ივონა შოკე-ბრიუა

ივონა შოკე-ბრიუა
	ფრანგ. Yvonne Choquet-Bruhat
დაბ. თარიღი	29 დეკემბერი, 1923 (100 წლის)
დაბ. ადგილი	ლილი
მოქალაქეობა	საფრანგეთი
საქმიანობა	მათემატიკოსი, ფიზიკოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი და მკვლევარი
მუშაობის ადგილი	ექს-მარსელის უნივერსიტეტი , შამპან-არდენის რეიმსის უნივერსიტეტი , პარიზის უნივერსიტეტის სამეცნიერო ფაკულტეტი , Pierre and Marie Curie University და პერსპექტიული კვლევების ინსტიტუტი
ალმა-მატერი	პარიზის უმაღლესი ნორმალური სკოლა , პარიზის უნივერსიტეტის სამეცნიერო ფაკულტეტი, სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრი და École normale supérieure de jeunes filles
მეუღლე	Gustave Choquet და Léonce Fourès
მამა	Georges Bruhat
დედა	Berthe Hubert
შვილ(ებ)ი	Daniel Choquet
ჯილდოები	საპატიო ლეგიონის დიდი ჯვრის ორდენის კავალერი, Grand Cross of the National Order of Merit, CNRS silver medal , მარსელ გროსმანის პრემია, კონკურ ჟენერალ , დენი ჰაინემანის პრიზი მათემატიკურ ფიზიკაში , Q110929260? , საპატიო ლეგიონის ორდენის ოფიცერი, საპატიო ლეგიონის ორდენის კომანდორი , საპატიო ლეგიონის ორდენის დიდი ოფიცერი , ღირსების ორდენის დიდი ოფიცერი და CNRS bronze medal
	ივონა შოკე-ბრიუა ვიკისაწყობში

ივონა შოკე-ბრიუა (ფრანგ. Yvonne Choquet-Bruhat; დ. 29 დეკემბერი, 1923, ლილი) — ფრანგი ფიზიკოსი და მათემატიკოსი.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ივონა შოკე-ბრიუა დაიბადა 1923 წლის 29 დეკემბერს, ქალაქ ლილიში. ივონას მეცნიერებისადმი ინტერესი ადრეულ ასაკში გაუღვიძა მამამისმა, ჟორჟ ბრიუამ. მანვე ასწავლა შვილს ფიზიკური მოვლენების ახსნა. დედამისი იყო ფილოფოსიის პროფესორი.

20 წლის ასაკში შოკე-ბრიუამ პირველი სამეცნიერო ხარისხი (ბაკალავრის ხარისხი) დაიცვა. 1946 წელს მან დაამთავრა უმაღლესი პედაგოგიური სასწავლებელი. სწავლის პერიოდში მან კონკურსში ორჯერ გაიმარჯვა და ოქროს მედლები მოიპოვა. 1946 წელს ივონამ სპეციალური გამოცდები ჩააბარა და მიიღო უფლება ესწავლებინა საფრანგეთის უმაღლეს სასწავლებლებში ფიზიკა და მათემატიკა. ამ პერიოდში იგი ა. ლიშნეროვიჩმა ფარდობითობის თეორიის შინაარსი ღრმად გაარკვია. იგი ამ დღიდან ფიზიკის ნახსენებ ფუნდამენტურ დარგს მიყვებოდა ცხოვრების დიდი პერიოდი. 1949-1951 წლებში შოკე-ბრიუა საფრანგეთის ეროვნული სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის კონსულტანტი იყო. 1951 წელს, 28 წლის ასაკში გახდა ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი. ივონა 1951-1952 წლებში იყო პრინსტონის პერსპექტიულ გამოკვლევათა ინსტიტუტის პროფესორი; 1953-1958 წლებში მარსელის უნივერსიტეტის პროფესორი; 1958-1959 წლებში რეიმსის უნივერსიტეტის პროფესორი; ხოლო 1960 წლიდან პარიზის სორბონის უნივერსიტეტის პროფესორი.

სხვადასხვა პერიოდში შოკე-ბრიუა საფრანგეთისა და მსოფლიოს მრავალი სამეცნიერო-კვლევითი კომისიის წევრი და თავმჯდომარე იყო. მათ შორის აღსანიშნავია ფარდობითობის თეორიის საერთაშორისო კომიტეტი, რადგან იგი ამ კომიტეის ჯერ წევრი (1965 წლიდან), ხოლო შემდგომ კომიტეტის პრეზიდენტი იყო (1980-1983).

აგრეთვე ცხოვრების სხვადასხვა დროს სხვადასხვა ვადოთ ივანა შოკე-ბრიუა ლექციებსს წასაკითხად მიწვეულ იყო შემდეგ ქვეყნებში: აფრიკაში, აშშ-ში, იტალიაში, ავსტრიაში, ჩინეთში, შოტლანდიაში.

მოღვაწეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ივანა შოკე-ბრიუას პირველი სამეცნიერო გამოკვლევები ფრანგი მათემატიკოსის ე. კარტანის ფუნდამენტური თეორემების გამოკვლევებს შეეხო. შემდგომ პერიოდში ივონამ ხელი მოკიდა ალბერტ აინშტაინის განტოლებების ამოხსნის არსებობის პრობლემას. იგი გადაუჭრელი იყო ანალიზური შემთხვევისას. სწორედ ეს საკითხები გადაჭრა შოკე-ბრიუამ და საფუძვლად დაუდო საკუთარ სადოქტორო დისერტაციას. ამ შრომით ავტორმა აღმოაჩინა სინათლის ტალღების მსგავსი გრავიტაციული ტალღების გავრცელება, რაც ფარდობითობის თეორიის თვალსაზრისით არის განსაზღვრული. ივანა შოკე-ბრიუა ამ შრომაზე წერდა:

„

ამ შრომამ საშუალება მომცა ამერიკის შეერთებულ შტატებში მუშაობის დროს გავცნობოი ალბერტ აინშტაინს, თუმცა ჩვენი შეხვედრა მეცნიერებისათვის ვერ გამოვიყენე, რადგან იმ დროს აინშტაინი თავის უნიკალურ თეორიაზე მუშაობდა, რაც მე არ მაინტერესებდა დიდი სირთულისა და უპერსპექტივობის გამო.

“

შოკე-ბრიუა პარალელურად მათემატიკური საკითხების შესწავლითაც ინტერესდებოდა, თუმცა ყველგან და ყოველთბის მისი შრომები ფარდობითობის თეორიასთან მიდიოდა. მისი მათემტიკური ნაშრომებიც რელატივისტური თეორიის უკეთ გაგებას და მისი შედეგების დიზიკურ ახსნას ეძღვნებოდა. ამას მისივე სიტყვები ამტკიცებს

„

ყველა ჩემი შრომა რელატივისტობის მექანიკიდან იღებს სათავეს.

“

ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ივონა შოკე-ბრიუას ჯილდოები შემდეგნაირია: საფრანგეთის სამეცნიერო-კვლევითი ეროვნული ცენტრის ცერცხლისა და ბრინჯაოს მედლები (1954; 1958), ანდრე პარვილის პრემია (1963), საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის თავდადებულ მეცნიერთა სახელობის პრემისა (1965), „საპატიო ლეგიონის ორდენი“ (1975). მისი ამ მიღწევებისა და თეორიულ ფიზიკაში განსაკუთრებული მოღვწეობის გამო ივონა შოკე-ბრიუა 1979 წელს არჩეულ იყო საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად, ხოლო 1985 წელს, აშშ-ის ხელოვნების მეცნიერებათა აკადემიის წევრად.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პარკაძე ვ., ფიზიკოსი ქალები, გვ. 156-159, თბ., 1988.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">MacTutor_History_of_Mathematics_archive<span_class="wef_low_priority_links">_—_1994.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-1] 1.00 ^1.01 ^1.02 ^1.03 ^1.04 ^1.05 ^1.06 ^1.07 ^1.08 ^1.09 ^1.10 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111_citetype_Q277759_citetype_Q2217301"_data-entity-id="Q5924723">[[:fr:Who's_Who_in_France|Who's_Who_in_France]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:პარიზი|Paris]]:_1953._—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0083-9531_0083-9531];_[https://www.worldcat.org/issn/2275-0908_2275-0908]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5924723"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a></div>-2] Who's Who in France — Paris: 1953. — ISSN 0083-9531; 2275-0908
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5924723"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a>

[[https://wikif.hypotheses.org/901_https://wikif.hypotheses.org/901]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 https://wikif.hypotheses.org/901

[[https://www.ias.edu/scholars/yvonne-bruhat-choquet_https://www.ias.edu/scholars/yvonne-bruhat-choquet]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.ias.edu/scholars/yvonne-bruhat-choquet

[[https://books.google.se/books?id=CQeKFG01s-oC&pg=PA339&lpg=PA339&dq=Berthe+Hubert+Yvonne+Choquet-Bruhat&source=bl&ots=yGAFW3CNn4&sig=ACfU3U3K9cmM6D8QME6ab-aFMygGuPanlA&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiYm_ORotnnAhWCyaQKHZzgA1cQ6AEwDXoECAoQAQ#v=onepage&q=Berthe%20Hubert%20Yvonne%20Choquet-Bruhat&f=false_https://books.google.se/books?id=CQeKFG01s-oC&pg=PA339&lpg=PA339&dq=Berthe+Hubert+Yvonne+Choquet-Bruhat&source=bl&ots=yGAFW3CNn4&sig=ACfU3U3K9cmM6D8QME6ab-aFMygGuPanlA&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiYm_ORotnnAhWCyaQKHZzgA1cQ6AEwDXoECAoQAQ#v=onepage&q=Berthe%20Hubert%20Yvonne%20Choquet-Bruhat&f=false]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://books.google.se/books?id=CQeKFG01s-oC&pg=PA339&lpg=PA339&dq=Berthe+Hubert+Yvonne+Choquet-Bruhat&source=bl&ots=yGAFW3CNn4&sig=ACfU3U3K9cmM6D8QME6ab-aFMygGuPanlA&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiYm_ORotnnAhWCyaQKHZzgA1cQ6AEwDXoECAoQAQ#v=onepage&q=Berthe%20Hubert%20Yvonne%20Choquet-Bruhat&f=false

[[https://culture.u-paris.fr/yvonne-choquet-bruhat-0_https://culture.u-paris.fr/yvonne-choquet-bruhat-0]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://culture.u-paris.fr/yvonne-choquet-bruhat-0

[[http://www.aps.org/programs/honors/prizes/heineman.cfm_http://www.aps.org/programs/honors/prizes/heineman.cfm]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttp://www.aps.org/programs/honors/prizes/heineman.cfm

[[https://books.google.fr/books?id=3-0BCwAAQBAJ&pg=PT4996&lpg=PT4996&dq=PRIX+HENRI+DE+PARVILLE&source=bl&ots=fi3JndftKo&sig=ACfU3U25hzTfUnfgIjh42g80rAqWQyTR6Q&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwjvp_z_y4L2AhUPQBoKHeQmACY4KBDoAXoECB0QAw#v=onepage&q=PRIX%20HENRI%20DE%20PARVILLE&f=false_https://books.google.fr/books?id=3-0BCwAAQBAJ&pg=PT4996&lpg=PT4996&dq=PRIX+HENRI+DE+PARVILLE&source=bl&ots=fi3JndftKo&sig=ACfU3U25hzTfUnfgIjh42g80rAqWQyTR6Q&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwjvp_z_y4L2AhUPQBoKHeQmACY4KBDoAXoECB0QAw#v=onepage&q=PRIX%20HENRI%20DE%20PARVILLE&f=false]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-8] ttps://books.google.fr/books?id=3-0BCwAAQBAJ&pg=PT4996&lpg=PT4996&dq=PRIX+HENRI+DE+PARVILLE&source=bl&ots=fi3JndftKo&sig=ACfU3U25hzTfUnfgIjh42g80rAqWQyTR6Q&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwjvp_z_y4L2AhUPQBoKHeQmACY4KBDoAXoECB0QAw#v=onepage&q=PRIX%20HENRI%20DE%20PARVILLE&f=false

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]