ჯანსაღი კვება
ჯანსაღი კვება — კვება, რომელიც ინარჩუნებს ან აუმჯობესებს საერთო ჯანმრთელობას. ჯანსაღი კვება უზრუნველყოფს ორგანიზმს აუცილებელი საკვები ნივთიერებებით: სითხით, მაკრონუტრიენტებით, როგორიცაა ცილა, მიკრონუტრიენტებით, როგორიცაა ვიტამინები, და ადეკვატური ბოჭკოთი და საკვები ენერგიით.[1][2]
ჯანსაღი კვება შეიძლება შეიცავდეს ხილს, ბოსტნეულს და მთლიან მარცვლეულს, და შეიძლება შეიცავდეს მცირე რაოდენობით ან არ შეიცავდეს ულტრა-დამუშავებულ საკვებს ან ტკბილ სასმელებს. ჯანსაღი კვების მოთხოვნები შეიძლება დაკმაყოფილდეს მცენარეული და ცხოველური წარმოშობის საკვებით, თუმცა ვეგანური დიეტის მიმდევრებს სჭირდებათ ვიტამინ B12-ის დამატებითი წყაროები.[3]
სხვადასხვა კვების სახელმძღვანელოები გამოიცემა სამედიცინო და სამთავრობო დაწესებულებების მიერ, რათა განათლება მიიღონ ადამიანებმა იმის შესახებ, თუ რა უნდა ჭამონ, რომ იყვნენ ჯანმრთელები. რეკლამამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს არაჯანსაღი საკვების პრეფერენციებზე. ამ ტენდენციის შესაცვლელად, მომხმარებლები უნდა იყვნენ ინფორმირებულები, მოტივირებულები და გაძლიერებულები, რომ აირჩიონ ჯანსაღი კვება.[4] საკვების შემადგენლობის ეტიკეტები ასევე სავალდებულოა ზოგიერთ ქვეყანაში, რათა მომხმარებლებს საშუალება მიეცეთ აირჩიონ საკვები ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული კომპონენტების მიხედვით.[5][6]
სავარაუდოდ, 2023 წელს მსოფლიო მოსახლეობის 40%-ს არ შეეძლო ჯანსაღი კვების საფასურის გადახდა.[7]
სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციამ და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ შეიმუშავეს ჯანსაღი კვების ოთხი ძირითადი პრინციპი. ამ ორი ორგანიზაციის თანახმად, ჯანსაღი კვება არის: ადეკვატური, რადგან ისინი აკმაყოფილებენ ჩვენი ორგანიზმის ენერგიისა და აუცილებელი საკვები ნივთიერებების მოთხოვნებს ჩვენი სხეულის მრავალი ფუნქციის მხარდასაჭერად; მრავალფეროვანი, რადგან ისინი მოიცავს სხვადასხვა საკვებ პროდუქტებს საკვები ჯგუფების შიგნით და მათ შორის, რათა დაეხმაროს ჩვენს ორგანიზმს საჭირო საკმარისი საკვები ნივთიერებების უზრუნველყოფაში; დაბალანსებული, რადგან ისინი მოიცავს ენერგიას სამი ძირითადი წყაროდან (ცილა, ცხიმები და ნახშირწყლები) დაბალანსებული გზით და ხელს უწყობს ჯანსაღ წონას, ზრდას და აქტივობას, და დაავადებების პრევენციას. ზომიერი, რადგან ისინი მოიცავს მხოლოდ მცირე რაოდენობით (ან არ მოიცავს) საკვებს, რომელმაც შეიძლება უარყოფითი გავლენა მოახდინოს ჯანმრთელობაზე, როგორიცაა მაღალი მარილიანი და შაქრიანი საკვები.[8]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Lean, Michael E.J. (2015). „Principles of Human Nutrition“. Medicine. 43 (2): 61–65. doi:10.1016/j.mpmed.2014.11.009. S2CID 220865321.
- ↑ World Health Organization, Food and Agricultural Organization of the United Nations (2004). Vitamin and mineral requirements in human nutrition, 2., Geneva: World Health Organization. ISBN 978-92-4-154612-6.
- ↑ Melina, Vesanto; Craig, Winston; Levin, Susan (December 2016). „Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets“. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics. 116 (12): 1970–1980. doi:10.1016/j.jand.2016.09.025. PMID 27886704. S2CID 4984228. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-12-02.
- ↑ FAO (2024). The quest for healthy diets (English). FAO. DOI:10.4060/cd1587en. ISBN 978-92-5-139116-7.
- ↑ Food information to consumers – legislation. ციტირების თარიღი: 24 November 2017
- ↑ WHO | Promoting fruit and vegetable consumption around the world.
- ↑ (2024-06-07) The State of World Fisheries and Aquaculture 2024 (en). FAO. DOI:10.4060/cd0683en. ISBN 978-92-5-138763-4.
- ↑ WHO – Unhealthy diet.