ღორების ყურის ოპერაცია
| ღორების ყურის ოპერაცია | |||
|---|---|---|---|
| ცივი ომის ნაწილი | |||
 კუბელი ძალების კონტრ-შეტევა | |||
| თარიღი | 1961, 17-20 აპრილი | ||
| Casus belli | კუბის რევოლუცია | ||
| შედეგი | კუბელების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
 ღორების ყურის ოპერაცია ვიკისაწყობში | |||
.svg){kind=small}
ღორების ყურის ოპერაცია (ესპ. invasión de bahía de Cochinos; ზოგჯერ უწოდებენ invasión de playa Girón ან batalla de Girón, პლაია ხირონის გამო) — წარუმატებელი სადესანტო ოპერაცია კუბის სამხრეთ-დასავლეთ სანაპიროზე, რომელიც 1961 წელს, ფიდელ კასტროს კუბის რევოლუციის მოწინააღმდეგე კუბელმა დევნილებმა განახორციელეს. ოპერაცია ფარულად იყო დაფინანსებული ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის მიერ, ცივი ომის პერიოდში და მისი წარუმატებლობამ გამოიწვია მნიშვნელოვანი ძვრები საერთაშორისო ურთიერთობებში კუბას, შეერთებულ შტატებსა და საბჭოთა კავშირს შორის.
1952 წელს ამერიკელთა მოკავშირემ, ფულგენსიო ბატისტამ, მოაწყო სახელმწიფო გადატრიალება კუბის პრეზიდენტ კარლოს პრიოს წინააღმდეგ და აიძულა პრიო გადასახლებულიყო მაიამიში. მისმა გადასახლებამ შთააგონა ფიდელ კასტრო შეექმნა 26 ივლისის მოძრაობის. მოძრაობამ წარმატებით დაასრულა კუბის რევოლუცია 1958 წლის დეკემბერში. კასტრომ ნაციონალიზაცია გაუწია ამერიკულ ბიზნესს, ბანკების, ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნების, შაქრისა და ყავის პლანტაციების ჩათვლით, ხოლო შემდეგ გაწყვიტა კუბის მანამდე საკმაოდ ახლო ურთიერთობები შეერთებულ შტატებთან და დაუკავშირდა მის ცივი ომის კონკურენტს, საბჭოთა კავშირს. ამის საპასუხოდ, აშშ-ს პრეზიდენტმა დუაიტ დ. ეიზენჰაუერმა გამოუყო 13.1 მილიონი აშშ დოლარი ცენტრალურ სადაზვერვო სააგენტოს (CIA) 1960 წლის მარტში, კასტროს წინააღმდეგ გამოსაყენებლად. კუბის კონტრრევოლუციონერების დახმარებით CIA–მ მოახერხა შემოჭრის ოპერაციის ორგანიზება.
.jpg)
კასტროს გამარჯვების შემდეგ, კუბელმა დევნილებმა, რომლებიც აშშ-ში გაემგზავრნენ, შექმნეს კონტრრევოლუციური სამხედრო ნაწილი — ბრიგადა 2506. ბრიგადა დემოკრატიული რევოლუციური ფრონტის შეიარაღებულ ფრთას (DRF) შეუდგა. მისი მთავარი მიზანი კასტროს ზრდადი კომუნისტური მთავრობის დამხობა. CIA-მ დააფინანსა ბრიგადა, რომელიც ასევე შეიცავდა აშშ-ს ზოგიერთ სამხედრო [4] პერსონალს და ატარებდა დანაყოფის ვარჯიშებს გვატემალაში.
კუბაში შეჭრა იყო აშშ–ს საგარეო პოლიტიკის მარცხი. ამ კონფლიქტში ამერიკის დამარცხებამ გაამყარა კასტროს, როგორც ეროვნული გმირის როლი და გააფართოვა პოლიტიკური განხეთქილება ორ ყოფილ მოკავშირე ქვეყანას შორის. მან ასევე ბიძგი მისცა კუბას საბჭოთა კავშირთან მიახლოებისკენ. საბოლოოდ საბჭოთა-კუბის გაძლიერებულმა ურთიერთობებმა 1962 წელს გამოიწვია კუბის სარაკეტო კრიზისი.
ფონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
XVIII საუკუნის შუა წლებიდან კუბა იყო ესპანეთის კოლონიური იმპერიის გვირგვინის სამკაული. XIX საუკუნის ბოლოს, კუბის ნაციონალისტური რევოლუციონერები აუჯანყდნენ ესპანეთის დომინაციურ პოლიტიკას, რის შედეგადაც სამი განმათავისუფლებელი ომი მოხდა: ათი წლის ომი (1868–1878), პატარა ომი (1879–1880) და კუბის დამოუკიდებლობის ომი (1895–1898) . შეერთებული შტატების მთავრობამ გამოუცხადა ომი ესპანეთის იმპერიას, რის შედეგადაც მოხდა ესპანეთ – ამერიკის ომი (1898).
შემდგომში აშშ შეიჭრა კუნძულზე და აიძულა ესპანეთის არმია გამოსულიყო. აღსანიშნავია, რომ სპეცოპერაციებმა, რომელიც კუნძულზე მინიმუმ 375 კუბელი ჯარისკაცის ჯგუფის დასატოვებლად ჩატარდა, გადაიზარდა ესპანეთ–ამერიკის ომში, ტაიაკობას ბრძოლაში. 1902 წლის 20 მაისს ახალმა დამოუკიდებელმა მთავრობამ გამოაცხადა კუბის რესპუბლიკის დაარსება. აშშ-ს სამხედრო გუბერნატორმა ლეონარდ ვუდმა კონტროლი გადასცა პრეზიდენტ ტომას ესტრადა პალმას, კუბაში დაბადებულ აშშ-ს მოქალაქეს. მოგვიანებით, დიდი რაოდენობით ამერიკელი დევნილები და ბიზნესმენები ჩავიდნენ კუბაში, ხოლო 1905 წლისთვის სოფლის მიწების საკუთრების 60% არა კუბელი მოსახლეობის, არამედ ახალი ჩამოსული ჩრდილოეთ ამერიკელების საკუთრებაში იყო. 1906-1909 წლებში 5000 აშშ-ს საზღვაო ქვეითი განლაგდა კუნძულის გარშემო და 1912, 1917 და 1921 წლებში დაბრუნდნენ, კუბის შინაგან საქმეებში მონაწილეობის მისაღებად, ზოგჯერ კუბის მთავრობის დავალებით.
ფიდელ კასტრო და კუბის რევოლუცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კასტროს მოსვლამდე, აშშ იმდენად დიდ გავლენას ახდენდა კუბაზე, რომ ამერიკის ელჩი რესპუბლიკის მეორე მთავარი კაცი გახლდათ, ხოლო ზოგჯერ კუბის პრეზიდენზტზე მნიშვნელოვანი და ძლევამოსილი იყო. — ერლ სმიტი, ამერიკის ყოფილი ელჩი კუბაში.
|
1952 წლის მარტში, კუბელმა პოლიტიკოსმა, ფულხენსიო ბატისტამ ძალაუფლება მოიპოვა კუნძულზე, გამოაცხადა თავი პრეზიდენტად და ჩამოაგდო დისკრედიტებული პრეზიდენტი კარლოს პრიო სოკარასი პარტიიდან „Partido Auténtico“. ბატისტამ გააუქმა დაგეგმილი საპრეზიდენტო არჩევნები და თავის ახალ სისტემას უწოდა "მოწესრიგებული დემოკრატია". მიუხედავად იმისა, რომ ბატისტამ პოპულარობა მოიპოვა, ბევრმა კუბელმა მიიჩნია, რომ ერთპიროვნული დიქტატურა მყარდებოდა. ბატისტას რეჟიმის ბევრმა მოწინააღმდეგემ შეიარაღებული აჯანყება წამოიწყო ხელისუფლების გადასაყენებლად და გამოიწვია კუბის რევოლუცია. ერთ-ერთი ასეთი ჯგუფი იყო ეროვნული რევოლუციური მოძრაობა (Movimiento Nacional Revolucionario — MNR), სამხედრო ორგანიზაცია, რომელიც დაარსდა ფილოსოფიის პროფესორის რაფაელ გარსია ბარსენას მიერ და მეტწილად საშუალო კლასის წევრებისგან შედგებოდა. კიდევ ერთი იყო Directorio Revolucionario Estudantil (DRE), რომელიც დააარსა უნივერსიტეტის სტუდენტთა ფედერაციის (FEU) პრეზიდენტმა ხოსე ანტონიო ეხევარიამ (1932–1957). თუმცა, ამ ანტი-ბატისტას ჯგუფებიდან ყველაზე ცნობილი იყო „26 ივლისის მოძრაობა” (MR-26-7), რომელიც დააარსა იურისტმა ფიდელ კასტრომ ფიდელ კასტრო. ორგანიზაცია დაფუძნდა კლანდესტინური საკნების სისტემა, რომელშიც თითოეულ საკანში შედიოდა ათი წევრი, რომელთაგან არცერთმა არ იცოდა სხვა საკნების ადგილსამყოფელი ან საქმიანობა.
1956 დეკემბრიდან 1959 წლის ჩათვლით, სიერა მაესტრას მთებში მდებარე საბაზო ბანაკიდან კასტროს მიქონდა იერიშები პარტიზანული ჯარის საშუალებით ბატისტას ძალების წინააღმდეგ. ბატისტას რევოლუციონერთა რეპრესიებმა მას ფართო არაპოპულარობა მოუტანა და 1958 წლისთვის მისმა არმიებმა უკან დაიხიეს. 1958 წლის 31 დეკემბერს, ბატისტა გადადგა და გადასახლდა დევნილობაში, თან წაიღო არნახული რაოდენობის 300 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი ქონება. პრეზიდენტობის კანდიდატურა გადაეცა კასტროს არჩეულ კანდიდატს, იურისტს მანუელ ურუტია ლიეოს, ხოლო MR-26-7-ის წევრებმა კონტროლი დაამყარეს სამთავრობო კაბინეტის უმეტეს პოზიციებზე. 1959 წლის 16 თებერვალს კასტრომ თავის თავზე აიღო პრემიერ-მინისტრის როლი. კასტრომ საჭიროდ არ ჩათვალა არჩევნები და გამოაცხადა, რომ ახალი ადმინისტრაცია პირდაპირი დემოკრატიის პრინციპით იმუშავებდა, რაც კუბის მოსახლეობის მასობრივად, დემონსტრაციების სახით შეკრებას და თავისი დემოკრატიული ნების პირადად მისდამი გამოხატვას გულისხმობდა. კრიტიკოსებმა პირიქით, დაგმეს ახალი რეჟიმი და იგი არადემოკრატიულად მიიჩნიეს.
შეჭრა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შემოჭრის დღე (17 აპრილი)[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
16-17 აპრილის ღამით, პინარ დელ რიოს პროვინციის ბაია ონდას მახლობლად, CIA-ს აგენტებმა მოაწყეს მოსამზადებელი დივერსიული სადესანტო დაშვება. ფლოტილიის მოწყობილობებით, კუბური წყაროებიდან მალევე ცნობილი გახდა ამ მოვლენის შესახებ, ამიტომ ფიდელ კასტრო მარტივად გაიყვანეს სახიფათო ტერიტორიიდან.
18 აპრილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
17-18 აპრილის ღამეს, ამერიკელების და კუბელი დევნილების ძალა კუბის არმიის და მილიციის შეტევის ქვეშ მოხვდა წითელ სანაპიროზე. უბედური შემთხვევები იმატებდა, ხოლო ბრიგადისტებს ტყვიების მარაგი ეწურებოდათ, ამიტომ ნელ-ნელა უკან იხევდნენ. ამერიკული თვითმფრინავების საჰაერო დახმარება ტყვიების მარაგის ჩამოყრის სახით, ვერ აღმოჩნდა განსაკუთრებით ეფექტური, ამიტომ, ბრიგადისტებმა გამოიყენეს M41 ტიპის ტანკები, რასაც კუბელებმა უპასუხეს რუსული T-34-ებით. ამ მოულოდნელობამ, ბრიგადისტებს კიდევ უფრო უკან დაახევინა. 20:00 საათზე, კუბის არმიამ ცეცხლი გახსნა 76.2მმ და 122მმ კალიბრის მქონე საარტილერიო იარაღებიდან (ჯამში 2000-მდე გასროლა), თუმცა ძირითადად უშედეგოდ. არაერთი T-34 განადგურდა კუბელთა ხელახალი შეტევის დროს, თუმცა, მათმა არმიამ მალევე ხელახალი შეტევა განახორციელა. მიუხედავად კომუნისტური ძალების მხრიდან დიდი დანაკარგისა, დაახლოებით დილის ხუთ საათზე, ბრიგადისტებმა მომარაგების უქონლობის გამო უკან დაიხიეს. დილის 10:30-ზე, კუბის შეიარაღებულმა ძალებმა დაიკავეს Playa Larga და მოხდა ბრძოლის ველის რელოკაცია. 11:00 საათზე კასტროს ძალებმა წამოიწყეს შეტევის ახალი ტალღა San Blas-ზე, რისი შეკავებაც ამჯერად ბრიგადისტებმა შეძლეს. სტაბილურ საჰაერო და საარტილერიო შეტევებს კასტრო მთელი შუადღის განმავლობაში აგრძელებდა, თუმცა რამე ახალი არ წამოუწყია.
ორ საათზე, პრეზიდენტმა კენედიმ მიიღო ტელეგრამა ნიკიტა ხრუშჩოვისგან, რომლის მიხედვითაც სსრკ არ მისცემდა აშშ-ს კუბაში შესვლის უფლებას და დაიმუქრა ბირთვული დარტყმით აშშ-ს ტერიტორიაზე.
19 აპრილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
18-19 აპრილის ღამეს, C-46 დაეშვა Playa Giron-ზე, მოიტანა იარაღები და ტყვიები და წაიყვანა დაშავებულები.
19 აპრილს, შეჭრის ორგანიზატორებმა გადაწყვიტეს ჰაერიდან დაებომბათ კუბელთა პოზიციები ხუთი B-26-ის საშუალებით, თუმცა, რადგან კუბელი პილოტების უმრავლესობამ ამ თვითმკვლელი მისიის შესრულებაზე უარი თქვა, ამერიკელებმა ოთხი თვითმფრინავი თავად დაიკავეს. ორი B-26 კასტროს არმიამ ჩამოაგდო.
იმავე დღეს, კუბელებმა T-34-85 ტანკებით გაანადგურეს 2506-ე ბრიგადის ორი ტანკი. შუადღეს, აშშ-ს ორი გამანადგურებელი მაიდგა ღორების ყურეს ბრიგადის ძალების ევაკუაციისთვის, თუმცა კუბელთა ტანკებიდან სროლის შემდეგ, მათ უკან, ზღვაში დაიხიეს.
საბოლოოდ, 1961 წლის 19 აპრილს, 5:30-ზე, საომარი მოქმედებები დასრულდა, „2506-ე ბრიგადამ“ შეწყვიტა წინააღმდეგობა (თუმცა მომდევნო ხუთი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა ზოგიერთი მებრძოლის დაკავება) .
20 აპრილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
19-დან 22 აპრილამდე, ამერიკულმა თვითმფრინავებმა განახორციელეს რამდენიმე გადაფრენა ყურეს არეში, რათა დაეზუსტებინათ სიტუაცია და ეპოვათ ბრიგადის გადარჩენილი წევრები წყალსა თუ ხმელეთზე. ამ უკანასკნელი ოპერაციის დროს გადაარჩინეს გადარჩა ბრიგადის 24–30 წევრი.
ბრძოლის შედეგები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საერთო ჯამში, კუბელთა 2506-ე ბრიგადის დანაკარგებმა შეადგინა 114 დაღუპული და 1202 დაჭერილი მებრძოლი (მათგან 9 დაიღუპა ტრანსპორტირების დროს).
კუბის არმიის ნადავლი ომში იყო 5 M41 ტანკი, 10 გადამზიდი და იარაღები. [5]
კუბის საჰაერო ძალებმა ჩამოაგდეს 12 შემოჭრილი თვითმფრინავი და მათი პილოტები, მათ შორის რამდენიმე C-46 და B-26s. [5] სამოციქულო ევგენი ჰერმან კოხი [6]
კუბის მთავრობის მიახლოებით გამოთვლის მიხედვით, ომის მიერ მიყენებულმა საერთო ზარალმა ქვეყნისადმი შეადგინა 53 მილიონი აშშ დოლარი. 1962 წლის აპრილში შედგა 2506-ე ბრიგადის ტყვეთა სასამართლო სხდომა, ხოლო იმავე წლის დეკემბერში ისინი გადაიყვანეს აშშ-ში 53 მილიონი დოლარის ღირებულების სამედიცინო და სასურსათო დახმარების სანაცვლოდ. [7]
აეროდრომების შეტევებისას 15 აპრილს დაიღუპა 7 კუბელი და დაშავდა 53. კონფლიქტის დროს კუბის შეიარაღებულ ძალების 176 მებრძოლი დაიღუპა. დადგენილია, რომ საბრძოლო მოქმედებების შედეგად დაიღუპა ან დაიჭრა დაახლოებით 2,000 მილიციელი. [8]
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Bourne, Peter G. (1986). Fidel: A Biography of Fidel Castro. New York City: Dodd, Mead & Company. ISBN 978-0-396-08518-8.
- Quirk, Robert E. (1993). Fidel Castro. New York and London: W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-03485-1.
- Coltman, Leycester (2003). The Real Fidel Castro. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10760-9.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Bay of Pigs: Invasion და Aftermath დაარქივებული 2009-05-27 საიტზე Wayback Machine. - სლაიდშოუ ცხოვრება ჟურნალი
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Kellner 1989, pp. 69–70. "Historians give Guevara, who was director of instruction for Cuba's armed forces, a share of credit for the victory".
- ↑ Szulc (1986), p. 450. "The revolutionaries won because Castro's strategy was vastly superior to the Central Intelligence Agency's because the revolutionary morale was high and because Che Guevara as the head of the militia training program and Fernández as commander of the militia officers' school, had done so well in preparing 200,000 men and women for war."
- ↑ Quesada 2009, p. 46.
- ↑ Bay of Pigs Invasion and the Alabama Air National Guard | Encyclopedia of Alabama en. ციტირების თარიღი: 2017-11-20
- ↑ 5.0 5.1 Hagedorn (2006)
- ↑ Americans Killed in Cuba. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 September 2014. ციტირების თარიღი: 3 August 2014.
- ↑ Thomas, Eric. Local Man Forever Tied To Cuban Leader: Father Frozen, Displayed by Fidel Castro. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 October 2007. ციტირების თარიღი: 22 February 2007.
- ↑ Fernandez (2001)
