შინაარსზე გადასვლა

ფრენკ ლოიდ რაიტის XX საუკუნის არქიტექტურა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ფრენკ ლოიდ რაიტის XX საუკუნის არქიტექტურა*
იუნესკოს მსოფლიო
მემკვიდრეობის ძეგლი
ჰერბერტ და კატერინა ჯაკობსების სახლი
ქვეყანა აშშ-ის დროშა აშშ
ტიპი კულტურული
კრიტერიუმები ii
სია [1]
რეგიონი** ამერიკა
გაწევრიანების ისტორია
გაწევრიანება 2019  (43-ე სესია)
ნომერი 1496
* იხ. ინგლ. სახელი UNESCO-ს სიაში.
** იუნესკოს მიერ კლასიფიცირებული რეგიონი.
იუნესკოს დროშა მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 1496
ინგლ. • რუს. • ფრ.

ფრენკ ლოიდ რაიტის XX საუკუნის არქიტექტურა — იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი, რომელიც მოიცავს ამერიკელი არქიტექტორის ფრენკ ლოიდ რაიტის მიერ დაპროექტებულ რვა შენობას ამერიკის შეერთებულ შტატებში.[1][2] ეს ადგილები წარმოაჩენს მის ორგანული არქიტექტურის ფილოსოფიას, რომელიც გულისხმობს ისეთი სტრუქტურების შექმნას, რომლებიც ჰარმონიაშია კაცობრიობასთან და მის გარემოსთან. რაიტის ნამუშევრებმა საერთაშორისო გავლენა მოახდინა არქიტექტურის განვითარებაზე XX საუკუნეში.[3]

მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლებში შემავალი რაიტის რვა შენობა მდებარეობს აშშ-ის ექვს შტატში და დაპროექტებულია 50 წლის განმავლობაში.[2] პირველი შენობა, რომელიც შევიდა სიაში, იუნითი ტაძარი, დასრულდა 1908 წელს.[1] უკანასკნელი, გუგენჰაიმის მუზეუმი, დასრულდა 1959 წელს,[1][2] თუმცა მისი დიზაინი 1940-იან წლებში დაიგეგმა.[4] რვავე შენობა ასევე შეყვანილია აშშ-ის ეროვნული ისტორიული ღირსშესანიშნაობების სიაში.[5][6] შენობების ნომინაცია გამოიწვია იმან, რომ ისინი მიიჩნიეს „უმაღლესი დონის შედევრებად“.[7]

ფოტო ID[8] სახელწოდება მდებარეობა აღწერა კოორდინატები დაცული ფართობი
Facade of Unity Temple 1496rev-001 ერთობის ტაძარი ოკ-პარკი, ილინოისი 1908 წელს დასრულებული ეს უპრეცედენტო საეკლესიო შენობა რკინაბეტონს ინოვაციური გზებით იყენებდა, ქმნიდა სინათლით სავსე სივრცეს ბუნებრივი მახასიათებლებით. ამ ერთი მასალის გამოყენებამ ის მსოფლიოში პირველ „თანამედროვე შენობად“ აქცია.[9] 41°53′18″ ჩ. გ. 87°47′48″ დ. გ. / 41.88833° ჩ. გ. 87.79667° დ. გ. / 41.88833; -87.79667 0.167 ჰა (0.41 აკრი)
Facade of the Frederick C. Robie House 1496rev-002 რობის სახლი ჩიკაგო, ილინოისი 1910 წელს აშენებული ეს საოჯახო სახლი არქიტექტურის პრერიის სკოლის შედევრად ითვლება. მისი „ფართო, გადამწყვეტი ჰორიზონტალური ხაზები; დაბალი, კონსოლური სახურავები ჩამოშვებული კარნიზებით; და ღია შიდა გეგმარება... რაიტის მიზნის განსახიერებაა, შექმნას ბუნებასთან ჰარმონიაში მყოფი ნაგებობები“.[10] ბუნების შიდა სივრცეში შემოტანის კონცეფციაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს 175 ტყვიის ჩარჩოში ჩასმული მინის ფანჯრებსა და კარს, რომელთა დიზაინში „ორგანული ფორმების აბსტრაქცია“ არის წარმოდგენილი.[11] 41°47′23″ ჩ. გ. 87°35′45″ დ. გ. / 41.789833° ჩ. გ. 87.595917° დ. გ. / 41.789833; -87.595917 0.130 ჰა (0.32 აკრი)
Exterior of Taliesin as seen from a hill 1496rev-003 ტალიესინი სპრინგ-გრინი, უისკონსინი 1911 წელს დაიწყო მშენებლობა და შემდეგ რამდენჯერმე გაფართოვდა,[12] ტალიესინი (უელსურად „მბრწყინავი წარბი“) რაიტის სახლი, სტუდია და არქიტექტურის სკოლა გახდა. მან დიდი მამული ქედის თხემზე ააშენა, რათა ყოფილიყო „გორაკის ნაწილი“ და არა „გორაკზე“. შესაძლოა, ეს იყოს მისი ყველაზე ვრცელი და ხანგრძლივი ექსპერიმენტი არქიტექტურის ორგანული თეორიისა და პრერიის სკოლის მიმართულებით.[13] 43°08′30″N 90°04′15″W / 43.14153° ჩ. გ. 90.07091° დ. გ. / 43.14153; -90.07091 4.931 ჰა (12.18 აკრი)
Facade of the Hollyhock House 1496rev-004 ბალბის სახლი ლოს-ანჯელესი, კალიფორნია რაიტის პირველი შეკვეთა ლოს-ანჯელესში, ბალბის სახლი (აშენებული 1918-1921 წლებში) გათვალისწინებული იყო როგორც ხელოვნების კოლონიისა და ცოცხალი თეატრალური კომპლექსის ნაწილი აღმოსავლეთ ჰოლივუდში. აშენებულია მაშინ, როდესაც სამხრეთ კალიფორნიის კინობიზნესი ვითარდებოდა. რაიტისა და მისი ახალგაზრდა შეგირდების ნამუშევარი გახდა ბიძგი იმისა, რაც ცნობილი გახდა როგორც კალიფორნიული მოდერნიზმი.[14] სტრუქტურის გარე ბაღები და შიდა სივრცეები ინტეგრირებულია.[15] 34°05′59″ ჩ. გ. 118°17′40″ დ. გ. / 34.0999583° ჩ. გ. 118.2946139° დ. გ. / 34.0999583; -118.2946139 4.608 ჰა (11.39 აკრი)
Facade of the Fallingwater as seen from below a waterfall 1496rev-005 ფოლინგუოტერი სტიუარტ-ტაუნშიპი, პენსილვანია აშენებულია 1935 წელს როგორც საზაფხულო სახლი, ფოლინგუოტერი განასახიერებს რაიტის იდეებს ორგანული არქიტექტურის შესახებ. განთავსებული ნაკადულსა და ჩანჩქერზე, მისი კონსოლური ტერასები ქვისა და გეომეტრიული არმირებული ბეტონის სივრცეებით ერწყმის გარემოს ბუნებრივ კლდოვან ფორმაციებს. რაიტს სურდა, რომ წყვილს, რომელმაც შეუკვეთა ეს ნამუშევარი, არა მხოლოდ შეეხედა ნაკადულისთვის თავიანთ საზაფხულო ტერიტორიაზე, არამედ „ეცხოვრა ჩანჩქერთან ერთად... როგორც [მათი] ცხოვრების განუყოფელ ნაწილთან“.[16] ამერიკის არქიტექტორთა ინსტიტუტმა ფოლინგუოტერი დაასახელა „ამერიკული არქიტექტურის ყველა დროის საუკეთესო ნამუშევრად“.[17] 39°54′22″ ჩ. გ. 79°28′05″ დ. გ. / 39.90611° ჩ. გ. 79.46806° დ. გ. / 39.90611; -79.46806 11.212 ჰა (27.71 აკრი)
Facade of the Herbert and Katherine Jacobs House 1496rev-006 ჰერბერტ და კატერინა ჯაკობსების სახლი მადისონი, უისკონსინი აშენებული დიდი დეპრესიის დროს, იდეები ჯეიკობსის სახლისთვის (1937) გამომდინარეობდა რაიტის ურბანული დაგეგმარების იდეიდან, რომელიც უზრუნველყოფდა კარგად აშენებული, ერთი ოჯახისთვის განკუთვნილი, ხელმისაწვდომი საცხოვრებლის თემს. რაიტმა თავდაპირველად ამ ესთეტიკას უწოდა უსონიური, სიტყვა, რომელიც შეიქმნა 1900-იანი წლების დასაწყისში და ნიშნავდა „ამერიკულს“. 5000 დოლარზე ნაკლები ბიუჯეტის ფარგლებში მუშაობისას, რაიტმა გააერთიანა თავისი ღია დიზაინის გეგმა, ფუნქციური სივრცეები და ხის, აგურის, შეღებილი ბეტონისა და დიდი ფანჯრების გამოყენება, რათა მოერგო პატარა ლანდშაფტურ უბნის ნაკვეთსთვის.[18][19] 43°03′31″ ჩ. გ. 89°26′29″ დ. გ. / 43.05861° ჩ. გ. 89.44139° დ. გ. / 43.05861; -89.44139 0.139 ჰა (0.34 აკრი)
Facade of Taliesin West 1496rev-007 ტალიესინ-ვესტი სკოტსდეილი, არიზონა 1937 წელს რაიტმა დაიწყო თავისი ზამთრის სახლის, სტუდიისა და არქიტექტურული ცენტრის აშენება არიზონას მაკდაუელის მთების მთისწინეთში. საკუთრება დაპროექტებული იყო რაიტისა და მისი სტუდენტების მიერ და აშენებული იყო ხის, ადგილობრივი ქვისა და შერეული ქვიშის ბეტონის გამოყენებით. ტალიესინ ვესტი ლანდშაფტში იყო განლაგებული გადახურული შიდა და გარე ოთახებით, ადგილობრივი მცენარეების სამკუთხა ბაღით და სამკუთხა აუზით.[20] 33°36′22″ ჩ. გ. 111°50′45″ დ. გ. / 33.606333° ჩ. გ. 111.845972° დ. გ. / 33.606333; -111.845972 4.285 ჰა (10.59 აკრი)
Facade of the Solomon R. Guggenheim Museum 1496rev-008 გუგენჰაიმის მუზეუმი ნიუ-იორკი 1940-იან და 1950-იან წლებში რაიტის ნამუშევარმა გუგენჰაიმის ფონდისთვის თანამედროვე მუზეუმის შენობა ხელახლა წარმოადგინა, როგორც ადგილი, რომელიც შიგნით არსებულ ხელოვნებასთან დიალოგშია.[21] ცენტრალური პარკის მოპირდაპირედ მდებარე სპირალური სტრუქტურა ბუნების სინუსურ ფორმებს აერთიანებს.[22][23] 40°46′59″N 73°57′32″W / 40.782975° ჩ. გ. 73.958992° დ. გ. / 40.782975; -73.958992 0.251 ჰა (0.62 აკრი)

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Messman, Lauren. (July 7, 2019) Unesco Adds Frank Lloyd Wright's Architecture to World Heritage List. ციტირების თარიღი: December 14, 2024
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Goldsborough, Jamie Evelyn. (July 8, 2019) Eight Frank Lloyd Wright buildings are now UNESCO World Heritage Sites. ციტირების თარიღი: December 14, 2024
  3. ↑ The 20th-century Architecture of Frank Lloyd Wright. UNESCO World Heritage Centre. ციტირების თარიღი: July 7, 2019
  4. ↑ Pfeiffer, Bruce Brooks (1995). The Solomon R. Guggenheim Museum. Guggenheim Museum Publications, გვ. 5. ISBN 0-8109-6889-4. OCLC 35797856. 
  5. ↑ Geiling, Natasha. (February 9, 2015) Frank Lloyd Wright Buildings Nominated for Unesco World Heritage Status. ციტირების თარიღი: December 14, 2024
  6. ↑ NHLs Associated with Frank Lloyd Wright. National Park Service (March 29, 2007). ციტირების თარიღი: December 12, 2024
  7. ↑ Stiefel, Barry Louis (2018-02-06). „Rethinking and revaluating UNESCO World Heritage Sites: Lessons experimented within the USA“. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development (ინგლისური). 8 (1): 47–61. doi:10.1108/JCHMSD-02-2017-0006. ISSN 2044-1266.
  8. ↑ The 20th-Century Architecture of Frank Lloyd Wright : Multiple locations. UNESCO World Heritage Centre. ციტირების თარიღი: July 7, 2019
  9. ↑ Unity Temple en. ციტირების თარიღი: July 10, 2019
  10. ↑ Garcia, Evan (April 1, 2019). „Frank Lloyd Wright's Robie House Reopens After Massive Renovation“ (ინგლისური). WTTW. დაარქივებულია ორიგინალიდან — June 16, 2019. ციტირების თარიღი: July 10, 2019.
  11. ↑ Desai, Sapna (April 22, 1019). „Robie House Reopens After Extensive Restoration“. The Chicago Maroon (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — July 10, 2019. ციტირების თარიღი: July 10, 2019.
  12. ↑ Waldek, Stefanie (May 11, 2018). „7 Things You Didn't Know About Frank Lloyd Wright's Taliesin“. Architectural Digest (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — February 3, 2023. ციტირების თარიღი: July 10, 2019.
  13. ↑ Taliesin en. ციტირების თარიღი: July 10, 2019
  14. ↑ Hollyhock House en-US. ციტირების თარიღი: July 10, 2019
  15. ↑ Hollyhock House. ციტირების თარიღი: July 11, 2019
  16. ↑ Kamin, Blair (August 18, 2002). „Terrace firma ; Engineering feats shore up Fallingwater, restoring Frank Lloyd Wright's masterpiece“. Chicago Tribune. p. 7.1. თარგი:ProQuest.
  17. ↑ Fallingwater en. ციტირების თარიღი: July 11, 2019
  18. ↑ First Jacobs House en (March 26, 2016). ციტირების თარიღი: July 11, 2019
  19. ↑ Wright, Amy Beth. (July 4, 2017) Seven Hidden Gems from Frank Lloyd Wright's Usonian Period en-US. ციტირების თარიღი: July 11, 2019
  20. ↑ Taliesin West. ციტირების თარიღი: July 11, 2019
  21. ↑ Kamin, Blair (July 7, 2019). „Column: 8 Frank Lloyd Wright buildings, including Chicago's Robie House and Oak Park's Unity Temple, named to World Heritage List“. Chicago Tribune. დაარქივებულია ორიგინალიდან — January 29, 2020. ციტირების თარიღი: July 12, 2019.
  22. ↑ The Architecture of the Solomon R. Guggenheim Museum en-US. ციტირების თარიღი: July 12, 2019
  23. ↑ Organic Architecture en-US (September 8, 2010). ციტირების თარიღი: July 12, 2019
ხ • გ • რ
ჩრდილო
დასავლეთი
შეერთებული შტატების დროშა
შეერთებული შტატების დროშა
შუა დასავლეთი
სამხრეთი
დასავლეთი

კარსლბადის მღვიმეები · ჩაკოს კულტურა · დიდი კანიონი · ჰავაის ვულკანები · კლუანი/ვრანგელი-სანტ-ელიასი/გლასიერ-ბეი/ტაშენშინ-ოლსეკი 1 · მესა-ვერდე · ოლიმპიკის ეროვნული პარკი · ტაოს-პუებლო · პაპაჰანაუმოკუაკეის ზღვის ეროვნული მონუმენტი · რედვუდი · ვატერტონ-გლასიერის მშვიდობის საერთაშორისო პარკი 1 · იელოუსტოუნი · იოსემიტი

ტერიტორია
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ფრენკ_ლოიდ_რაიტის_XX_საუკუნის_არქიტექტურა&oldid=4758308“-დან