ბიოლოგია

ბიოლოგია სწავლობს ცხოვრების ფომრებს (საათის ისრის მიმართულებით მარცხნიდან ზემოთ) E. coli, გვიმრა, გაზელი, გოლიათი ხოჭო

პორტალი ბიოლოგია

ბიოლოგია (ბერძ. βιολογία; βίος — სიცოცხლე + λόγος — სწავლება, მეცნიერება) — მეცნიერება, რომელიც შეისწავლის ცოცხალ არსებათა აგებულებას, ფუნქციებს, გავრცელებას, წარმოშობას, განვითარებას, კავშირს ერთმანეთთან და არაცოცხალ ბუნებასთან. იგი მოიცავს სიცოცხლის შემსწავლელ მრავალ სხვა მეცნიერებას. ბიოლოგიის კვლევის მთავარი მეთოდებია: დაკვირვება, აღწერა, შედარება და ცდა. კვლევის შედეგები განიხილება ცოცხალ არსებათა ისტორიული ნათესაობისა და განვითარების თვალსაზრისით. ბიოლოგიის მიერ დადგენილ ფაქტებს და კანონზომიერებებს იყენებს მედიცინა, სოფლის მეურნეობა და სხვა დარგები.

ეტიმოლოგია

ტერმინი „ბიოლოგია“ მიღებულია ბერძნული სიტყვებისაგან: βίος (bios) „სიცოცხლე“ და λόγος (logos) „მოძღვრება“. ეს ტერმინი პირველად 1802 წელს შემოიღეს ფრანგმა მეცნიერმა ჟ. ბ. ლამარკმა და გერმანელმა მეცნიერმა გ. რ. ტრევინარიუსმა.

ბიოლოგიურ მეცნიერებათა სისტემა

ბიოლოგიის დარგები

• ანატომია 
• ბოტანიკა 
• გენეტიკა 
• ეკოლოგია 
• ემბრიოლოგია 
• ვირუსოლოგია 
• ზოოლოგია 
• მიკრობიოლოგია 
• ფიზიოლოგია 
• ციტოლოგია 
• ჰისტოლოგია

მეცნიერებათაშორისი დისციპლინები

ბიოგეოგრაფია — ბიოინჟინერია — ბიონიკა — ბიოკიბერნეტიკა — ბიოტექნოლოგია — ბიოფიზიკა — ასტრობიოლოგია

დაკავშირებული მეცნიერებები

ანთროპოლოგია — ნიადაგმცოდნეობა

ბიოლოგიის ისტორია

ბიოლოგიური ცოდნის საწყისებს ვხვდებით ძველი ცივილიზაციების მოაზროვნეთა და მკურნალთა თხზულებებში, მათ შორის: ჰიპოკრატესთან, არისტოტელესთან და სხვ. შუა საუკუნეებში ბიოლოგიის განვითარება შეფერხდა, თუმცა უკვე მე–16-17 საუკუნეების მკვლევარებმა დიდძალი მასალა დააგროვეს ორგანიზმების აგებულების შესახებ.

იხ. სრული ტექსტი.

ბიოლოგიის საერთო ცნებები და ტერმინები

კვლევის ობიექტები

ერთუჯრედიანი ორგანიზმი — ვირუსი — მიკროორგანიზმი — მცენარე — ცხოველი

ძირითადი ცნებები

ბიოსფერო — ბუნებრივი შერჩევა — გარემო — გენი — დნმ — ევოლუცია — ეკოსისტემა — ორგანიზმი — რეპროდუქცია — სახეობა — სიცოცხლე — უჯრედი

გამოჩენილი ბიოლოგები

არისტოტელე - კლოდ ბერნარი - ბიუფონი, ჟორჟ ლუი ლეკლერკ - რობერტ ბროუნი - გალენი - დარვინი, ჩარლზ - ვეზალიუსი - ვოლფი, კასპარ ფრიდრიხ - კიუვიე, ჟორჟ - ლამარკი, ჟან ბატისტ - ლევენჰუკი, ანტონი ვან - ლინეი, კარლ - ლორენცი, კონრად - მენდელი, გრეგორ - ილია მეჩნიკოვი - პავლოვი, ივან - პასტერი, ლუი - ფრიში, კარლ ფონ - ჰარვეი, უილიამ - ჰუმბოლდტი, ალექსანდერ ფონ

იხ. სრული ნუსხა.

ბიოლოგიური დაწესებულებები

• ბიოლოგიის ინსტიტუტი
• ბიოლოგიური საზოგადოება
• ბიოლოგიურ მეცნიერებათა საერთაშორისო კავშირი

გალერეა

• 
  Animalia - Bos primigenius taurus
• 
  Planta - Triticum
• 
  Fungi - Morchella esculenta
• 
  Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
• 
  Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
• 
  Archaea - Halobacteria
• 
  Virus - Gamma phage

იხილეთ აგრეთვე

• ნობელის პრემიის ლაურეატები

რესურსები ინტერნეტში

• შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ბიოლოგია“ ვიკისაწყობში.
• ახალგაზრდა ბიოლოგთა ასოციაცია დაარქივებული 2007-10-10 საიტზე Wayback Machine.
• საქართველოს წითელი წიგნი დაარქივებული 2003-02-12 საიტზე Wayback Machine.