ სან სუ ჩი (1991) · რიგობერტა მენჩუ (1992) · ნელსონ მანდელა და ფრედერიკ დე კლერკი (1993) · შიმონ პერესი, იცხაკ რაბინი და იასირ არაფატი (1994) · პაგუოშის კონფერენციები და იოსებ როტბლატი (1995) · კარლუშ ბელუ და ჟოზე რამუშ-ორტა (1996) · საერთაშორისო მოძრაობა ქვეითსაწინააღმდეგო ნაღმების აკრძალვის შესახებ და ჯოდი უილიამსი (1997) · ჯონ ჰიუმი და დევიდ ტრიმბლი (1998) · ექიმები საზღვრებს გარეშე (1999) · კიმ დე ჯუნი (2000)

2001–დღემდე

კოფი ანანი და გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია (2001) · ჯიმი კარტერი (2002) · შირინ ებადი (2003) · ვანგარი მაატაი (2004) · მოჰამედ ალ-ბარადეი და ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო (2005) · მუჰამედ იუნუსი და გრამინ ბანკი (2006) · ალბერტ გორი და კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ექსპერტთა ჯგუფი (2007) · მარტი აჰტისაარი (2008) · ბარაკ ობამა (2009) · ლიუ სიაობო (2010) · ელენ ჯონსონ-სირლიფი, ლეიმა გბოვი და ტავაკულ კარმანი (2011) · ევროკავშირი (2012) · ქიმიური იარაღის აკრძალვის ორგანიზაცია (2013) · მალალა იუსაფზაი და კაილაშ სატიართი (2014) · ტუნისის ეროვნული დიალოგის კვარტეტი (2015) · ხუან მანუელ სანტოსი (2016) · ბირთვული იარაღის განადგურების კამპანია (2017) · დენი მუკვეგე და ნადია მურადი (2018) · აბი აჰმედი (2019) · მსოფლიო სასურსათო პროგრამა (2020) · მარია რესა და დიმიტრი მურატოვი (2021) · ალეს ბიალიაცკი, მემორიალი და სამოქალაქო თავისუფლების ცენტრი (2022) · ნარგიზ მოჰამადი (2023)

ხ • გ • რ
← 1987 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ოსკარ_არიას_სანჩესი&oldid=4312314“-დან