ჩესტიოს ხიდი
| ჩესტიოს ხიდი იტალ. Ponte Cestio | |
|---|---|
 | |
| 41°53′24″ ჩ. გ. 12°28′38″ ა. გ. / 41.89000° ჩ. გ. 12.47722° ა. გ. | |
| ადგილმდებარეობა | რომი |
| მასალა | ქვა |
| თაღების რაოდენობა | 3 |
| სიგრძე | 80, 4 მ მ |
| გახსნის თარიღი | ძვ. წ. 44 |
| რეკონსტრუქცია | , 1888-1892, 1191-1193 წწ. |
ჩესტიოს ხიდი ან წმინდა ბართლომეს ხიდი (იტალ. Ponte Cestio, Ponte San Bartolomeo) — ფაბრიციუსის მეზობელი ხიდის შემდეგ ანტიკური რომის უძველესი შემონახული ხიდია. იგი აერთებს ტიბრის მარჯვენა სანაპიროს (ქალაქის ტრასტევერის უბანს) ტიბერის კუნძულთან, რომელიც ამ ადგილას მდინარეს ორ არხად ყოფს. კუნძულის მეორე მხარეს მდებარეობს ასევე ანტიკური ხიდი — ფაბრიციუსის ხიდი.
ტიბერის კუნძულზე, მეფე ტარკვინიუს გორდის მმართველობის დროს (ძვ. წ. 534-509 წწ.), მდებარეობდა კურნიშის ტაძარი. მოგვიანებით, შუა საუკუნეებში, აქ გაჩნდა საავადმყოფო, უსახლკაროთა თავშესაფარი და ეკლესია წმინდა ბართლომეს სახელით (San Bartolomeo). XV საუკუნიდან ხიდი სწორედ ამ ეკლესიის პატივსაცემად წმინდა ბართლომეს სახელით მოიხსენიება.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ნაგებობა აშენებულია ძვ. წ. 62-27 წლებში (სხვა მონაცემებით — ძვ. წ. 46 ან 44 წელს), სავარაუდოდ ლუციუს ცესტიუსის მიერ, რომელიც იყო ცნობილი პირამიდა ცესტიუსის შემქმნელის, გაიუს ცესტიუს ეპულონის ძმა. გვიანი ანტიკურობის პერიოდში ხიდი შეიცვალა და მიიღო ახალი სახელი — Pons Gratiani (ლათ. გრატიანუსის ხიდი).
დღევანდელი ქვის ხიდის მხოლოდ დაახლოებით ერთი მესამედი შედგება უძველესი მასალებისგან, რადგან ხიდი მთლიანად განახლდა 1888-1892 წლებში, მრავალი წინამორბედი რესტავრაციის შემდეგ.[1]
ცესტიუსის ხიდი ნაწილობრივი დაზიანების შემდეგ კვლავ აღადგინეს იმავე სამშენებლო მასალის მეორედ გამოყენებით იმპერატორ ანტონინ პიუსის მმართველობის დროს, 152 წელს. ნაგებობაზე დამაგრდა წარწერა, რომელიც ამ რეკონსტრუქციას მიეძღვნა. მოგვიანებით, 370 წელს, როგორც V საუკუნის ლათინელი ისტორიკოსი პოლემიუს სილვიუსი წერს, ხიდი კვლავ რესტავრირებულია და ხელახლა მიძღვნილია როგორც Pons Gratiani (ლათ. გრატიანუსის ხიდი) იმპერატორ ვალენტინიანე I-ისა და ვალენსის, ასევე ვალენტინიანეს ვაჟის — გრატიანეს პატივსაცემად.[2]
ხიდზე და მის მოაჯირზე, მარმარილოს პანელებზე, შესრულებული იყო სამახსოვრო წარწერები იმპერატორთა სახელებით. IV საუკუნის ხიდი, სავარაუდოდ, მიჰყვებოდა წინა ნაგებობის ძირითად კონტურებს. XIX საუკუნის რეკონსტრუქციამდე ხიდი იყო 48 მეტრი სიგრძისა, ცენტრალური თაღის განივი გაწევა შეადგენდა 23,65 მეტრს, ხოლო სიგანე — 8.2 მეტრს.
კიდევ ერთი რესტავრაცია ჩატარდა 1191-1193 წლებში. XVIII და XIX საუკუნეებში ხიდს ხშირად უწოდებდნენ Ponte Ferrato (იტალ. „პონტე ფერრატო“ — „რკინის ხიდი“) მდინარეზე დამაგრებული მრავალი ჯაჭვის გამო, რომლებითაც ფიქსირდებოდა წისქვილები.
დღევანდელი ხიდი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1888–1892 წლებში ტიბრის არხის სანაპიროს დროს, მდინარის გასწვრივ კედლებისა და ბულვარების აშენებამ მოითხოვა რომაული ხიდის დანგრევა და ახალი ხიდის რეკონსტრუქცია. უძველესი ხიდი, რომელსაც ორი პატარა თაღი ჰქონდა ფართო ცენტრალური სიმაღლის ორივე მხარეს, უბრალოდ არ იყო საკმარისი. მის ნაცვლად აშენდა ახლანდელი ხიდი, სამი დიდი თაღით, ხოლო ხელახლა გამოიყენეს ორიგინალური მასალის დაახლოებით ორი მესამედი.
დღევანდელი სტრუქტურის ორი მესამედი თარიღდება ამ პერიოდით, სტრუქტურის მხოლოდ მესამედია აშენებული წინარეთანამედროვე მასალისგან. მე-19 საუკუნის აღდგენის შემდეგ, ხიდი იყო 80,4 მეტრი (264 ფუტი) სიგრძით, თავდაპირველი ცენტრალური თაღით, რომელიც გვერდით იყო ორი სხვა თაღით თანაბარი სიგრძით. იტალიური სახელწოდება „წმინდა ბართლომეოს ხიდი“ მომდინარეობს ტიბრის კუნძულზე მდებარე სან ბართლომეო ალ იზოლას („წმინდა ბართლომეოს კუნძული“) ეკლესიისა და მცირე ბაზილიკისგან.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Richardson L. Pons Cestius. A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. — Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 1992. — Рp. 297—298. —ISBN 978-0-8018-4300-6. [1] დაარქივებული 2021-09-10 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ A New Topographical Dictionary of Ancient Rome — L. Richardson, jr, Professor of Latin (Emeritus) L Richardson — Google Книги. ციტირების თარიღი: 2021-09-10
