ქალები სომხეთში
ქალები სომხეთში — მდედრობითი სქესის წარმომადგენლები, რომლებიც სომხეთის რესპუბლიკაში ცხოვრობენ. სომხეთში ქალებს ოფიციალურად აქვთ გარანტირებული გენდერული თანასწორობა სომხეთის რესპუბლიკის დაარსებიდან (1991 წლიდან). ამან ქალებს საშუალება მისცა აქტიურად ჩაერთონ სომხური ცხოვრების ყველა სფეროში. სომეხმა ქალებმა პოპულარობა მოიპოვეს გასართობ, პოლიტიკურ და სხვა სფეროებში.
სამუშაო და ბიზნესი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2011 წლის გრანტ თორნტონის საერთაშორისო ბიზნესის კვლევის თანახმად, 2010 წელს სომხეთში უმაღლესი დონის მენეჯერული თანამდებობების 29% ქალებმა დაიკავეს. 2011 წელს ეს მაჩვენებელი 23% -მდე შემცირდა. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ანგარიშის საფუძველზე. 2011 წელს სომხეთში მერისა და თემის ლიდერებიდან 24 ქალი იყო; დამატებით 50 ქალს ჰქონდა დაბალი დონის ადმინისტრაციული თანამდებობები.
ტრადიციული სტატუსი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთმა ნაციონალისტმა ფემინისტმა მე -20 საუკუნის დასაწყისიდან დღემდე შეიმუშავა ძველი სომხური საზოგადოება და სამართალი, როგორც ქალის მეგობრული დამოკიდებულება, პრაქტიკულად არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება ამის შესახებ.[1] მხითარ გოსის კოდექსი, რომელიც XII საუკუნით თარიღდება, ცდილობდა ქალთა სტატუსის ადრინდელი დონიდან ამაღლებას, თუმცა კოდექსი აშკარად ითვალისწინებს მამაკაცთა ბატონობას და კრძალავს განქორწინებას, თუნდაც ოჯახური ძალადობის ან ოჯახური გაუპატიურების შემთხვევაში. მისი ყველაზე პროგრესული ელემენტები, როგორც ჩანს, საზოგადოებაში არასოდეს ყოფილა გამოყენებული და მე -18 და მე -19 საუკუნეებში, როგორც უცხო, ასევე შიდა ინფორმაციის თანახმად, ტრადიციულ სომხურ საზოგადოებაში ქალთა დაბალი მდგომარეობა იყო. დაქორწინებული ქალები ქმრების ოჯახის ვირტუალურ მონად ცხოვრობდნენ, თუმცა ასაკის მატებასთან ერთად მდგომარეობა გაუმჯობესდა. ქორწინების პირველი წლის განმავლობაში მათ არ ჰქონდათ უფლება, ვინმესთან ესაუბრათ, გარდა ქმრისა და ეკრძალებოდათ სახლიდან გასვლა. ახალგაზრდა სომეხმა პატარძლებმა შექმნეს ჟესტების ენა, სახელწოდებით ჰარნსერენ, რომელიც ითარგმნება როგორც ,,პატარძლის ენა". ეს ჟესტებზე დაფუძნებული ჟესტების ენაა, რომელიც შეიქმნა დაქორწინებული სომეხი ქალების მიმართ დუმილის წესის წინააღმდეგ. ზოგიერთ სოფელში ეს შეზღუდვები გაგრძელდა პირველი შვილის გაჩენის შემდეგაც და შესაძლოა მათ ათ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში გაგრძელებულიყო. ქალის თვითმკვლელობა უფრო ხშირი იყო, ვიდრე მამაკაცის თვითმკვლელობა, რაც საპირისპიროა დასავლეთის მდგომარეობისგან. [2]
სომხურ საზოგადოებაში ქალთა დაბალი პოზიციის მიუხედავად, სომხური სამოციქულო ეკლესია უფრო მეტ შესაძლებლობას აძლევდა ქალებს, დაეკისრებინათ სასულიერო როლები, ვიდრე სხვა ქრისტიანულ ტრადიციებში. აღმოსავლეთის მართლმადიდებლებისგან განსხვავებით, ისინი კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ განქორწინებას და შედეგად განქორწინების მაჩვენებელი ტრადიციულ სომხეთში ყოველთვის იყო ყველაზე დაბალი ქრისტიანულ სამყაროში.
ქალთა ძალადობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, 2002 წელს სომეხი ქალების 10% -დან 60% -მდე განიცდიდა ოჯახურ ძალადობას. მონაცემების გაურკვევლობა განპირობებული იყო სომხეთში ოჯახური ძალადობის არასაკმარისად რეპორტაჟით. ნათქვამია, რომ არასაკმარისი ანგარიშგება ხდება ოჯახური ძალადობის, როგორც კერძო ოჯახის საკითხისადმი მოპყრობის გამო. სომხეთში არ არსებობს კარგად დამკვიდრებული კანონები საშინაო აგრესიისა და გენდერული ცრურწმენების წინააღმდეგ. გარდა ამისა, ქმართან განქორწინება - თუნდაც შეურაცხმყოფელი - იწვევს ,,სოციალურ სირცხვილს", ხოლო ქალების ოჯახები, რომლებიც განქორწინებას ითხოვენ ან აცხადებენ, რომ ოჯახური ძალადობა სირცხვილია. სხვა ხელშემწყობი ფაქტორებია სომეხი ქალების განათლების ნაკლებობა ან დაბალი დონე მათი უფლებების შესახებ და როგორ დაიცვან თავი ძალადობისგან.[3]
პოლიტიკური სტატუსი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2007 წლის მაისში, საკანონმდებლო განკარგულების საშუალებით, რომელიც ცნობილია როგორც ,,გენდერული კვოტების კანონი", უფრო მეტი სომეხი ქალი წაახალისეს ჩაერთონ პოლიტიკაში. იმ წელს მხოლოდ შვიდმა ქალმა დაიკავა საპარლამენტო თანამდებობები. ამ პოლიტიკოს ქალთა შორის იყო ჰრანუშ ჰოკობიანი, სომხეთის ნაციონალური ასამბლეის ყველაზე გრძელვადიანი წევრი.[4] სომხეთის მთავრობაში ქალთა შედარებით ნაკლებობამ განაპირობა ის, რომ სომეხი ქალები უცხოელ დამკვირვებლებს ,,ყველაზე ნაკლებად წარმოდგენილთა შორის" და ,,მსოფლიოში ყველაზე დაბალთა შორის" მიიჩნევენ. ხშირად მათი საზოგადოებრივ სფეროში შესვლა ფასდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც ისინი ასახავენ ქალის იდეალის იმიჯს, რომელიც ემყარება სოციალურ მოლოდინს, რაც კვლავ ბარიერს უქმნის ქალების პოლიტიკურ, სოციალურ და ეკონომიკურ ხელმისაწვდომობას[5]. 2015 წელს არპინე ჰოვანისიანი გახდა პირველი სომეხი ქალი, რომელსაც ეკავა იუსტიციის მინისტრის თანამდებობა სომხეთში, ეს როლი მან 2017 წლამდე შეასრულა. ოვანისიანი ასევე არის პოლიტიკოსი და იურისტი.[6]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Rowe, V. (2003). A History of Armenian Women's Writing, 1880-1922. Cambridge Scholars. p. 86. ISBN 9781904303237. Retrieved 2017-03-03.
- ↑ Reclus, J.J.É.; Ravenstein, E.G.; Keane, A.H. (1878). The earth and its inhabitants. The universal geography, ed. by E.G. Ravenstein (A.H. Keane). J.S. Virtue. p. 151. Retrieved 22 June 2018.
- ↑ Domestic Violence Against Women in Armenia. United Human Rights Council (UHRC). 26 May 2010.
- ↑ Itano, Nicole.Quota Law Puts More Women in Armenia's Election. WeNews. 10 May 2007.
- ↑ Beukian, Sevan, 2014, Motherhood as Armenianness: Expressions of Femininity in the Making of Armenian National Identity, Studies in Ethnicity and Nationalism, 14 (2):247-269
- ↑ "Arpine Hovhannisyan". National Assembly of the Republic of Armenia. Retrieved 22 June 2018.