ეპტონ სინკლერი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ეპტონი სინკლერი
ინგლ. Upton Sinclair
სრული სახელი ეპტონი ბილ სინკლერ უმცროსი
დაბადების თარიღი 20 სექტემბერი, 1878(1878-09-20)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11]
დაბადების ადგილი ბალტიმორი[12]
გარდაცვალების თარიღი 25 ნოემბერი, 1968(1968-11-25)[12] [1] [2] [3] [4] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [5] (90 წლის)
გარდაცვალების ადგილი ბაუნდ-ბრუკი
დასაფლავებულია როკ კრიკის სასაფლაო
ფსევდონიმი Clarke Fitch, Arthur Stirling და Frederick Garrison
საქმიანობა ჟურნალისტი, რომანისტი, კინოპროდიუსერი, მწერალი[10] , პუბლიცისტი, dietitian, პოლიტიკოსი[10] , პოეტი და დრამატურგი[10]
ენა ინგლისური ენა
მოქალაქეობა აშშ
ალმა-მატერი კოლუმბიის უნივერსიტეტი და ნიუ-იორკის საქალაქო კოლეჯი
Magnum opus The Jungle
ჯილდოები პულიცერის პრემია მხატვრული წიგნისათვის
ხელმოწერა

ეპტონ ბილ სინკლერ უმცროსი (ინგლ. Upton Beall Sinclair, Jr.; დ. 20 სექტემბერი, 1878 — გ. 25 ნოემბერი, 1968) — ამერიკელი მწერალი. გამოქვეყნებული აქვს 90-ზე მეტი წიგნი სხვადასხვა ჟანრში. სოციალისტი ლიდერი. აღიარება და პოპულარობა მოიპოვა XX საუკუნის პირველ ნახევარში.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სინკლერის მშობლები ვალებში ჩაეფლნენ ამერიკის სამოქალაქო ომის გამო. გაჭირვებამ მამამისს აიძულა ღვინის ვაჭრობა წამოეწყო, რამაც გამოიწვია ის, რომ ადრეული ბავშვობიდან სინკლერს უკიდურესად უარყოფითი დამოკიდებულება გაუჩნდა ალკოჰოლის მიმართ. ის ფხიზელი ცხოვრების აქტიური პროპაგანდისტი იყო. კოლეჯის სწავლის საფასურის გადასახდელად, 15 წლის ასაკში ხდება ბულვარული პრესის დროებითი ლიტერატურული მუშაკი — მისი პირველი ექსპერიმენტები განკუთვნილია მეტად დაბალი გემოვნების მკითხველისთვის. კოლუმბიის უნივერსიტეტში სწავლის დროს გამოაქვეყნა მისი პირველ რომანები King Midas (1901) და Prince Hagen (1903).

ის უძღოდა სოციალურ მოძრაობას ლოზუნგით „შეწყდეს სიღარიბე კალიფორნიაში!“, რომელიც მიზნად ისახავდა უმუშევრობის პრობლემის მოგვარებას მიტოვებულ საწარმოებში კოოპერატიული წარმოების ორგანიზებით.

შემოქმედება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

არ არსებობს ამერიკული ცხოვრების სფერო, არც ისეთი ჟანრი, რომელშიც მას კვალი არ დაეტოვოს: დრამა, რომანი, მოთხრობა, პამფლეტი, მემუარები, ჟურნალისტური კვლევები და სოციოლოგიური ნამუშევრები, ფილმების სცენარები და მის მიერ შედგენილი ლიტერატურული ანთოლოგიები. მისი ხელნაწერები თითქმის ნახევარ მილიონ გვერდს შეადგენს, გიგანტურ ეპისტოლარულ მემკვიდრეობაში ათიათასობით წერილია ცნობილი მწერლების, მეცნიერების, მხატვრებისა და პოლიტიკოსისგან; ესენი არიან ჩერჩილი, რუზველტი და სტალინი, აინშტაინი, გორკი და როლანდი, შოუ, უელსი, ბარბუსი და მრავალი სხვა.

მსოფლიო პრობლემები, რომლებიც აღინიშნება ყველაზე ნათელი მოვლენებით - ეს არის ის სტიქია, რომელიც ავსებს გამოვლენების მრავალფეროვნებით ავსებს მის წიგნებს. ერთხელ ბერნარდ შოუმ თქვა: „როდესაც მეკითხებიან, რა მოხდა ჩემი ხანგრძლივი ცხოვრების განმავლობაში, მე წყაროდ ვიშველიებ არა გაზეთების ნაკრებებს ან ავტორიტეტებს, არამედ სინკლერის რომანებს“. „აკადემიურმა“ კრიტიკამ, მწერლის პოპულარობის მიუხედავად, მას ფაქტობრივად ბოიკოტი გამოუცხადა. მას მოიხსენიებდნენ როგორც „პუბლიცისტს“, რომელიც მშვენიერი ლიტერატურის წიაღში შემოიჭრა.

ბერნანდ შოუ აღნიშნავდა, რომ სინკლერი „ჰენრი ჯეიმზი კი არა, არამედ დანიელ დეფოა“. მიეკუთვნებოდა ახალი ტიპის მებრძოლ მწერლებს, რომელთა შემოქმედებაც მწვავე სოციალურ და პოლიტიკურ პრობლემებს ასახავდა. აქტუალური, მწვავე თემების დაუყოვნებლივი გაშუქების საჭიროებამ, რა თქმა უნდა, გავლენა მოახდინა ფორმაზე — სინკლერის ნაწარმოებები ზოგჯერ ყველაზე მეტად მოგაგონებთ ბულვარული გაზეთის რეპორტაჟებს.

მან პოპულარობა 1906 წელს გამოსული რომანის The Jungle გამოცემით მოიპოვა. რომანი მოგვითხრობს ლიტველი ემიგრანტების ბედზე, რომლებიც დაუნდობლად ექსპლუატირებულნი არიან თავიანთ ახალ სამშობლოში, აშშ-ში . „სოციალისტური რწმენისკენ“ მიმავალი გმირი გადის გზას უმუშევრებიდან შტრეიკბრეხერობამდე. მისი ცოლი ნაადრევი მშობიარობისგან იღუპება, ასევე კვდება მისი ორი ვაჟი, ასევე არასახარბიელოა მისი ნათესავების ბედიც. ეს ნატურალისტური სცენების ჩიკაგოს პირქუში რეალობის ფონზე ვითარდება. ამ დოკუმენტურმა რეპორტაჟმა მეტაფორულ სათაურთან ერთად, მკითხველი შოკში ჩააგდო. რომანს დიდი გამოხმაურება მოჰყვა — შეიქმნა სენატის კომისია ჩიკაგოს ქუჩებში მიმდინარე ხოცვა-ჟლეტების შესასწავლად და არსებული ვითარების აღმოსაფხვრელად.

მწერალი ეკუთვნოდა პუბლიცისტთა და ჟურნალისტთა დიდ ჯგუფს — Muckrakers (ლიდერი — ლინკოლნ სტეფენსი). მწერალთა გაერთიანება დიდი ტირაჟით აქვეყნებდა პუბლიკაციებს, რომლებშიც ამხელდნენ კორუფციას, მედიკამენტების გაყალბებას, სამართალდამცავი ორგანოების კორუფციას, ფინანსურ თაღლითობებსა და „ადამიანური საქონლით“ ვაჭრობას და ბავშვთა შრომის გამოყენებას.

1927 წელს სინკლერმა გამოსცა რომანი Oil!. 2007 წელს რომანის მიხედვით გადაიღებ მხატვრული ფილმი „ნავთი“, რომელიც ოსკარის 8 ნომინაციაში იყო წარდგენილი.

ჩარლი ჩაპლინის მიწვევით, სინკლერი იყო სერგეი ეიზენშტეინის დაუმთავრებელი ფილმის „გაუმარჯოს მექსიკას!“ პროდიუსერი.

სინკლერის რომანს „დრაკონის კბილები“ (Dragon's Teeth) 1943 წელს მიენიჭა პულიცერის პრემია.[13]

პოლიტიკური საქმიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

აპტონ სინკლერი 1903 წლიდან მემარცხენეთა მოძრაობაში ჩაერთო და ჯეკ ლონდონთან ერთად გახდა სოციალისტური იდეების ერთ-ერთი წამყვანი მიმდევარი ამერიკულ ლიტერატურაში. 1904 წელს იგი გამოვიდა „საშუალო საგანმანათლებლო დაწესებულებების სოციალისტური საზოგადოების“ ორგანიზატორად. ჰერბერტ უელსმა აპტონ სინკლერს გადასცა თავისი რომანი „თანამედროვე უტოპიის“ (1905) ასლი. წიგნი ხელმოწერილი იყო შემდეგნაირად: „სოციალიზმის პირველი მორწმუნისთვის მეორე მორწმუნისაგან“.

ლენინმა 1915 წელს, სინკლერის ანტიმილიტარისტული ბროშურის „სოციალიზმი და ომი“ გათვალისწინებით, აღწერა მისი ავტორის პოლიტიკური პოზიცია:

ვიკიციტატა
„სინკლერი გრძნობების სოციალისტია, არ აქვს თეორიული განათლება. ის კითხვას „უბრალოდ“ სვამს , აღშფოთებულია მოსალოდნელი ტალღით და ეძებს მისგან ხსნას სოციალიზმში… სინკლერი გულუბრყვილოა თავისი მოწოდებით, თუმცა ეს მოწოდება თავის ფუძეში ღრმად არის ჭეშმარიტი, გულუბრყვილოა, რადგან იგი უგულებელყოფს მასობრივი სოციალიზმის ნახევარსაუკუნოვანი განვითარების ისტორიას, მასში მიმდინარე მიმდინარეობის ბრძოლას, არ ითვალისწინებს რევოლუციური მოძრაობების ზრდას რევოლუციური ვითარების ობიექტურად არსებობის პირობებში. თქვენ ვერ შეცვლით ამას „გრძნობით“. სოციალიზმში მძლავრი მიმდინარეობის მკაცრ და დაუნდობელ, ოპორტუნისტულ და რევოლუციურ ბრძოლას, რიტორიკით ვერ ჩაანაცვლებ.“

1923 წელს სინკლერი დააპატიმრეს მიტინგზე, რომელიც მხარს უჭერდა მსოფლიო სინდიკალისტური კავშირის მუშაკებს, როდესაც ის კითხულობდა ბილს უფლებათა შესახებ.

იგი მონაწილეობდა წარმომადგენელთა პალატის (1920 წელს) და სენატის (1922 წელს) არჩევნებში ამერიკის სოციალისტური პარტიიდან. 1934 წელს სინკლერი დასახელდა კალიფორნიის გუბერნატორად დემოკრატიული პარტიიდან. ამასთან, მისმა კამპანიამ „დაასრულე სიღარიბე კალიფორნიაში“ (EPIC), რომელიც დაფუძნებული იყო „უსისხლო რევოლუციის“ კონცეფციაზე, კონსერვატიულ ელექტორატში მტრული განწყობა გამოიწვია. რესპუბლიკელმა კანდიდატმა ფრენკ მერიამმა თავისი მოწინააღმდეგე დაადანაშაულა „კომუნიზმის პოპულარიზაციაში“. მერიამმა ხმების 48,87% მოიპოვა — სინკლერზე 11,12%-ით მეტი. 1951 წელს სინკლერმა აღნიშნა: „ამერიკელი ხალხი მიიღებს სოციალიზმს, მაგრამ არ მიიღებს ამ სახელს. ეს დადასტურებულია ჩემს EPIC კამპანიაში. სოციალისტების კანდიდატად კენჭის ყრისას მე 60 000 ხმა მივიღე და ლოზუნგით „დაასრულე სიღარიბე კალიფორნიაში“ — 879 000“.

ჰარი ტურტლედავის ალტერნატიული ისტორიის „ამერიკული იმპერიის“ ციკლში სინკლერი იგებს არჩევნებს 1920 და 1924 წლებში და შეერთებული შტატების პირველი სოციალისტი პრეზიდენტი ხდება.

თხზულებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • ფსევდონიმით Ensign Clarke Fitch: Clif, the Naval Cadet, Or Exciting Days at Annapolis David McKay, Philadelphia 1903. Engl.
  • Clif Faraday In Command or The Fight of His Life in: True Blue. Striking Stories of Naval Academy Life. Street & Smith Publ., N. Y. 1899
  • Strange Cruise Or Cliff Faraday’s Yacht Chase Reihe: Annapolis Series Vol. 5, ebd. 1903
  • გაზაფხული და მკა (1901); პირველი რომანი
  • ჯუნგლები (1906)
  • The Metropolis (1908)
  • The Money Changers (1908)
  • The Fasting Cure (1911); ალტერნატიული მედიცინა
  • The Cry for Justice (1915)
  • მეფე ქვანახშირი (1917)
  • The Profits of Religion (1918),
  • ჯიმი ჰიგინზი (1919)
  • The Brass Check (1920);
  • The Book of Life, Mind and Body
  • The Goosestep (1923)
  • Oil! (1927)
  • Boston (1928)
  • The Gnomobile. A Gnice Gnew Gnarrative With Gnonsense But Gnothing Gnaughty (1936)
  • The Flivver King (1937)
  • წიგნების სერია ლენი ბადის შესახებ:
  1. World’s End (1940) (dt. Welt-Ende 1942)
  2. Between Two Worlds (1941)
  3. Dragon’s Teeth (1942)
  4. Wide Is the Gate (1943)
  5. Presidential Agent (1944)
  6. Dragon Harvest (1945)
  7. A World to win (1946)
  8. Presidential Mission (1947)
  9. One Clear Call (1948)
  10. O shepherd, speak (1949)
  11. ლენი ბადის დაბრუნება
  • What Didymus Did (1954)
  • Affectionately, Eve (1961)

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Coodley L. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 ბროდვეის ინტერნეტ მონაცემთა ბაზა — 2000.
  5. ↑ 5.0 5.1 Gale R. L. Sinclair, Upton (20 September 1878–25 November 1968), novelist, reformer, and politician // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1601510
  6. ↑ 6.0 6.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  7. ↑ 7.0 7.1 BD Gest'
  8. ↑ 8.0 8.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  9. ↑ 9.0 9.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 The Fine Art Archive — 2003.
  11. ↑ 11.0 11.1 Munzinger Personen
  12. ↑ 12.0 12.1 Синклер Эптон Билл // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  13. ↑ Dragon's Teeth, by Upton Sinclair (Viking). პულიცერის პრემიის ოფიციალური საიტი. ციტირების თარიღი: 2016-08-01.
  14. ↑ Ленин В. И. Полн. собр. соч., т. 26, с. 270—271.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ეპტონ_სინკლერი&oldid=4273287“-დან