ყაზახეთის მეცნიერებათა აკადემია

ყაზახეთის მეცნიერებათა აკადემია
დაფუძნდა	1946
ტიპი	მეცნიერებათა აკადემია
თავმჯდომარე	Kunsulu Zakarya
ქვეყანა	ყაზახეთი და სსრკ
კავშირები	Association of Academies and Societies of Sciences in Asia , International Association of Academies of Sciences , InterAcademy Partnership და საერთაშორისო სამეცნიერო საბჭო
	http://nauka-nanrk.kz/ru/

ყაზახეთის მეცნიერებათა აკადემია (ოფიციალური სახელწოდება - „ყაზახეთის რესპუბლიკის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია“) — ყაზახეთის რესპუბლიკის უმაღლესი სამეცნიერო ორგანიზაცია. მეცნიერებათა აკადემია დაარსდა 1946 წლის 1 ივნისს სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ყაზახეთის ფილიალის ბაზაზე. ცენტრალური ოფისი მდებარეობს ალმათიში. აკადემია სახელმწიფო დაწესებულებაა, რომელიც აერთიანებს ყაზახეთის აქტიურ წევრებს (აკადემიკოსებს), დროებით წევრებსა და წამყვან მეცნიერებს. ^[6]

აკადემიის ძირითადი საქმიანობაა სამეცნიერო კვლევა, მეცნიერების განვითარების ანალიზი და პროგნოზირება, მეცნიერების განვითარების პრიორიტეტების იდენტიფიცირება და სამეცნიერო კადრების მომზადება, სამეცნიერო პროგრამების მხარდაჭერა, ფორმირება და კოორდინაცია, საერთაშორისო თანამშრომლობის ხელშეწყობა, ინოვაციები და ინვესტიციები მეცნიერებაზე დაფუძნებულ სფეროებში. კვლევის სფეროები მოიცავს დედამიწის მეცნიერებ ებს, მათემატიკას, კომპიუტერულ მეცნიერებებს, ფიზიკას, დისტანციური ზონდირებისა და კოსმოსური ტექნოლოგიების, ქიმიას, ახალ მასალებს, ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს, მცენარეთა ბიოქიმიას და ფიზიოლოგიას, ბოტანიკას, ნიადაგის მეცნიერებებს, სოციალურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებს. მოქმედი პრეზიდენტი (2022 წლის მდგომარეობით) არის პროფესორი მურატ ჟურინოვი.

აკადემიის ისტორია

მე-20 საუკუნის დასაწყისში ყაზახეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე პირველი სამეცნიერო დაწესებულებები გაჩნდა. პირველ ეტაპზე ეს იყო სასოფლო-სამეურნეო დაწესებულებები, რომლებიც ატარებდნენ კვლევებს სხვადასხვა სახეობის მცენარეების ჯიშებზე. ^[7]

სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ყაზახეთის ფილიალი

აკადემიის ისტორია იწყება 1932 წლის 8 მარტიდან, როდესაც სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმმა ყაზახეთის ასსრ მთავრობის თხოვნით გადაწყვიტა ყაზახეთში, ქალაქ ალმათიში სამეცნიერო ბაზის მოწყობა. იმავე წელს შექმნილი ახალი ორგანიზაცია მოიცავდა ზოოლოგიურ და ბოტანიკურ სექტორებს. ^[8] 1938 წლის ნოემბერში ბაზა გადაკეთდა სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ყაზახეთის ფილიალად. ეს იყო ყველაზე დიდი დაწესებულება რესპუბლიკაში, სადაც დასაქმებული იყო 100 მეცნიერი, მათ შორის 3 ექიმი და 14 მეცნიერებათა კანდიდატი - მეორე მსოფლიო ომის დაწყებამდე.

1940-იანი წლების დასაწყისისთვის რესპუბლიკასა და ქალაქ ალმათიში არსებობდა 12 უნივერსიტეტი, 11 კვლევითი და განვითარებისა და საპროექტო-ტექნოლოგიური ორგანიზაცია, 2 საპროექტო ინსტიტუტი, 2 სასოფლო-სამეურნეო ექსპერიმენტული სადგური, 6 ქარხნის კვლევისა და დიზაინის განყოფილება, ბოტანიკური ბაღი და ზოოლოგიური პარკი.

ყაზახეთის მეცნიერებათა აკადემია

1945 წლის 26 ოქტომბერს გამოიცა სსრკ სახალხო კომისართა საბჭოს დადგენილება ყაზახეთში მეცნიერებათა აკადემიის მოწყობის შესახებ. ამიტომ ყაზახეთის სსრ მეცნიერებათა აკადემია დაარსდა 1946 წლის 1 ივნისს უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის, ყაზახეთის სსრ მინისტრთა საბჭოსა და ყაზახეთის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის ბრძანებულებით და გახდა რესპუბლიკის მთავარი სამეცნიერო შტაბი და სამეცნიერო კვლევითი სამუშაოების კოორდინატორი ყაზახეთში. რესპუბლიკის მეცნიერებათა ეროვნულმა აკადემიამ დაარსების პირველივე წლებიდან დაიწყო ფართო კვლევა ბუნებრივი რესურსების მოპოვების განვითარების შესახებ, რამაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ქვეყნის საწარმოო ძალების განვითარებაში, ყაზახეთის საზოგადოების ეკონომიკური, სოციალური და სულიერი განვითარების უმნიშვნელოვანესი პრობლემების გადაჭრაში.

ყაზახეთის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია

1996 წელს, ყაზახეთის პრეზიდენტის ბრძანებულებით, მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია, ყაზახეთის სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემია და ყაზახეთის რესპუბლიკის მეცნიერებისა და ახალი ტექნოლოგიების სამინისტრო გაერთიანდა ყაზახეთის რესპუბლიკის მთავრობის ცენტრალურ აღმასრულებელ ორგანოში - "მეცნიერების სამინისტრო - ყაზახეთის რესპუბლიკის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია".

1999 წელს მეცნიერებათა აკადემია გამოეყო სამინისტროს, ხოლო ყველა აკადემიური დაწესებულება დარჩა სამინისტროს შემადგენლობაში. აკადემია არის საზოგადოებრივი გაერთიანება.

2003 წელს, ყაზახეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანებულების შესაბამისად, აკადემიას მიენიჭა რესპუბლიკური კერძო ასოციაციის „ყაზახეთის რესპუბლიკის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის“ სტატუსი.

სქოლიო

↑ Распоряжением Главы государства Закарья Кунсулу Дальтоновна назначена президентом Национальной академии наук Республики Казахстан при Президенте Республики Казахстан
↑ http://aassa.asia/member/academies.php
↑ https://www.int-maan.by/rus/full_members.php
↑ https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies
↑ https://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/
↑ HISTORY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES ru (23 February 2017). ციტირების თარიღი: 2022-05-30
↑ HISTORY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES. ციტირების თარიღი: 2019-06-14
↑ Ермекбай, Жарас Акишевич (2016). „Формирование и развитие науки Советского Казахстана“. Вестник Томского Государственного Университета (413): 103–110. doi:10.17223/15617793/413/16. ISSN 1561-7793.

[[https://www.akorda.kz/ru/rasporyazheniem-glavy-gosudarstva-zakarya-kunsulu-daltonovna-naznachena-prezidentom-nacionalnoy-akademii-nauk-respubliki-kazahstan-pri-prezidente-respubliki-kazahstan-1232133_Распоряжением_Главы_государства_Закарья_Кунсулу_Дальтоновна_назначена_президентом_Национальной_академии_наук_Республики_Казахстан_при_Президенте_Республики_Казахстан]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] Распоряжением Главы государства Закарья Кунсулу Дальтоновна назначена президентом Национальной академии наук Республики Казахстан при Президенте Республики Казахстан

[[http://aassa.asia/member/academies.php_http://aassa.asia/member/academies.php]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttp://aassa.asia/member/academies.php

[[https://www.int-maan.by/rus/full_members.php_https://www.int-maan.by/rus/full_members.php]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] ttps://www.int-maan.by/rus/full_members.php

[[https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies_https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies

[[https://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/_https://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/

[6] HISTORY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES ru (23 February 2017). ციტირების თარიღი: 2022-05-30

[:0-7] HISTORY OF NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES. ციტირების თარიღი: 2019-06-14

[:1-8] Ермекбай, Жарас Акишевич (2016). „Формирование и развитие науки Советского Казахстана“. Вестник Томского Государственного Университета (413): 103–110. doi:10.17223/15617793/413/16. ISSN 1561-7793.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]