განიერფირფიტიანი უდემანსიელა

განიერფირფიტიანი უდემანსიელა
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ფირფიტოვანნი
ოჯახი:	Marasmiaceae
გვარი:	მეგაკოლიბია
სახეობა:	განიერფირფიტიანი უდემანსიელა
ლათინური სახელი
	Megacollybia platyphylla (Pers.) Kotl. & Pouzar, 1972
NCBI	182000
EOL	1004997
MB	317427

განიერფირფიტიანი უდემანსიელა (ლათ. Megacollybia platyphylla) — მეგაკოლიბიას გვარის სოკო Marasmiaceae-ის ოჯახისა.

ერთი წყარო მას საჭმელ სოკოდ მიიჩნევს, ხოლო მეორე წყარო — არასაჭმელად ან მცირედ შხამიანად. ახასიათებს მწარე გემო, ზოგიერთი ადამიანის შემთხვევაში შეიძლება გამოიწვიოს საჭმლის მომნელებელი სისტემის მოშლა სუსტ ფორმებში.

გავრცელებიულია ევროპასა და ცენტრალურ ამერიკაში. საპროტროფია. იზრდება ფოთლოვან ტყეებში. ერთეულებად ან დიდ ჯგუფებად, გაზაფხულიდან შემოდგომამდე.

სოკო პირველად აღწერა 1796 წელს, გერმანელმა მიკოლოგმა კრისტიან ჰენდრიკ პერსონმა როგორც Agaricus platyphyllus.

სამეცნიერო სინონიმები:

Agaricus grammocephalus Bull. 1793
Agaricus platyphyllus Pers. 1796 basionym
Clitocybula platyphylla (Pers.) E. Ludw. 2001
Clitocybula platyphylla (Pers.) Malençon & Bertault 1975
Collybia grammocephala (Bull.) Quél. 1888
Gymnopus platyphyllus (Pers.) Murrill 1916
Hydropus platyphyllus (Pers.) Kühner 1980, nom. inval.
Oudemansiella platyphylla (Pers.) M.M. Moser 1983
Tricholomopsis platyphylla (Pers.) Singer 1939

აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქუდის დიამეტრი 5-15 სმ-მდე აღწევს, მყიფე. ნორჩობაში ამოზნექილი, შემდეგ ბრტყელი და ოდნავ ჩაჭყლეტილი, მშრალ ამინდში რადიალურად დამსკდარი, ნორჩობაში შეკეცილი კიდეებით, მონაცრისფრო-ყავისფერი.

რბილობი — თეთრი ფერის, წყალწყალა, განსაკუთრებული სუნის გარეშე, გემოზე მწარეა.

ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, ფეხთან ოდნავ შეზრდილი, თავისუფალი, განიერი. თეთრი ან მონაცრისფრო.

ფეხის სიგრძე — 4-15 სმ, სისქე — 1-2, სწორი ან ზევითკენ დავიწროებული, მკვრივი, ბოჭკოვან-ხრტილოვანი. თეთრი. ძირში მთავრდება რიზოიდებით.^[1]

სპორების ფხვნილი — თეთრი ფერის.^[2]^[3] სპორები უფერული, 7-10×5-7 მკმ. ფართოელიფსისებრი ან ოვალური ფორმის.

მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კვებითი ღირებულება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ერთი წყარო მას საჭმელ სოკოდ მიიჩნევს, ხოლო მეორე წყარო — არასაჭმელ ან მცირედ შხამიან სოკოდ.^[4] ახასიათებს მწარე გემო. ზოგიერთი ადამიანის შემთხვევაში შეიძლება გამოიწვიოს საჭმლის მომნელებელი სისტემის მოშლა სუსტ ფორმებში.^[5]

ბრუნო ჩეტო ურჩევს მომხმარებლებს, მიირთვან იგი მცირე რაოდენობით სხვა სახეობის საჭმელ სოკოებთან ერთად.^[2]

გავრცელება და ეკოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გავრცელებიულია ევროპასა და ცენტრალურ ამერიკაში. აგრეთვე დაფიქსირებულია იაპონიაში.^[6]

საპროტროფია. იზრდება ფოთლოვან, იშვიათად წიწვოვან ტყეებში, დამპალ ხეებსა და მორებზე, ან მათთან ახლოს.

სეზონი — გაზაფხულიდან შემოდგომამდე.

გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

William C. Roody. Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians. The University Press of Kentucky, გვ. 209—210. ISBN 0-8131-9039-8.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „განიერფირფიტიანი უდემანსიელა“ ვიკისაწყობში.
განიერფირფიტიანი უდემანსიელა MycoBank-ზე (ინგლისური)
განიერფირფიტიანი უდემანსიელა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 112, ISBN 99940-856-1-1.
↑ ^2.0 ^2.1 Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, ed. a 5-a, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1979, p. 264-265, ISBN 3-405-12116-7
↑ Hans E. Laux: „Der große Pilzführer, Editura Kosmos, Halberstadt 2001, p. 194-195, ISBN 978-3-440-14530-2
↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda (1985). Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL. ISBN 83-09-00714-0.
↑ Deutsche Gesellschaft für Mykologie. (2019-06-20) Liste der Pilze mit uneinheitlich beurteiltem Speisewert de (PDF). ციტირების თარიღი: 2020-05-09.
↑ Discover Life. ციტირების თარიღი: 2015-12-05.

[1] ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 112, ISBN 99940-856-1-1.

[Cetto_1-2] 2.0 ^2.1 Bruno Cetto: „Der große Pilzführer”, vol. 1, ed. a 5-a, Editura BLV Verlagsgesellschaft, München, Berna, Viena 1979, p. 264-265, ISBN 3-405-12116-7

[Laux-3] Hans E. Laux: „Der große Pilzführer, Editura Kosmos, Halberstadt 2001, p. 194-195, ISBN 978-3-440-14530-2

[guminska-4] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda (1985). Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL. ISBN 83-09-00714-0.

[5] Deutsche Gesellschaft für Mykologie. (2019-06-20) Liste der Pilze mit uneinheitlich beurteiltem Speisewert de (PDF). ციტირების თარიღი: 2020-05-09.

[6] Discover Life. ციტირების თარიღი: 2015-12-05.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]