ჰერმანის ციხესიმაგრე
| ჰერმანის ციხესიმაგრე | |
|---|---|
 | |
| მდებარეობა |
 ესტონეთი |
| ისტორია | |
| თარიღდება | 1256 |
  | |
ჰერმანის ციხესიმაგრე  ვიკისაწყობში | |
ჰერმანის ციხე, ან ნარვას ციხე (ესტ. : Hermanni linnus), შუა საუკუნეების ციხე ესტონეთის ქალაქ ნარვაში, მდებარეობს მდინარე ნარვას (ნაროვას) ნაპირებზე და დაარსდა დანიელების მიერ მე-13 საუკუნეში. თავისი ისტორიის მანძილზე ციხე ეკუთვნოდა დანიას, ლივონის ორდენს, რუსეთს, შვედეთს, გერმანიას და ესტონეთს. მეორე მსოფლიო ომის დროს იგი ძლიერ დაზიანდა, ისევე როგორც ნარვას უმეტესობა. დღეს ციხე ნაწილობრივ აღდგენილია და მასში განთავსებულია ქალაქის მუზეუმი, ბიბლიოთეკა და სხვა დაწესებულებები.
ჰერმანის ციხის მოპირდაპირედ, მდინარე ნარვას (მდინარე ნაროვა) რუსეთის ნაპირზე მდებარეობს ივანგოროდის ციხე.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დანიის სამეფომ, რომელმაც ჩრდილოეთ ესტონეთი მე-13 საუკუნეში დაიპყრო, ააშენა საზღვრის ციხესიმაგრე. ნარვას მდინარისა და ძველი გზის გადაკვეთაზე მე-13 საუკუნის შუა პერიოდში თავდაპირველად ააგეს ხის ნაგებობა. ციხე-სიმაგრის დაცვის ქვეშ, რომელიც პირველად წერილობით 1256 წელს იხსენიება, ადრეული დასახლება გადაიქცა ნარვას ქალაქად, რომელმაც მიიღო ლუბეკის ქალაქის უფლებები მე-14 საუკუნის პირველ ნახევარში. მეზობელ აღმოსავლეთ სლავურ სახელმწიფოებთან - ნოვგოროდთან და ფსკოვთან რამდენიმე კონფლიქტის შემდეგ, დანიელმა მმართველებმა, როგორც საზღვრის დაცვა, დაიწყეს ქვის ციხე-სიმაგრის აშენება მე-14 საუკუნის დასაწყისში. თავდაპირველად ეს იყო პატარა კასტელუმის მსგავსი შენობა 40 მეტრი (130 ფუტი) სიმაღლის მხარეებითა და კოშკით, დღევანდელი ჰერმანის კოშკის წინამორბედით, მის ჩრდილო-დასავლეთ კუთხეში. მე-14 საუკუნის დასაწყისში, ციხე-სიმაგრის ჩრდილოეთ მხარეს პატარა წინა ეზო შეიქმნა და, საუკუნის შუა პერიოდში, დიდი წინა ეზო დაემატა დასავლეთ მხარეს, სადაც მოქალაქეებს ომის შემთხვევაში დამალვის უფლება ჰქონდათ, რადგან ნარვას ქალაქი დანიურ მმართველობის დროს კედლით გარშემორტყმული არ იყო. 1346 წელს დანიის მეფე ვალდემარ IV-მ გაყიდა ჩრდილოეთ ესტონეთი, ნარვას ჩათვლით, ლივონიის ორდენზე რომელმაც შენობა გადააკეთა მონასტრის შენობად მათი საჭიროებების შესაბამისად. ციხე-სიმაგრემ ძირითადად შეინარჩუნა პირველადი გეგმა, მასიური ფრთებით და ეზოთი შუაში. ჰერმანის კოშკი ასევე დაასრულა ლივონიის ორდენმა, რაც განაპირობა ივანგოროდის ციხე-სიმაგრის დაარსებამ მოსკოვის რუსეთის მიერ ნარვას მდინარის საპირისპირო მხარეს 1492 წელს. ორდენმა ქალაქი გაამაგრა გალავნით, რომელიც არ შემორჩენილა (მისი დანგრევა 1777 წელს განიხილეს). კედელი აღწერილია როგორც ოთხი კარიბჭის მქონე: "ვირუს კარიბჭე" დასავლეთით, "ჯოგის კარიბჭე" ჩრდილოეთით, "ძველი კარიბჭე", რომელიც მდინარის პორტისკენ მიემართებოდა აღმოსავლეთით, და "წყლის კარიბჭე" (ან "პატარა კარიბჭე") სამხრეთით. კარიბჭეები დაფარული იყო რკინის ფირფიტებით და წინ ჰქონდა ასაწევი ხიდები. ქალაქის კედელი, დაახლოებით ერთი კილომეტრის სიგრძის, გამაგრებული იყო სულ მცირე შვიდი კოშკით და გარშემორტყმული იყო თხრილით. ლივონიის ორდენის მმართველობის დასასრულს, მე-16 საუკუნეში, ქალაქის კედელი შეივსო, კარიბჭეები გაძლიერდა წინა კარიბჭეების დამატებით, და რამდენიმე კედლის კოშკი გადაკეთდა სპეციალურ საზარბაზნე კოშკებად ან რონდელებად, რომელთაგან ორი დღეს ჩანს რეკონსტრუირებული ფორმით ციხის დასავლეთ ეზოს კუთხეებში.[1]
ქრონოლოგია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- 1329წ. — პირველი წერილობითი ჩანაწერები ციხესიმაგრის შესახებ
- 1341—1342 — ციხესიმაგრის დასავლეთ კედლის აგება.
- 1347წ. — დანიის მეფემ მიყიდა ესტონეთის ჩრდილოეთი ნაწილი ლივონიის ორდენს.
- XIV საუკუნე — ჰერმანის ციხის პირველი კოშკის აგება.
- 1492 წ. — მდინარე ნარვას მოპირდაპირე მხარეს შენდება ივანგოროდის ციხესიმაგრე.
- XV საუკინ ბოლოს — XVI საუკუნის დასაწყისში — ქალაქის გარშემო აღიმართა თავდაცვისთვის დამატებითი კედელი.
- XVI საუკუნე — ჰერმანის ციხესიმაგრის კოსჰკების მშენებლობა.
- 1558 წ. — ციხის აღება რუსული ჯარების მიერ.
- 1581 წ. — ციხის აღება შვედების მიერ.
- 1676 — 1680 წწ.— აშენდა დამატებითი ნაგებობები, კერძოდ, ვრანგელის ბასტიონი, კოშკი პირუტყვის კარიბჭის დასაცავად. ასევე, გადაკეთდა და გამაგრდა მთელი რიგი უკვე აშენებული ნაგებობები.
- 1683 წ. — ქალაქში დამატებითი ნაგებობების მშენებლობის ახალი გეგმის მიღება. ახალი გეგმა მოამზადა გამოჩენილმა ინჟინერმა ერიკ დალბერგმა და დაამტკიცა შვედეთის მეფემ.
- 1684 წ. — დამატებითი ბასტიონის სიმაგრეების მშენებლობის დასაწყისი. შედეგად, უცვლელი დარჩა მხოლოდ ციხის კედელი მდინარე ნარვაზე.
- 1700 წ.— ციხეს ალყა შემოარტყეს რუსმა ჯარებმა და გალავნის ქვეშ გაიმართა ნარვას ბრძოლა.
- 1704 წ. — პეტრე I ხელმძღვანელობით ნარვას ციხის დაპყრობა რუსული ჯარების მიერ[2].
- 1822 წ. — ტრიუმფისა და ფორტუნას ბასტიონებს შორის მდებარე დასავლეთ კარიბჭის მშენებლობის დასრულება.
- 1863 წ. — ნარვა კარგავს ციხე-ქალაქის სტატუსს. ინჟინერ მოდესტ რეზვოი ხელმძღვანელობით დაიწყო ციხის აღდგენა.[3].
- 1875 წ. — ბნელი კარიბჭის დანგრევა.
- 1918 წ. — ჰერმანის ციხესიმაგრის დაპყრობა გერმანელების მიერ.
- 1918 წ. 28 ნოემბერი — გერმანული ჯარების გაყვანა ესტონეთიდან. 19 ნოემბრის შეთანხმებით.
- 1941 — 1945 წწ. მეორე მსოფლიო ომის სამხედრო მოქმედებების დროს ციხე ძლიერ დაზიანდა.
- 1950 წ. — ციხის აღდგენის დასაწყისი.
- 1986 წ. — აღდგენითი სამუშაობის პირველი ეტაპის დასრულება.
- 1989 წ. — ღიაა გამოფენა, რომელიც მოიცავს პერიოდს XIII საუკუნიდან XVIII საუკუნის დასაწყისამდე.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ (1994) Castles around the Baltic Sea. Malbork: Castle Museum in Malbork, გვ. 57–64. ISBN 9788386206032.
- ↑ «Советская Военная Энциклопедия», том 5, М., Воениздат, 1978 г., стр.495
- ↑ Jaanilinna kindlus - Narva Muuseum. ციტირების თარიღი: 2023-09-08