ჰაოსი

სომეხთა ეთნარქის, ჰაოსის ქანდაკება.

ჰაოსი, ჰაიოსი, ჰაიქი, ჰაი (სომხ. Հայկ) — სომხების ლეგენდარული ეთნარქი და ეპონიმი. მითური სომხეთის პირველი მეფე. თარგამოსის უფროსი ვაჟი, იაფეტის შვილთაშვილი, ქართველთა ეთნარქის, ქართლოსის ძმა.

მისი ისტორია აღწერეს მოვსეს ხორენაცმა, ლეონტი მროველმა და სხვა ისტორიკოსებმა.

ისტორია

ჰაოსი, რომელიც იყო თარგამოსის უფროსი ვაჟი დასახლდა მამულში, ხოლო ქართლოსმა და დანარჩენმა ძმებმა გაინაწილეს ჩრდილოეთი მიწები. მოგვიანებით როდესაც ძმები გაძლიერდნენ გადაწყვიტეს გათავისუფლებულიყვნენ ნებროთის უღელისაგან. ნებროთმა შეიტყო რა ძმების განდგომა წარმოემართა მათ დასამორჩილებლად. მრავალი დღის ბრძოლის შემდეგ ნებროთი მოკლულ იქნა ჰაოსისაგან მასისის მთებში.

ჰაოსი მშვილდ-ისრით ამარცხებს ბელს.

ნოე

იაფეტი

ღამერი

თარგამოსი

ჰაოსი

ჰაოსისგან ნებროთის მოკვლა

მსოფლიო ისტორია არ იცნობს ჰაოსისაგან ნებროთის მოკვლის ფაქტს გარდა ქართული და სომხური წყაროებისა, ხოლო სომხური წყაროებიდან მხოლოდ მოსე ხორანელი აღწერს არა ჰაოსისა და ნებროთის, არამედ ჰაოსისა და ბაალის შერკინებას. მის მიერ სომხეთის ისტორიაში წერია შემდეგი:

	„ბელ (ბილ ანუ ბაალ) იყო ჟამთა სომეხთა ნათესავთ მთავრისა ჰაოსისა, მრავალნი მოუთხრობენ და მრავალნი განჰყოფენ სხვად და სხვად, არამედ მევიტყვი ვითარმედ იგი რომელსაცა უწოდებენ სატურნასა და ბელს იგი არს ნებროდ.“
	(მოსე ხორანელი, „სომხეთის ისტორია“, წიგნი I, თავი 6)

ისტორიული წყაროები

ლეონტი მროველი წერს:

„ხოლო ჰაოს დაემკჳდრა საყოფელთა მამისა თჳსისა თარგამოსისთა, და დაიპყრა ქუეყანა ჩრდილოთ, ვითა დამიწერია: სამჴრით მთით ორეთისითგან, აღმოსავლით ვიდრე ზღუადმდე გურგანისა, და დასავლით ვიდრე ზღუადმდე პონტოსა. და ამათ შჳდთავე გმირთა ზედა იყო განმგებელ და უფალ ჰაოს. და ესე ყოველნი იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა.“

თეიმურაზ ბატონიშვილის სიტყვებით:

„ხოლო ჰაოს ძმა ქართლოსისა ნათესავთმთავარი სომეხთა ფლობდა წილსა თვისსა, რომელი მისცა მას მამამან მათმან თარგამოს მასისის მთიდან ვიდრე ასურეთისა საზღვრადმდე.“

იხილეთ აგრეთვე

• ქართველთა ეთნარქები

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 93.

სქოლიო

თარგამოსის შთამომავლობა - ქართლის ცხოვრების მიხედვით ქართველთა ეთნარქები სომეხთა ეთნარქი ალბანთა ეთნარქები ჩრდილოკავკასიელთა ეთნარქები თარგამოსის ძენი ქართლოსი · ეგროსი · ჰეროსი ჰაოსი ბარდოსი · მოვაკანოსი ლეკანოსი · კავკასოსი ქართლოსის ძენი მცხეთოსი · გარდაბოსი · კახოსი · კუხოსი · გაჩიოსი მცხეთოსის ძენი უფლოსი · ოძროხოსი · ჯავახოსი