ძველი რომის ქრონოლოგია

ძველი რომის ქრონოლოგია რომის დაარსებიდან დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემამდე.

ძვ. წ. VIII საუკუნე

• ძვ. წ. 753 - რომის დაარსების ტრადიციული თარიღი.
• ძვ. წ. 753 - ძვ. წ. 751 - რომულუსის მეფობა.
• ძვ. წ. 751 - ნუმა პომპილიუსის გამეფება.

ძვ. წ. VII საუკუნე

• ძვ. წ. 673 - ნუმა პომპილიუსის გარდაცვალება. ტულუს ჰოსტილიუსის გამეფება.
• ძვ. წ. 641 - ტულუს ჰოსტილიუსია გარდაცვალება. ანკუს მარციუსის გამეფება.
• ძვ. წ. 616 - ანკუს მარციუსის გარდაცვალება. ტარკვინიუს პრისკუსის გამეფება.

ძვ. წ. VI საუკუნე

• ძვ. წ. 578 - ტარკვინიუს პრისკუსი გარდაიცვალა. სერვიუს ტულიუსის გამეფება.
• ძვ. წ. 534 - სერვიუს ტულიუსი გარდაიცვალა. ტარკვინიუს სუპერბუსის გამეფება.
• ძვ. წ. 510 - ლუციუს იუნიუს ბრუტუსის მიერ ტარკვინიუს სუპერბუსის განდევნა. რომის რესპუბლიკის დაარსება.
• ძვ. წ. 508 - პონტიფექს მაქსიმუსის ინსტიტუტის ჩამოყალიბება.

ძვ. წ. V საუკუნე

• ძვ. წ. 496 – რომაელებმა ეტრუსკები დაამარცხეს რეგილის ტბასთან ბრძოლაში
• ძვ. წ. 494 – პლებეების პროტესტების შედეგად პირველად მოხდა სახალხო ტრიბუნების არჩევა
• ძვ. წ. 459 – სახალხო ტრიბუნების რაოდენობა ორიდან ათამდე გაიზარდა.
• ძვ. წ. 449 – დეცემვირებმა გამოსცეს თორმეტი ტაბულის კანონები
• ძვ. წ. 447 – შეიქმნა სახალხო კრებები, პირველად იქნენ არჩეულნი ორი კვესტორი
• ძვ. წ. 445 - პლებეებსა და პატრიციებს შორის ქორწინებები დაიშვა.
• ძვ. წ. 443
  • კონსულების ნაცვლად სამხედრო ტრიბუნების არჩევა მოხდა.
  • შეიქმნა ცენზორის თანამდებობა.
• ძვ. წ. 421 – კვესტორების რაოდენობა 4 გახდა. ახლა ბლებეებსაც შეეძლოდ არჩეულიყვნენ კვესტორებად.
• ძვ. წ. 408 – კონსულების ნაცვლად ისევ სამხედრო ტრიბუნების არჩევა მოხდა.

ძვ. წ. IV საუკუნე

• ძვ. წ. 396
  • რომაელებმა 10 წლიანი ალყის შემდეგ აიღეს ეტრუსკული ქალაქი ვეი
  • რომაელმა ჯარისკაცებმა პირველად მიიღეს ხელფასი
• ძვ. წ. 394 – კონსულის ინსტიტუტი შეიცვალა სამხედრო ტრიბუნების ინსტიტუტით.
• ძვ. წ. 391 – სამხედრო ტრიბუნების ინსტიტუტი კონსულის ინსტიტუტით შეიცვალა.
• ძვ. წ. 390 – გალებმა დაამარცხეს რომაელები მდინარე ალიასთან ბრძოლაში; რომის აღება.
• 375/ძვ. წ. 371 – ანარქია. მაგისტრატუსებს არ ირჩევდნენ.
• ძვ. წ. 367 – კონსულის ინსტიტუტი შეიცვალა სამხედრო ტრიბუნების ინსტიტუტით.
• ძვ. წ. 366
  • პირველი არა პატრიციუსი კონსულის არჩევა: ლუციუს სექსტიუს სექსტინუსი
  • პრეტორის ინსტიტუტი შეიქმნა
• ძვ. წ. 351 – პირველი პლებეი კონსულის არჩევა
• ძვ. წ. 343 – პირველი სამნიტური ომი დაიწყო
• ძვ. წ. 342
  • ლექს გენუსია იქნა მიღებული: ერთი და იგივე ადამიანს არ შეუძლია ერთი და იგივე თანამდებობის მეორეთ დაკავება პირველი არჩევიდან 10 წლის მანძილზე.
• ძვ. წ. 341 – რომაელებმა დაამარცხეს სამნიტები. პირველი სამნიტური ომის დასასრული.
• ძვ. წ. 340 – რომი იწყებს ლათინურ ომს.
• ძვ. წ. 338 – ლათინური ომი დამთავრდა რომის გამარჯვებით. ლათინური გაერთიანება რომს დაემორჩილა.
• ძვ. წ. 326 – მეორე სამნიტური ომის დასაწყისი.
• ძვ. წ. 321 – კავდიუმის მშვიდობა.
• ძვ. წ. 316 – ლავტულუმთან ბრძოლა.
• ძვ. წ. 311 – ეტრუსკები და სამნიტები რომის წინააღმდეგ გაერთიანდნენ. ეტრუსკებთან ომი დაიწყო.
• ძვ. წ. 310 – ტბა ვადიმოსთან ბრძოლა რომაელებსა და ეტრუსკებს შორის.
• ძვ. წ. 306 – ჰერნიკი აუჯანყდა რომს.
• ძვ. წ. 305 – ბოვიანუმის ბრძოლა რომაელებმა სამნიტები დაამარცხეს.
• ძვ. წ. 304 – ევკების დამარცხება.
• ძვ. წ. 304 – მეორე სამნიტური ომი დასრულდა. რომის კონტროლის სფეროში შევიდა სამხრეთ იტალიის დიდი ნაწილი.
• ძვ. წ. 300 – ლექს ოგულნია იქნა მიღებული: ქურუმობა პლებეებსაც შეეძლოთ

ძვ. წ. III საუკუნე

• ძვ. წ. 298 – მესამე სამნიტური ომი დაიწყო
• ძვ. წ. 298 – რომაელებმა აიღეს სამნიტური ქალაქები ტავრასია, ბოვიანუმ ვეტუსი და აუფიდენა.
• ძვ. წ. 297 – კონსულმა ფაბიუს მაქსიმუს რულიანუსმა დაამარცხა სამნიტები ტუფერნუმთან.
• ძვ. წ. 295 – სენტიუმის ბრძოლა.
• ძვ. წ. 294 – ლუკერიასთან სამნიტების გამარჯვება.
• ძვ. წ. 290 – მესამე სამნიტური ომის დასასრული.
• ძვ. წ. 281 - დავა რომსა და ტარენტიუმს შორის. ტარენტიუმი დასახმარებლად პიროსს ეპიროსიდან იწვევს.
• ძვ. წ. 280
  • პიროსი ჩამოდის იტალიაში. დაიწყო პიროსთან ომი.
  • ჰერაკლიუმის ბრძოლა
• ძვ. წ. 279 – ასკულუმთან ბრძოლა.
• ძვ. წ. 275 – ბენევენტუმთან ბრძოლა.
• ძვ. წ. 272
  • პიროსი დაბრუნდა სპიროსში, პიროსთან ომის დასასრული.
  • ტარენტიუმი დაემორჩილა რომს.
• ძვ. წ. 267 – კვესტორების რაოდენობა 4-დან 6-მდე გაიზარდა
• 264/ძვ. წ. 241 – პირველი პუნიკური ომი კართაგენის წინააღმდეგ.
• ძვ. წ. 242 - პრეტორების ინსტიტუტი დაწესდა
• ძვ. წ. 241 – კართაგენის დამარცხების შემდეგ, სარდინია და კორსიკა რომის პროვინცია ხდება
• ძვ. წ. 229 – პირველი ილირიული ომი დაიწყო.
• ძვ. წ. 227
  • პირველი ილირიული ომი დამთავრდა ტევტას დანებების შედეგად.
  • კვესტორების რაოდენობა 6-დან 8-მდე გაიზარდა; პრეტორების კი 2-დან 4-მდე.
• ძვ. წ. 224 – რომაელებმა დაამარცხეს გალები ტელამონის ბრძოლაში.
• ძვ. წ. 223 – რომაელებმა დაამარცხეს გალები ციზალპიურ გალიაში
• ძვ. წ. 220 – მეორე ილირიული ომი დაიწყო.
• ძვ. წ. 219 – მეორე ილირიული ომი დასრულდა.
• 218/ძვ. წ. 201 – მეორე პუნიკური ომი კართაგენის წინააღმდეგ. რომაელები დამარცხდნენ მდინარე ტრებიასთან ბრძოლაში.
• ძვ. წ. 216 – ჰანიბალმა დაამარცხა რომაელები კანების ბრძოლაში.
• 214/ძვ. წ. 205 – პირველი მაკედონური ომი, რომაელები დამარცხდნენ
• 213/ძვ. წ. 211 – სირაკუზის ალყა, რომაელებმა აიღეს ქალაქი
• 204/ძვ. წ. 202 – პუბლიუს კორნელიუს სციპიონ აფრიკელი შეიჭრა აფრიკაში, ჰანიბალი დამარცხდა ზამასთან ბრძოლაში
• 202/ძვ. წ. 196 – მეორე მაკედონური ომი, რომის გამარჯვება

ძვ. წ. II საუკუნე

• 172/ძვ. წ. 167 – მესამე მაკედონური ომი, რომაელებმა გაიმარჯვეს
• 154/ძვ. წ. 138 – ომი ლუსიტანიანების წინააღმდეგ
• 149/ძვ. წ. 146 – მესამე პუნიკური ომი კართაგენის წინააღმდეგ
• 149/ძვ. წ. 148 – მეოთხე მაკედონური ომი

ძვ. წ. I საუკუნე

• ძვ. წ. 82-79 – სულას დიქტატურა.
• ძვ. წ. 74-71 – სპარტაკის აჯანყება მონობის წინააღმდეგ.
• ძვ. წ. 60-53 – პირველი ტრიუმვირატი: პომპეუსი, კრასუსი და იულიუს კეისარი.
• ძვ. წ. 58-50 – იულიუს კეისარი სარდლობდა რომის ჯარს გალების წინააღდმეგ ბრძოლაში, რომლიც რომაელთა გამარჯვებით და გალიის შემოერთებით დამთავრდა. ამ ომმა გაზარდა კეისარის ავტორიტეტი.
• ძვ. წ. 53 – პართიასთან ომში გარდაიცვალა მარკუს ლიცინიუს კრასუსი. პირველი ტრიუმვირატი დაიშალა.
• ძვ. წ. 49-45 – რომის სამოქალაქო ომი იულიუს კეისარის და გნეუს პომპეუსის მომხრეებს შორის. დასრულდა კეისარის გამარჯვებით.
• ძვ. წ. 45 წლის 1 იანვარი – კალენდრის რეფორმა.
• ძვ. წ. 44 წლის 15 მარტი – შეთქმული სენატორები დანებით შეიარაღებულები თავს დაესხნენ კეისარს. იგი ადგილზევე მოკლეს ოცდასამი ჭრილობით.
• ძვ. წ. 43 – ჩამოყალიბდა მეორე ტრიუმვირატი: ოქტავიანე, მარკუს ანტონიუსი და მარკუს ლეპიდუსი.
• ძვ.წ. 36 – მეორე ტრიუმვირატი დაიშალა და განახლდა სამოქალაქო ომი.
• ძვ.წ. 30 – ოქტავიანემ აიღო ალექსანდრია. მარკუს ანტონიუსმა და კლეოპატრამ თავები მოიკლეს. ოქტავიანე გახდა რომის პირველი იმპერატორი.

I საუკუნე

• 64 — რომის დიდი ხანძარი, რომელიც ხუთი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა. ვინაიდან რომაელთა უმრავლესობა ხის სახლებში ცხოვრობდა, ხანძარი სწრაფად მოედო მეზობელ უბნებს. ქალაქის თოთხმეტი რაიონიდან მხოლოდ ოთხი გადარჩა უვნებელი. ლეგენდის თანახმად, ხანძრის მოწყობა დაგეგმა ნერონმა და შემდგომში ქრისტიანებს დააბრალა, რის გამოც დაიწყო ქრისტიანების მასიური დევნა.
• 79 — აპენინის ნახევარკუნძულის სამხრეთ ნაწილში აღმოიფრქვა ვულკანი ვეზუვი და გაანადგურა ქალაქები პომპეი, ჰერკულანუმი და სტაბიუმი.
• 100 — იმპერატორ ტრაიანეს დროს რომმა თავისი არსებობის განმავლობაში უკიდურეს საზღვრებს მიაღწია.

II საუკუნე

• 101-106 — დაკიის დაპყრობა.
  
• 114-117 — ომი პართიასა და სომხეთთან.
  
• 115-117 — იუდაისტური მოსახლეობის აჯანყება ქერონაში, ეგვიპტესა და კვიპროსზე.
  
• 117-138 — იმპერატორ ადრიანეს მმართველობა.
  
• 132-135 — აჯანყება იუდეაში სიმონ ბარკოხბის მეთაურობით.
  
• 138-161 — იმპერატორ ანტონინუს პიუსის მმართველობა.
  
• 161-165 — ომი პართიასთან.
  
• 165 — ჭირის ეპიდემიის გავრცელება რომში.
  
• 167-180 — მარკომანების შეჭრა რომის პროვინციებში.
  
• 180-192 — იმპერატორ კომოდუსის მმართველობა.
  
• 193-197 — სამოქალაქო ომი იმპერატორობისათვის.

III საუკუნე

• 212 — კარაკალას ედიქტი: იმპერიის ყველა თავისუფალ ადამიანს მიენიჭა მოქალაქეობის უფლება.
  
• 260 — ველური ტომების მასიური შეჭრა რომის იმპერიაში. მონათა აჯანყება სიცილიაში.
• 280 — სოფლის მოსახლეობის (ბაგაუდები) აჯანყება გალიაში.
  
• 293 — იმპერატორ დიოკლეტიანეს ადმინისტრაციული რეფორმები.

IV საუკუნე

• 301 — ფულადი რეფორმა. ედიქტი ფასების შესახებ.
  
• 303—304 — ედიქტი ქრისტიანთა წინააღმდეგ. მათი მასიური დევნა.
  
• 313 — მილანის ედიქტი ქრისტიანული რელიგიის თავისუფლების შესახებ.
  
• 325 — ნიკეის პირველი მსოფლიო საეკლესიო კრება.
  
• 330 — კონსტანტინოპოლის მეორე დედაქალაქად გამოცხადება.
  
• 378 — ადრიანოპოლის ბრძოლა.
  
• 394 — ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადებასთან დაკავშირებით ოლიმპიური თამაშების აკრძალვა. წარმართული ტაძრების დახურვა და ნგრევა.
  
• 394 — ფრიგიდუსის ბრძოლა.
  
• 395 — რომის იმპერიის დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებად გაყოფა.

V საუკუნე

• 410 — ვესტგუთების ბელად ალარიხის მიერ რომის აღება.
  
• 429 — რომის აღება აფრიკელი ვანდალების მიერ.
  
• 455 — ვანდალების მიერ ქალაქ რომის დანგრევა.
  
• 476 — ოდოაკრმა აიღო რომი და დაამხო იმპერატორ რომულუს ავგუსტულუსის (დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემის ტრადიციული თარიღი).