ფორტუნას ტაძარი
ფორტუნას ტაძარი (იტალ. Tempio di Portuno) — ძველი რომაული ტაძარი რომში, იტალია. იგი აშენდა ბოარიუმის ფორუმის გვერდით, რომაული საქონლის ბაზრის გვერდით, რომელიც დაკავშირებული იყო ჰერკულესთან და მდებარეობდა რომის უძველესი მდინარის ნავსადგურის (Portus Tiberinus) და მდინარე ტიბრის უძველესი ქვის ხიდის, პონს-აემილიუსის გვერდით. სავარაუდოდ, იგი ეძღვნებოდა კარიბჭის ღმერთ ფორტუნას, თუმცა თუ ზუსტად ვის ეძღვნება გაურკვეველი რჩება, რადგან ამ ტერიტორიაზე რამდენიმე სხვა ტაძარიც არსებობდა. რენესანსის პერიოდიდან იგი შეცდომით იდენტიფიცირებული იყო როგორც ფორტუნა ვირილისის ტაძარი და დღემდე ამ სახელით არის უფრო ცნობილი. ეს ტაძარი ერთ-ერთი საუკეთესოდ შემონახული რომაული ტაძარია.
იგი ეძღვნება ფორტუნას, გასაღებების, კარების და საქონლის, და შესაბამისად, საწყობების ღმერთს და ქალაქში ამ ღმერთისადმი მიძღვნილი მთავარი ტაძარია.[1] შუა საუკუნეების პერიოდში ტაძარი გადაკეთდა ქრისტიანულ ეკლესიად, რომელიც ეძღვნებოდა წმინდა მარიამ ეგვიპტელს. იგი ეკლესიად რჩებოდა XX საუკუნის დასაწყისამდე, როდესაც მოხდა მისი დეკონსეკრაცია, მოშორდა ყველა გვიანდელი დანამატი და დაუბრუნდა თავის კლასიკურ იერსახეს, როგორც არქეოლოგიური ძეგლი. ეს რესტავრაცია ითვალისწინებდა გარშემო არსებული შუა საუკუნეებისა და რენესანსის პერიოდის შენობების დანგრევას.
არქიტექტურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ფორტუნას ტაძარი არის იონიური სტილის და მდებარეობს ძველ ბოარიუმის ფორუმთან ტიბრის მახლობლად. ანტიკურობის პერიოდში ეს ადგილი გადმოჰყურებდა ტიბრის ნავსადგურს მდინარის მკვეთრ მოსახვევში; აქედან ფორტუნა დარაჯობდა საქონლის ბარჟებს, რომლებიც ქალაქში შემოდიოდნენ ოსტიიდან.[2]
ტაძარი თავდაპირველად ააგეს ძვ. წ. III ან IV საუკუნეში და ხელახლა ააგეს ძვ. წ. 120 და 80 წლებს შორის.[3] მართკუთხედის ფორმის შენობა შედგება ტეტრასტილის პორტიკისგან და ცელასგან, რომელიც აღმართულია მაღალ პოდიუმზე, რომელზეც ადიან კიბით, რომელიც შემორჩენილია.[4] ნიმში არსებული მეზონ კარეს მსგავსად, მას აქვს პრონაოსის პორტიკი ოთხი იონიური სვეტით წინა მხარეს და ორი სვეტით სიღრმეში. პორტიკის სვეტები თავისუფლად დგას, ხოლო დანარჩენი ხუთი სვეტი გრძელ მხარეებზე და ოთხი სვეტი უკანა მხარეს არის ნახევარ-სვეტები, რომლებიც ჩართულია ცელას კედლებში. ამ ფორმას ზოგჯერ ფსევდოპერიპტერალს უწოდებენ, განსხვავებით ნამდვილი პერიპტერალური ტაძრისგან, როგორიცაა პართენონი, რომელიც მთლიანად გარშემორტყმულია თავისუფლად მდგომი სვეტებით. იონიური კაპიტელები არის ორიგინალური ფორმის, განსხვავებული წინა და გვერდითი ხედებით, გარდა კუთხეებში არსებული ვოლუტებისა, რომლებიც 45°-ით არის წამოწეული, რაც რომაული არქიტექტურის გავრცელებული დეტალია. იგი აშენებულია ტუფისა და ტრავერტინისგან.
თუ ტაძარი ჯერ კიდევ გამოიყენებოდა IV საუკუნეში, ის დაიხურებოდა წარმართების დევნის დროს გვიანი რომის იმპერიაში. ტაძარი თავის შენარჩუნებულ მდგომარეობას უნდა უმადლოდეს იმას, რომ 872 წელს იგი გადაკეთდა ეკლესიად და აკურთხეს წმინდა მარიამ მეგვიპტელის სახელზე.[5]
ჰერკულესადმი მიძღვნილი წრიული ტაძარი მდებარეობს ტაძრის სამხრეთ-აღმოსავლეთით.
ინგლისში, სომერსეტში მდებარე XVIII საუკუნის ჰარმონიის ტაძარი არის სიურრეალისტური შენობა, რომელიც დაფუძნებულია ფორტუნას ტაძრის არქიტექტურაზე.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Temple of Portune
- Mary Ann Sullivan, "Temple of Fortuna Virilis (Temple of Portunus)"
- Images of Temple of Fortuna Virilis (or Portunus)
- Description in the site of the "Soprintendenza Speciale per il Colosseo, il MNR e l'Area Archeologica di Roma" დაარქივებული 2017-12-18 საიტზე Wayback Machine.
- High-resolution 360° Panoramas and Images of Temple of Portunus | Art Atlas
- Lucentini, M. (31 December 2012). The Rome Guide: Step by Step through History's Greatest City. Interlink. ISBN 9781623710088.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ L. Richardson Jr. (1 October 1992). A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. JHU Press, გვ. 320–. ISBN 978-0-8018-4300-6.
- ↑ John W. Stamper (16 February 2005). The Architecture of Roman Temples: The Republic to the Middle Empire. Cambridge University Press, გვ. 62–. ISBN 978-0-521-81068-5.
- ↑ Temple of Portunus. (2013). ციტირების თარიღი: 30 April 2013
- ↑ Fred Kleiner (4 February 2010). A History of Roman Art, Enhanced Edition. Cengage Learning, გვ. 7. ISBN 978-0-495-90987-3.
- ↑ Amanda Claridge (5 August 2010). Rome. Oxford University Press, გვ. 334. ISBN 978-0-19-150138-8.