თისენ-ბორნემისას მუზეუმი
| თისენ-ბორნემისას მუზეუმი | |
|---|---|
| ესპ. Museo Nacional Thyssen-Bornemisza | |
.jpg) | |
| 40°24′57″ ჩ. გ. 3°41′41″ დ. გ. / 40.41604111° ჩ. გ. 3.69492500° დ. გ. | |
| დაარსდა | 1992 |
| ქვეყანა |
 ესპანეთი |
| მდებარეობა | მადრიდი |
| ექსპონატი | 1,600 |
| ვიზიტორები | 1.052.014 (2017) |
| ოფიციალური საიტი | https://www.museothyssen.org/ |
 | |
თისენ-ბორნემისას მუზეუმი (ინგლ. Thyssen-Bornemisza Museum) — ხელოვნების მუზეუმი მადრიდში, ესპანეთი, რომელიც მდებარეობს პრადოს მუზეუმის მახლობლად, ქალაქის ერთ-ერთ მთავარ ბულვარზე. ის ცნობილია როგორც ,,ხელოვნების ოქროს სამკუთხედის" ნაწილი, რომელიც ასევე მოიცავს პრადოს და დედოფალ სოფიას მუზეუმის ეროვნულ გალერეებს. თისენ-ბორნემისას მუზეუმი ავსებს ისტორიულ ხარვეზს ოქროს სამკუთხედში შემავალი სხვა მუზეუმების კოლექციებში: პრადოს შემთხვევაში ეს მოიცავს იტალიურ პრიმიტივებს და ნამუშევრებს ინგლისური, ჰოლანდიური და გერმანული სკოლებიდან, ხოლო დედოფალი სოფიას მუზეუმის შემთხვევაში ეს ეხება იმპრესიონისტებს, ექსპრესიონისტებს და ევროპელებს, ასევე მე-20 საუკუნის ამერიკულ ნახატებს.
1,600-ზე მეტი ფერწერული ტილოთი, იგი იყო მეორე უდიდესი კერძო კოლექციის მქონე მუზეუმი მსოფლიოში ბრიტანული სამეფო კოლექციის შემდეგ.[1] 1987–88 წლებში ჩატარდა კონკურსი მუზეუმის შექმნის შესახებ მას შემდეგ, რაც ბარონ თისენმა, რომელმაც წარუმატებლად მოითხოვა ნებართვა ლუგანოს მუზეუმის გაფართოების მიზნით (ვილა ფავორიტა), ეძებნა უფრო შესაფერისი ადგილი სხვაგან, ევროპაში.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კოლექციის შევსება დაიწყო 1920-იან წლებში. თავიდან კოლექცია შედგებოდა ჰაინრიხ ბარონ თისენ-ბორნემიზა დე კასონის ნივთებით. ამ პერიოდში ევროპული ნახატების შეერთებულ შტატებში გადაადგილების დაბრკოლების გამო, ბარონის ერთ-ერთი წყარო იყო ამერიკელი მილიონერების კოლექციები, რომლებიც გაუმკლავდნენ დიდ დეპრესიას და მემკვიდრეობის გადასახადებს. ამ გზით მან შეიძინა ნახატები, როგორიცაა გირლანდაიოს მიერ შექმნილი ჯოვანი ტორნაბუონის პორტრეტი და კარპაჩოს რაინდი (ოტო კანის კოლექციიდან).[1] კოლექცია მოგვიანებით გააფართოვა ჰაინრიხის ვაჟმა ბარონმა ჰანს ჰაინრიხ თისენ-ბორნემისამ (1921–2002)[2], რომელმაც შეაგროვა ნამუშევრების უმეტესი ნაწილი მისი ნათესავების კოლექციიდან და დაიწყო ახალი ნამუშევრების შეძენა (გოთური ხელოვნებიდან ლუსიენ ფროიდამდე).
კოლექცია თავდაპირველად განთავსდა ლუგანოს საოჯახო მამულში, ოც-ოთახიან შენობაში. 1988 წელს ბარონმა შეიტანა მოთხოვნა ბრიტანელი არქიტექტორების ჯეიმზ სტერლინგისა და მაიკლ უილფორდის შემუშავებული შემდგომი გაფართოების მშენებლობის შესახებ, მაგრამ ლუგანოს საქალაქო საბჭომ ეს გეგმა უარყო.
1985 წელს ბარონი დაქორწინდა კარმენ სერვერაზე (ყოფილი მის ესპანეთი 1961) და გააცნო მას ხელოვნების კოლექცია. სერვერას გავლენა გადამწყვეტი აღმოჩნდა ბარონის დარწმუნებაში, რომ მისი კოლექცია გადაეტანა ესპანეთში, სადაც ადგილობრივ მთავრობას ჰქონდა შენობა პრადოს გვერდით. თისენ-ბორნემისას მუზეუმი ოფიციალურად გაიხსნა 1992 წელს, სადაც ნაჩვენები იყო 715 ხელოვნების ნიმუში. ერთი წლის შემდეგ, ესპანეთის მთავრობამ შეიძინა 775 ნამუშევარი 350 მილიონ დოლარად.[3] ეს ტილოები ახლა მადრიდის სპეციალურად შექმნილ მუზეუმშია. მუზეუმის გახსნის შემდეგ სერვერამ მუზეუმს საკუთარი ხელოვნების კოლექციის 429 ნამუშევარი გადასცა. ბარონესა კვლავ ჩართულია მუზეუმის საქმიანობაში. მან პირადად გადაწყვიტა შიდა კედლების ორაგულის ვარდისფერი ტონი და 2006 წლის მაისში საჯაროდ გამოხატა პროტესტი მადრიდის მერის ალბერტო რუის-გალარდონის გეგმების გამო, რაც მიზნად ისახავდა პასეო დელ პრადოს ხელახალ რემონტს. ბარონესას აზრით სამუშაოები და მოძრაობა დააზიანებდა კოლექციას და მუზეუმს.
2015 წელს ბარონესამ გადადო სესხის ყოველწლიური განახლება, რადგან უნდოდა გადაეწყვიტა გადაიტანდა თუ არა დროებით კოლექციას სხვაგან. მან საბოლოოდ გადაწყვიტა კოლექციის დატოვება მადრიდში, მაგრამ 2017 წელს მან კვლავ გადადო ხელშეკრულების ხელმოწერა. 2021 წელს კულტურის სამინისტრომ ოფიციალურად დაასრულა ხელშეკრულება კოლექციის სესხის გაცემის შესახებ ყოველწლიური გადასახადით 6.5 მილიონი ევროს ოდენობით (7.8 მილიონი აშშ დოლარი) 15 წლის განმავლობაში.[4]
კოლექცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.JPG)
კოლექცია მოიცავს რვასაუკუნოვან ევროპულ მხატვრობას. მასში ერთ-ერთი მთავარი წერტილი არის ადრეული ევროპული მხატვრობა, რომელიც მოიცავს ტრეცენტოს და კვატროცენტოს ეპოქას (ანუ მე-14 და მე -15 საუკუნეები) დუჩიოს, ლუკა დი ტომის, ბერნარდო დადის, პაოლო უჩელოს, ბენოცო გოცოლისა და მისი თანამედროვეების იტალიური ნახატების დიდი კოლექციით. ასევე აქ გვხვდება ადრეული ფლამანდიელი და ჰოლანდიელი მხატვრები, როგორიცაა იან ვან ეიკი, პეტრუს კრისტუსი, რობერტ კამპინი, როჯიერ ვან დერ ვეიდენი, ჟერარდ დავიდი და ჰანს მემლინგი.
ასევე კოლექციაში შედის რენესანსის, ბაროკოს და როკოკოს მხატვრების ნამუშევრები, მათ შორის ანტონელო და მესინა (კაცის პორტრეტი), ფრანჩესკო დელ კოსა, ბრამანტინო (კრისტუს დოლენსი), ფრა ბარტოლომეო, ჯულიო რომანო, ჯოვანი ბელინი, პალმა ილ ვეკიო, ტიციანი, ტინტორეტო , ვერონეზე, ჟაკოპო ბასანო, სებასტიანო დელ პიომბო (ფერი კარონდელეტის პორტრეტი), ბერნარდინო ლუინი, აგნოლო ბრონზინო, დომენიკო ბეკაფუმი, ალბრეხტ დიურერი (ქრისტე ექიმთა შორის), ჰანს ბალდუნგ გრიენი, ლუკას კრანახი უფროსი, ჰანს ჰოლბაინი (ჰენრი VIII-ს პორტრეტი), ალბრეხტ ალტდორფერი, ელ გრეკო, კარავაჯო (წმინდა ეკატერინე), გერჩინო, სებასტიანო რიჩი, რუბენსი, ვან დაიკი, მურილიო, რემბრანდტი, ფრანს ჰალსი (ლანდშაფტის საოჯახო პორტრეტი), სიმონ ვუეტი, კლოდ ლორეინი, კანალეტტო, ფრანჩესკო გვარდი, ტიეპოლო , ჯამბატისტა პიტონი, ვატაუ, ფრანსუა ბუშერი, შარდინი, ფრაგონარდი, გეინსბორო და პომპეო ბატონი, ასევე დომენიკო გირლანდაიოს (ჯოვანი ტორნაბუონი) და ვიტორე კარპაჩოს (რაინდი ლანდშაფტში) ორი ცნობილი პორტრეტი.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ოფიციალური საიტი
- მუზეუმი კვლევების დეპარტამენტის ოფიციალური გვერდზე
- მუზეუმი Google Art Project-ზე
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Jonathan Kandell, "Baron Thyssen-Bornemisza, Industrialist Who Built Fabled Art Collection, Dies at 81," New York Times, 28 April 2002.
- ↑ Tomàs, Llorens (1998). Guide to the Thyssen-Bornemisza Museum, Laura Suffield (trans.), 2nd, Spain: Lunwerg editores SA. ISBN 84-88474-48-2.
- ↑ Laurie Rojas (February 2, 2015), Thyssen-Bornemisza keeps Spain in suspense over loan დაარქივებული 2015-02-04 საიტზე Wayback Machine. The Art Newspaper.
- ↑ Shanti Escalante-De Mattei (June 29, 2021), Spain Finalizes Agreement to Pay to Keep Baroness Thyssen’s Collection in Madrid ARTnews.