ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია
| ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია | |
|---|---|
 | |
| დაარსდა: | 1883 |
| დირექტორი: | ოტ ოჯავირი |
| ტიპი: | საჯარო |
| მისამართი: | მუნგას ქ. 12, ტარტუ, ესტონეთი |
| კოორდინატები: | 58°22′56″ ჩ. გ. 26°43′14″ ა. გ. / 58.38222° ჩ. გ. 26.72056° ა. გ.კოორდინატები: 58°22′56″ ჩ. გ. 26°43′14″ ა. გ. / 58.38222° ჩ. გ. 26.72056° ა. გ. |
| ვებ–გვერდი: | www.htg.tartu.ee |
ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია (ესტ. : Hugo Treffneri Gümnaasium) — საშუალო სკოლა ტარტუში, ესტონეთში, სადაც განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების სწავლებას. სკოლა, რომელიც დააარსა ჰუგო ტრეფნერმა, იყო მე-19 საუკუნის ესტონეთში ერთადერთი დიდი საშუალო სკოლა, სადაც სწავლობდნენ უპირატესად ესტონელი მოსწავლეები და არ იყო ასაკობრივი შეზღუდვები. ესტონური ეროვნული გამოღვიძების პერიოდში მან მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ესტონელი ინტელექტუალების რაოდენობის გაზრდაში.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია დააარსა ბალტიელმა გერმანელმა ჰუგო ჰერმან ფიურხტეგოტ ტრეფნერმა 1883 წლის 7 დეკემბერს. ტრეფნერების ოჯახი წარმოშობით ავსტრიიდან იყო, რომელიც 1600-იან წლებში სამეფო ოჯახს უკავშირდებოდა. ოცდაათწლიანი ომის დროს ოჯახი ესტონეთში გაიქცა. 1884 წლის ბოლოსთვის, სულ 65 სტუდენტი სწავლობდა სხვადასხვა საგანს გერმანულ ენაზე. სკოლა გამორჩეული იყო იმით, რომ გლეხებს საშუალო განათლების მიღების შესაძლებლობას აძლევდა. წლის ბოლოს გაიხსნა მოსამზადებელი კლასი ენების სასწავლად და ტრეფნერი გახდა 4-კლასიანი პროგიმნაზია. 1886 და 1887 წლებში დაწყებით დონეზე გაიხსნა კიდევ 2 მოსამზადებელი კურსი. 1889 წელს ოფიციალური ენა რუსულზე შეიცვალა.
თავდაპირველად გაკვეთილები ქირით აღებულ ოთახებში ტარდებოდა. 1886 წელს ჰუგო ტრეფნერმა სკოლისთვის სახლი შეიძინა, რომელიც გაფართოვდა 1887, 1888 და 1906 წლებში. შენობა იყო სკოლის რეზიდენცია 1919 წლამდე. სახლი მდებარეობდა ჰუგო ტრეფნერის ძეგლის ამჟამინდელ ადგილზე ტარტუში. პირველადი შენობა 1941 წელს განადგურდა ტარტუში შეჭრილი გერმანული ჯარების მიერ. სკოლის განვითარება დაბალ დონეზე იყო 1892-დან 1897 წლამდე, რაც გამოწვეული იყო მოსავლის ჩავარდნით და გლეხების მიერ სკოლის დატოვებით. ამ პერიოდის შემდეგ დასწრება კვლავ მკვეთრად გაიზარდა. მე-20 საუკუნის დასაწყისის სტუდენტები ჩართულნი იყვნენ რამდენიმე ნაციონალისტურ მიწისქვეშა ჯგუფში, რომლებიც მოგვიანებით ლიტერატურულ ჯგუფად ა„ხალგაზრდა ესტონეთი“ გადაიქცა. 1907 წელს სკოლა აღიარეს კერძო გიმნაზიად. სკოლის პირველი დირექტორი და დამაარსებელი ჰუგო ტრეფნერი გარდაიცვალა 1912 წლის 29 თებერვალს მის გარდაცვალებამდე, დირექტორის პოზიცია გადავიდა საბჭოზე, რომელშიც შედიოდნენ მიხკელ აავიკი, ნიკოლაი ბელჯუგინი, კონსტანტინ ტრეფნერი და ვლადიმირ უსპენსკი; გარდა ამისა, კორნელიუს ტრეფნერს, ჰუგო ტრეფნერის ძმას, ჰქონდა ხმის უფლება წარმოდგენილ საკითხებზე. ჰუგო ტრეფნერის გარდაცვალების შემდეგ სკოლას ვლადიმირ უსპენსკის კერძო გიმნაზია ეწოდა. თუმცა, უსპენსკიმ სკოლა გადასცა კურსდამთავრებულთა ჯგუფს „ჰუგო ტრეფნერის მიერ დაარსებული გიმნაზიის შენახვის ჯგუფი“. ჯგუფმა უსპენსკი დირექტორად დაასახელა, მაგრამ როდესაც მან ფაკულტეტი დატოვა, ნიკოლაი სახაროვი გახდა სკოლის დირექტორი, რომელსაც ოფიციალურად ეწოდა „ჰუგო ტრეფნერის მიერ დაარსებული გიმნაზია“. 1917 წელს კონსტანტინ ტრეფნერი, ჰ. ტრეფნერის პირველი ბიძაშვილი, გახდა სკოლის დირექტორი. 1918 წელს, ესტონეთის გერმანული ოკუპაციის დროს, სკოლა გადავიდა ესტონურ ენაზე სწავლებაზე. იმავე წელს, ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია და ტარტუს ალექსანდრეს გიმნაზია გაერთიანდა და 1919 წლის თებერვალში სკოლამ მიიღო ახალი სახლი, სადაც დღემდე მდებარეობს. გაერთიანებისას სკოლამ მიიღო ალექსანდრეს გიმნაზიის ინვენტარი და ბიბლიოთეკა. ესტონეთის დამოუკიდებლობის ომში, ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიის 230 სტუდენტი გაიწვიეს, შვიდი მათგანი ბრძოლაში დაიღუპა.
1921 წელს სკოლას ჰყავდა 1,019 სტუდენტი; თუმცა, ეს რიცხვი განახევრდა მომდევნო 10 წლის განმავლობაში, ძირითადად მთავრობის პოლიტიკის გამო, რომელიც საშუალო განათლებასთან შედარებით პროფესიულ სკოლებს უწყობდა ხელს. სკოლამ დაიწყო სტუდენტების მიღება ხარისხის და არა რაოდენობის საფუძველზე. ამან გამოიწვია ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიის ესტონეთის ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ სკოლად გადაქცევა. 1923 წლიდან სკოლას ოფიციალურად ჰქონდა 2 განყოფილება: ჰ. ტრეფნერის დაწყებითი სკოლა და ჰ. ტრეფნერის გიმნაზია.[1] 1933 წელს სკოლამ აღნიშნა თავისი 50 წლის იუბილე, რომელსაც დაესწრნენ ესტონეთის საზოგადოებრივი მოღვაწეები, როგორიცაა იაან ტენისონი, იური იააკსონი, კონსტანტინ პეტსი და სხვები. ბატონმა პეტსმა, ესტონეთის სახელმწიფოს მეთაურმა, განსაკუთრებით შეაქო სკოლა და თავის სიტყვაში განაცხადა: „ჩვენ შეგვიძლია ეჭვი შევიტანოთ იმაში, რომ ჩვენი ერის ცხოვრებაში აქამდე მოვაღწევდით, ტრეფნერის გიმნაზია რომ არ ყოფილიყო“. 1934 წლის განათლების რეფორმით, სკოლა გაიყო დაწყებით სკოლად (1-4 კლასები), საშუალო სკოლად (5-9 კლასები) და გიმნაზიად (10-12 კლასები). 1937 წელს საშუალო სკოლა შემდგომ გაიყო პროგიმნაზიად, რომელიც მიჰყვებოდა 4-წლიან დაწყებით სკოლას (5-9 კლასები) და საშუალო საბუნებისმეტყველო სკოლად, რომელიც მიჰყვებოდა 6-წლიან დაწყებით სკოლას (7-9 კლასები).[2] გიმნაზია კვლავ იღებდა სტუდენტებს ორივედან. პირველი ესტონეთის რესპუბლიკის დროს, სკოლას ჰქონდა ცხრა ოფიციალური კლუბი: დრამის კლუბი, ჰუმანიტარული კლუბი, აბსტინენციის ჯგუფი, კლასიკური ხელოვნების კლუბი, ჭადრაკის კლუბი, მუსიკა, სპორტი, რელიგიურ-ეთიკური ჯგუფი და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების კლუბი. 1926 წლიდან გავრცელდა სკოლის გაზეთი Miilang.[3] 1940 წელს ესტონეთის საბჭოთა ანექსიით, ჰუგო ტრეფნერის დაწყებითი სკოლა დაიხურა, ხოლო ჰუგო ტრეფნერის პროგიმნაზია, ჰუგო ტრეფნერის საშუალო საბუნებისმეტყველო სკოლა და ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია გაერთიანდა ტარტუს №4 საშუალო სკოლად. ახალ დირექტორად დაინიშნა იოჰანეს ვალგმა. 1941-1944 წლების გერმანული ოკუპაციის დროს ეს სკოლა დაიხურა და 1942 წლის 2 იანვარს ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია კვლავ გაიხსნა, აუგუსტ რაიელოს ხელმძღვანელობით. სკოლა მდებარეობდა ტარტუს №1 საშუალო სკოლის შენობაში.[4] 1944 წელს საბჭოთა კავშირმა კვლავ გახსნა ტარტუს №1 საშუალო სკოლა პირველად შენობაში, დირექტორ კარლ მაასიკის ხელმძღვანელობით. ვინაიდან სკოლა გაერთიანდა ტარტუს №1 საშუალო სკოლასთან, სკოლის დაარსების წლად მიჩნეული იყო 1880 წელი. 1950-დან 1953 წლამდე დირექტორი იყო იუჰან ტრუუსი, 1953-დან 1956 წლამდე პოზიცია ეკავა ელმარ ლოოდუსს. 1944-დან 1954 წლამდე რუსიფიკაციისა და სტალინიზმის ეპოქა მოსწავლეებმა კარგად არ მიიღეს. სტუდენტებს შორის შეიქმნა მიწისქვეშა წინააღმდეგობის ჯგუფები, როგორიცაა „ლურჯი-შავი-თეთრი“, რომელიც დაარქვეს აკრძალული ესტონური დროშის ფერების მიხედვით. თუმცა, საკლასო გარეშე აქტივობა საკმაოდ აქტიური იყო იმ პერიოდში. პოპულარული იყო სპორტი, მუსიკა (მათ შორის ჯაზ-ორკესტრი), მსახიობობა, ხელოვნება და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები. 1954 წელს ვაჟების სკოლა გახდა შერეული სქესის დაწესებულება.[5] 1958 წელს სკოლის ოფიციალური სახელი გახდა ა. ჰ. ტამსაარეს ტარტუს №1 საშუალო სკოლა. სკოლის დირექტორის პოზიცია ეკავა ალან ლიმს 1956-დან 1970 წლამდე, უნო ლანგერს 1970-დან 1975 წლამდე, ლაინე რაუდსეპს 1975-დან 1987 წლამდე. ხრუშჩოვის დათბობის პერიოდში, ტარტუს №1 საშუალო სკოლამ გახსნა პირველი სპეციალური კლასი მათემატიკაში 1961 წელს. 1964 წელს ასევე გაიხსნა სპეციალური კლასი ფიზიკაში. 1969 წელს ეს ორი გაერთიანდა და სკოლამ შეიძინა მეცნიერებაზე ორიენტირებული დეპარტამენტი. 1976 წელს დაწყებითი სკოლა გადავიდა ახალ შენობაში, ე.წ. „პატარა სახლში“. 1954-დან 1990 წლამდე, კლასგარეშე აქტივობები ფოკუსირებული იყო სასკოლო საგნებზე. ლიტერატურის კლუბი აქვეყნებდა გაზეთს „ჩვენი სკოლა“ და ალმანახის Sulesepad-ის („კალმის მჭედლები“) რვა გამოცემა გამოიცა 1960-დან 1974 წლამდე, მე-9 ტომი კი 1989 წელს გამოიცა.
1987-დან 2001 წლამდე სკოლის დირექტორი იყო ჰელმარ იიიგი. 1990 წელს, როდესაც საბჭოთა კავშირი დაშლის პირას იყო, სკოლას კვლავ ოფიციალურად ეწოდა ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია. ახლად აღდგენილი დაწესებულება ორგანიზებული იყო 6-კლასიან დაწყებით სკოლად და გიმნაზიად პროგიმნაზიით. 1995 წელს დაწყებითი სკოლა და პროგიმნაზია გაერთიანდა ცალკე სკოლად და ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიამ შეწყვიტა სტუდენტების მიღება მე-7 კლასში. 1998 წლიდან სკოლა არის გიმნაზია, რომელიც შედგება მხოლოდ 10-დან 12 კლასამდე, ძირითადი მიზნით - მოამზადოს სტუდენტები უნივერსიტეტისთვის.[6] 1998 წელს სკოლის სამხრეთ-დასავლეთის ფრთა მნიშვნელოვნად დაზიანდა ხანძრის შედეგად. ამან გადაჭრა წინანდელი პოლიტიკური დავები ისტორიული სასკოლო შენობის აღდგენის შესახებ და ინიცირებული იქნა შენობის სრული რენოვაციის პროექტი. 2002 წელს პროექტი, რომლის ღირებულებამ შეადგინა 82.32 მილიონი ესტონური კრონა (5.26 მილიონი ევრო), წარმატებით დასრულდა. 2001 წლიდან სკოლის დირექტორია ოტ ოჯავეერი.
სასწავლო პროგრამა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზია ემსახურება 10-დან 12 კლასამდე მოსწავლეებს. სტუდენტები შედიან მისაღები გამოცდის საფუძველზე, რომელიც ტარდება ყოველი წლის გაზაფხულზე. სტუდენტებს, რომლებმაც კარგად იასპარეზეს ეროვნულ ოლიმპიადაზე, არ მოეთხოვებათ მისაღები გამოცდის ჩაბარება.[7] სკოლას აქვს სამი ძირითადი დეპარტამენტი: ფიზიკა და მათემატიკა, ჰუმანიტარული მეცნიერებები (ისტორია, სამოქალაქო განათლება, ფილოსოფია, რელიგიის შესწავლა და ხელოვნების ისტორია) და სასიცოცხლო მეცნიერებები (ბიოლოგია და ქიმია). თეორიული საკითხების გარდა, სტუდენტებს შეუძლიათ დაესწრონ პრაქტიკულ გაკვეთილებს მოცემულ საგნებში. ასევე არის არჩევითი კურსები და კლასგარეშე აქტივობები, როგორიცაა გუნდი და ხალხური ცეკვები.
პარტნიორობა უცხოური სკოლებთან
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]Comenius პროექტი 2012/2013
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2012 წლის ოქტომბერში, ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიის სტუდენტები წავიდნენ ურსპრინგენში, გერმანია. სტუდენტები ცხოვრობდნენ მასპინძელ ოჯახებში. ისინი მონაწილეობდნენ სხვადასხვა გასართობ აქტივობებში, რომლებიც ასევე მოიცავდა მცირე სამუშაოს და ჯგუფურ პროექტებს. შემდეგ სტუდენტებს აჩვენეს ქალაქი და ისინი ასევე დაათვალიერეს ზოგიერთი ისტორიული შენობა. 2013 წლის აპრილის მესამე კვირას ოთხი გერმანელი სტუდენტი და ერთი მასწავლებელი ესტუმრა ესტონეთს Comenius პროექტის ფარგლებში. პროგრამა დაახლოებით იგივე იყო, რაც გერმანიაში.
ესტონეთი – ნიდერლანდების სტუდენტთა გაცვლა 2010/2011
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2010/2011 წლების განმავლობაში, ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზის ზოგიერთი სტუდენტი მონაწილეობდა სტუდენტთა გაცვლაში Merlet College-თან ქუიკში, ნიდერლანდებში. 2010 წლის ოქტომბერში ჰოლანდიელი სტუდენტები ჩამოვიდნენ ტარტუში, ხოლო 2011 წლის მარტში ესტონელი სტუდენტები წავიდნენ ქუიკში. ორივე მხარემ ერთი კვირა გაატარა მეორე ქვეყანაში, რაც მათ ადგილობრივ კულტურასთან გაცნობის საშუალებას აძლევდა.
ესტონეთი – საფრანგეთის სტუდენტთა გაცვლა 2012/2013
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2012 წლის ოქტომბერში სტუდენტთა გაცვლითი პროგრამა განხორციელდა Lycée Léonard de Vinci-სა და ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიას შორის. ფრანგმა სტუდენტებმა ერთი კვირა გაატარეს ტარტუში. მათ გააცნეს ადგილობრივი კულტურა და სამზარეულო. 2013 წლის მარტში ესტონელმა სტუდენტებმა ერთი კვირა გაატარეს საფრანგეთში, სადაც მათ უჩვენეს ფრანგების ადგილობრივი ცხოვრების ნაწილი.
მეგობრობა უფსალას ფირისსკოლანთან შვედეთში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1992 წლიდან, ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ დაახლოებით 15 სტუდენტი და 5 მასწავლებელი უფსალას ფირისსკოლანიდან ჩამოდის ესტონეთში ხუთი სკოლის შეჯიბრში მონაწილეობის მისაღებად, სადაც სტუდენტები წყვეტენ სხვადასხვა ამოცანებს მათემატიკაში, ქიმიასა და ფიზიკაში. შვედი სტუდენტები მასპინძლობდნენ ესტონელ სტუდენტებს თავიანთ სახლებში. ესტონელი სტუდენტები ჩვეულებრივ მიდიან შვედეთშიც. იქ მათ აჩვენებენ სტოკჰოლმისა და უფსალას ქალაქებს და ისინი ასევე მონაწილეობენ მეგობრულ შეჯიბრში, სადაც გუნდები შედგება ესტონეთისა და შვედეთის სტუდენტების ნაზავისგან.
მეგობრობა ისოკიუროს სკოლასთან ფინეთში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მეგობრობა ისოკიუროს სკოლასთან ძირითადად ეფუძნება ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიის გუნდისა და ხალხური ცეკვების ჯგუფებს. ისოკიუროს სკოლა ძირითადად ხელოვნების სკოლაა. ორივე სკოლამ გაგზავნა თავისი მოსწავლეები ერთმანეთის მოსანახულებლად. როდესაც ესტონელი მოსწავლეები ფინეთში ჩავიდნენ, მათ ძირითადად კონცერტები გამართეს და თავიანთი საცეკვაო უნარები აჩვენეს. როდესაც ფინელი მოსწავლეები ჩავიდნენ ტარტუში სტუმრად, მათ შექმნეს გარკვეული ხელოვნების ნიმუშები. ეს კონკრეტული მეგობრობა დაიწყო დაახლოებით 1994 წელს და ბოლო ვიზიტები განხორციელდა 2007 წელს.
მეგობრობა რიგის ეროვნულ გიმნაზიასთან ლატვიაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მეგობრობა რიგის ეროვნულ გიმნაზიასთან დაიწყო 2007 წელს, როდესაც ისოკიუროში მოგზაურობა გაუქმდა. როგორც კი გუნდისა და ხალხური ცეკვების ჯგუფების ხელმძღვანელები ეძებდნენ ახალ დანიშნულების ადგილს, ლატვიურმა სკოლამ დაუკავშირდა ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიას მეგობრობის დაწყების სურვილით. ისოკიუროში მოგზაურობის მსგავსად, ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიის წარმომადგენლები ძირითადად იყვნენ მასწავლებლები, მომღერლები და მოცეკვავეები. ესტონელი მოსწავლეები რიგაში ორჯერ იყვნენ, მაგრამ მეორედ 2012 წელს, მხოლოდ გუნდის ჯგუფი გაიგზავნა. ლატვიელი მოსწავლეები ტარტუში მხოლოდ ერთხელ იყვნენ, მაგრამ ისინი გეგმავენ კვლავ ესტუმრონ ჰუგო ტრეფნერის გიმნაზიას 2014 წელს.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Georg Adelheim, „Die Genealogie der alten Familien Revals" (Tallinn, 1925), Heinrich Laurenty (surn. 1692) koostatud materjali ümbertöötatud väljaanne, lk 3
- ↑ Aleksander Elango, Eesti pedagoogilise mõtte arengu radadelt, Tallinn, 2002, lk 37-38
- ↑ Kristiina Kase, David Cunitiuse „Jõuluoratsiooni“ editsioon ja tõlge, Tartu Ülikool, Tartu 2021
- ↑ Tartu-Pärnu rootsiaegse ülikooli usuteaduskonna õppejõud, nende elukäik ja tegevus 11. Georgius Preussius, Usuteadusline Ajakiri nr 1932 LISAVIHK NR 3, lk 66-68
- ↑ Alexander Eggers, Reval als Ausfallstor nach Russland : Streifzüge durch das Album der Revaler Gouvernements-Gymnasiasten, Tallinn, 1931
- ↑ 1103. Vabariigi Presidendi käskkiri nr. 261., Riigi Teataja, nr. 108, 23 august 1940
- ↑ 1104. Vabariigi Presidendi käskkiri nr. 265., Riigi Teataja, nr. 108, 23 august 1940