ქსენონის ტეტროქსიდი

	ქსენონის ტეტროქსიდი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	ქსენონის ტეტრაოქსიდი; ქსენონ(VIII) ოქსიდი
ტრადიციული სახელწოდება	ქსენონის ტეტროქსიდი
ქიმიური ფორმულა
მოლური მასა	195.29 გ/მოლი
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	−35.9 °C
დუღილის ტემპერატურა	0 °C
სტრუქტურა
კოორდინაციული გეომეტრია	ტეტრაედრული
დიპოლური მომენტი	0 დ

ქსენონის ტეტროქსიდი — არაორგანული ნაერთი. შედგება ქსენონისა და ჟანგბადისგან. მისი ქიმიური ფორმულაა ${\ce {XeO4}}$ . არის ყვითელი, კრისტალური, მყარი ნივთიერება, რომელიც სტაბილურია −35.9 °C-ის ქვემოთ. ამ ტემპერატურის ზემოთ ქსენონის ტეტროქსიდი ფეთქდება და გამოიყოფა ქსენონი და ჟანგბადი (O₂).^[2]^[3].

ნაერთში ქსენონის რვავე ვალენტური ელექტრონი მონაწილეობს და მისი ჟანგვის რიცხვი არის +8. ჟანგბადი ერთადერთი ელემენტია, რომელსაც შეუძლია ქსენონი მის უმაღლეს ჟანგვის მდგომარეობამდე დაჟანგოს. მაგალითისთვის, ფთორს ქსენონის დაჟანგვა მხოლოდ ქსენონის ჰექსაფტორიდამდე (XeF₆; +6 ჟანგვის ხარისხამდე) შეუძლია.

რეაქციები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

−35.9 °C-ზე ზევით ქსენონის ტეტროქსიდი ხდება ფეთქებადი ნივთიერება. აფეთქებისას გამოიყოფა აირადი ქსენონი და ჟანგბადი:

XeO₄ → Xe + 2 O₂

წყალში გახსნისას ქსენონის ტეტროქსიდი წარმოქმნის პერსენატის მჟავას, ტუტე ლითონებთად კი — პერქსენატის მარილებს:

XeO₄ + 2 H₂O → H₄XeO₆

XeO₄ + 4 NaOH → Na₄XeO₆ + 2 H₂O

ქსენონის ტეტროქსიდი რეაქციაში შედის ქსენონის ჰექსაფტორიდთან და მიიღება ქსენონის ჟანგბადფთორიდები:

XeO₄ + XeF₆ → XeOF₄ + XeO₃F₂

XeO₄ + 2XeF₆ → XeO₂F₄ + 2 XeOF₄

სინთეზი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ყველა სახის სინთეზი იწყება პერქსენატებიდან:

2 HXeO₄⁻ + 2 OH⁻ → XeO₆⁴⁻ + Xe + O₂ + 2 H₂O

სხვა ხერხით დაჟანგვა შესაძლებელია პერქსენატის ოზონაციით ხსნარში:

HXeO₄⁻ + O₃ + 3 OH⁻ → XeO₆⁴⁻ + O₂ + 2 H₂O

ბარიუმის პერქსენატი რეაქციაში შედის გოგირდმჟავასთან და მიიღება ბერქსენატის მჟავა, მჟავა რადგან არასტაბილურია განიცდის დეჰიდრატაციას დამიიღება ქსენონის ტეტროქსიდი და გამოიყოფა წყალი.^[4]

Ba₂XeO₆ + 2 H₂SO₄ → 2 BaSO₄ + H₄XeO₆

H₄XeO₆ → 2 H₂O + XeO₄

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქსენონის ტრიოქსიდი

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ Lide, David R. (1998). Handbook of Chemistry and Physics (87 ed.). Boca Raton, Florida: CRC Press. p. 494. ISBN 0-8493-0594-2.
↑ H.Selig , J. G. Malm , H. H. Claassen , C. L. Chernick , J. L. Huston (1964). „Xenon tetroxide -Preparation + Some Properties“. Science. 143 (3612): 1322–3. doi:10.1126/science.143.3612.1322. JSTOR 1713238. PMID 17799234.CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (link)
↑ J. L. Huston; M. H. Studier; E.N. Sloth (1964). „Xenon tetroxide - Mass Spectrum“. Science. 143 (3611): 1162–3. doi:10.1126/science.143.3611.1161-a. JSTOR 1712675. PMID 17833897.
↑ (1997) Chemistry of the Elements, 2nd, Elsevier, გვ. 901. ISBN 9780080501093.

პორტალი ქიმია

[1] Lide, David R. (1998). Handbook of Chemistry and Physics (87 ed.). Boca Raton, Florida: CRC Press. p. 494. ISBN 0-8493-0594-2.

[selig-2] H.Selig , J. G. Malm , H. H. Claassen , C. L. Chernick , J. L. Huston (1964). „Xenon tetroxide -Preparation + Some Properties“. Science. 143 (3612): 1322–3. doi:10.1126/science.143.3612.1322. JSTOR 1713238. PMID 17799234.CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (link)

[3] J. L. Huston; M. H. Studier; E.N. Sloth (1964). „Xenon tetroxide - Mass Spectrum“. Science. 143 (3611): 1162–3. doi:10.1126/science.143.3611.1161-a. JSTOR 1712675. PMID 17833897.

[4] (1997) Chemistry of the Elements, 2nd, Elsevier, გვ. 901. ISBN 9780080501093.

[1]

[2]

[3]

[4]