ფირუზ კანთელაძე

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ფირუზ კანთელაძე
პირადი მონაცემები
სრული
სახელი
ფირუზ გრიგოლის ძე კანთელაძე[1]
დაბადების
თარიღი
4 იანვარი, 1949
დაბადების
ადგილი
თბილისი,
საქართველოს სსრ,
სსრ კავშირი
გარდაცვალების
თარიღი
10 ნოემბერი, 2019
(70 წლის)
გარდაცვალების
ადგილი
თბილისი,
საქართველო
სიმაღლე 194 სმ
სათამაშო
პოზიცია
მცველი
პროფესიონალური კარიერა*
წლები გუნდი მატჩი (გოლი)
1967–1979 დინამო თბ. 194 (0)
* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება

ფირუზ კანთელაძე (დ. 4 იანვარი, 1949, თბილისი, საქართველოს სსრ — გ. 10 ნოემბერი, 2019, თბილისი, საქართველო) — ქართველი და საბჭოთა ფეხბურთელი, მცველი. 1967–1979 წლებში იცავდა თბილისის „დინამოს“ ღირსებას. საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი (1978), ვიცე-ჩემპიონი (1977) და ორგზის ბრინჯაოს პრიზიორი (1969, 1976), საბჭოთა კავშირის თასის ორგზის (1976, 1979) მფლობელი. საბჭოთა კავშირის სპორტის ოსტატი (1967).[2]

ორჯერ იყო დასახელებული საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში.[3][4]

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფეხბურთის თამაშს იწყებს საფეხბურთო სკოლა „ნორჩ დინამოელში“, ცნობილი სპეციალისტების — გრიგოლ გაგუას, ვიქტორ ბერეჟნოისა და ომარ უშვერიძის ხელმძღვანელობით. რამდენიმე წელიწადში ვლადიმერ ელოშვილის[5] მიწვევით ახალგაზრდობის საფეხბურთო სკოლაში[კომ. 1] გადადის, სადაც გუნდთან ერთად ჭაბუკებს შორის საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატში იმარჯვებს.[6] 1966 წლის სექტემბერში თბილისის „დინამოს“ მაშინდელი მთავარი მწვრთნელის ალიოშა კოტრიკაძის ინიციატივით ქვეყნის უპირველესი საფეხბურთო კლუბის წევრი ხდება. იმ პერიოდში გუნდის ძირითად შემადგენლობაში ირიცხებიან: ვლადიმერ ბარქაია, ილია დათუნაშვილი, შოთა იამანიძე, სერგო კოტრიკაძე, მიხეილ მესხი, სლავა მეტრეველი, გიორგი სიჭინავა, ბორის სიჭინავა, რამაზ ურუშაძე, მურთაზ ხურცილავა — ფეხბურთელები, რომელთა კლასი და ავტორიტეტი, დღემდე, არა მხოლოდ საკავშირო, არამედ ევროპული და მსოფლიო მასშტაბითაა ცნობილი და აღიარებული.

1966 წელს თბილისის „დინამოს“ დუბლშემადგენლობის 8 შეხვედრაში იღებს მონაწილეობას. რაც შეეხება გუნდის ძირითად შემადგენლობას, მის რიგებში პირველად 1967 წლის 10 ოქტომბერს, დონეცკში, ადგილობრივი „შახტიორის“ წინააღმდეგ, 1967 წლის საკავშირო ჩემპიონატის 28-ე ტურის კალენდარულ მატჩში გამოდის მოედანზე. აღნიშნულ მატჩამდე, ჩატარებული 27 ტურის შემდეგ, თბილისელები 33 ქულით ჩემპიონატის მესამე ადგილს, ხოლო დონეცკელები 31 ქულით მეექვსე ადგილს იკავებენ. იმის გათვალისწინებით, რომ მოსკოვისა და კიევის „დინამოელები“, შესაბამისად — 43 და 38 ქულით პირველ-მეორე ადგილს ინაწილებენ და საგრძნობლად უსწრებენ დანარჩენ გუნდებს, აღნიშნული დაპირისპირების მონაწილეთათვის მთავარი მიზანი საპრიზო სამეულში მოხვედრაა. მათ შორის არსებული ორქულიანი სხვაობა კიდევ უფრო ამძაფრებს მატჩის მნიშვნელობას. ამდენად, მიმდინარე სატურნირო მდგომარეობიდან გამომდინარე, როგორც დინამოელთათვის, ასევე, დონეცკელთათვის საკმაოდ პრინციპულ, „შახტიორის“ ცენტრალურ სტადიონზე გამართულ ამ შეხვედრას 35 ათასი მაყურებელი ესწრება, რომელიც ტრადიციულად სამაგალითოდ გულშემატკივრობს საკუთარ გუნდს. ქომაგების ასეთი მხარდაჭერით გამხნევებული „შახტიორი“ თავიდანვე ცდილობს სათამაშო ინიციატივის აღებას და უკვე 22-ე წუთზე ახერხებს ანგარიშის გახსნას. მატჩის პირველი ნახევრის დამთავრებამდე სამიოდე წუთით ადრე, მათ მეორე ბურთიც გააქვთ თბილისელთა კარში და ქართველი ფეხბურთელები ორბურთიანი უარყოფითი სხვაობით გადიან გასახდელში. მეორე ტაიმის პირველ 15 წუთში ჯერ ბორის სიჭინავას (49’), ხოლო შემდეგ ვახტანგ რეხვიაშვილს (59’) გააქვთ საპასუხო გოლები და სტუმრებს მატჩის შემობრუნების იმედი ესახებათ. თუმცა, შეხვედრის 70-ე წუთზე დონეცკელები მაინც ახერხებენ მესამე ბურთის გატანას და ეს პრინციპული დაპირისპირება მასპინძელთა გამარჯვებით, ანგარიშით 3–2 მთავრდება.[7] სეზონის დარჩენილი 8 ტურიდან, ამ ღირსახსოვარი მატჩის დებიუტანტი, ფირუზ კანთელაძე, კიდევ 5 შეხვედრაში გამოდის გუნდის ძირითადი შემადგენლობის მაისურით და ჯამში, თავის სადებიუტო სეზონში ექვსჯერ იცავს დინამოელთა ღირსებას.[8]

ფირუზ კანთელაძისთვის 1967 წლის საფეხბურთო სეზონი დიდ ფეხბურთში მისი თორმეტწლიანი კარიერის პირველი, საეტაპო და ამდენად, განსაკუთრებული სეზონია. თუმცა, იმავე წელს მის საფეხბურთო ბიოგრაფიაში კიდევ ერთი, არანაკლებ მნიშვნელოვანი მოვლენა ხდება — დინამოელთა ახალბედა მცველი საბჭოთა კავშირის იუნიორთა ნაკრების შემადგენლობაში ევროპის ჩემპიონის ტიტულს ისაკუთრებს. აღნიშნული ნაკრების ღირსებას (სადაც წარსულში ერთ-ერთ გამორჩეულ ქართველ ფეხბურთელს ვლადიმერ ელოშვილს მთავარი მწვრთნელის თანაშემწის პოსტი უკავია), კანთელაძის გარდა, კიდევ ორი ჩვენი თანამემამულე იცავს — ლევან ნოდია და რეზო ჭოხონელიძე.[კომ. 2][9]

1968 წლიდან მისი ჩართულობა დინამოელთა ძირითად შემადგენლობაში მიმდინარე სავარჯიშო-სამწვრთნელო პროცესში კიდევ უფრო ინტენსიურ ხასიათს იღებს. ალიოშა კოტრიკაძის შემდეგ, „დინამოს“, ამჯერად, ფეხბურთის ცნობილი რუსი სპეციალისტი, კიევის „დინამოს“, მოსკოვის „ცსკა“-სა და მოსკოვის „დინამოს“ ყოფილი მწვრთნელი — ვიაჩესლავ სოლოვიოვი უდგას სათავეში, რომელიც ახალწვეული ფეხბურთელების მიმართ განსაკუთრებული ყურადღებით, სათანადო მიდგომითა და გულისხმიერებით გამოირჩევა. ამის ერთ-ერთ უმთავრეს საფუძველს წარმოადგენს, გამოუცდელი, ახალბედა მოთამაშეების სპეციფიკური ფსიქოლოგიური მდგომარეობის ცოდნა და ანგარიშის გაწევა იმ მოცემულობისთვის, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია მათი განვითარების საქმეში, როგორც პროფესიონალური, ასევე, პიროვნული ასპექტებიდან გამომდინარე — უფროს, გამოცდილ და ავტორიტეტულ თანაგუნდელთა შორის თამაში, არა მხოლოდ საფეხბურთო ოსტატობის ამაღლების, არამედ, პირველ რიგში, გარკვეული კომპლექსების დაძლევისა და საჭირო სპორტული სითამამის გამომუშავების თვალსაზრისით. მით უმეტეს, რომ „დინამოში“ თითოეულ პოზიციაზე ყოველთვის მძაფრი კონკურენციაა. მაგალითისთვის, კანთელაძის გარდა, გუნდში იმ პერიოდისთვის ხუთი ცენტრალური მცველია: ზორბეგ ებრალიძე, ვახტანგ რეხვიაშვილი, მალხაზ შერგელაშვილი, ვახტანგ ჭელიძე და მურთაზ ხურცილავა. ის ფაქტი, რომ ასეთი კონკურენციის მიუხედავად, 19 წლის ასაკში, ფირუზ კანთელაძე გუნდის ძირითად შემადგენლობაში 1968 წლის საკავშირო ჩემპიონატის 17 შეხვედრას ატარებს, აჩვენებს, როგორც მწვრთნელის მხრიდან მის მიმართ გამოვლენილ ნდობას, ასევე, იმას, რომ თანაგუნდელები მას, როგორც სრულფასოვან და თანასწორ პარტნიორს, ისე აღიქვამენ.

1973 წელს თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში საერთაშორისო ამხანაგური საფეხბურთო ტურნირის ე. წ. „კარაველას თასის“ — ტროფეო კოლომბინოს (ესპ. Trofeo Colombino de fútbol) გამარჯვებული ხდება, სადაც ტურნირის ფინალში თბილისის დინამოელები ლისაბონის „ბენფიკას“ ანგარიშით 3–1 ამარცხებენ.[10][11][12][13][14]

1979–1980 წლების საფეხბურთო სეზონში თამაშობდა და კარიერა დაასრულა სამტრედიის „ლოკომოტივში“.[15]

ფირუზ კანთელაძემ თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში უმაღლესი ლიგის საკავშირო ჩემპიონატების 194 მატჩი ჩაატარა,[16] ხოლო ევროპული საერთაშორისო საფეხბურთო ტურნირების ფარგლებში „დინამოს“ ღირსება 18 შეხვედრაში დაიცვა და ერთი ბურთი გაიტანა, აქედან სამი შეხვედრა — თასების მფლობელთა თასის, ხოლო 15 — უეფა-ს თასის გათამაშებაში. აღსანიშნავია, რომ მან ერთის გარდა, ყველა ეს შეხვედრა შეუცვლელად ითამაშა.[17]

ფირუზ კანთელაძე 2019 წლის 10 ნოემბერს, თბილისში, 70 წლის ასაკში გარდაიცვალა.[18][19][20][21][22]

მიღწევები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გაზ. „ლელო“, 16 იანვარი, 1979
საქართველოს სსრ–ის დროშა დინამო თბილისი
საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი
  • ჩემპიონი: 1978
  • ვიცე-ჩემპიონი: 1977
  • ბრინჯაოს პრიზიორი: 1969, 1976 (შ.)
საბჭოთა კავშირის თასი
  • თასის მფლობელი: 1976, 1979
  • ფინალისტი: 1970 [23][24]

საერთაშორისო ტურნირები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საქართველოს სსრ–ის დროშა დინამო თბილისი
  • კარაველას თასი: 1973 [25]

სანაკრებო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საბჭოთა კავშირის დროშა სსრ კავშირის იუნიორთა ნაკრები
  • ევროპის ჩემპიონი: 1967 [26]

ინდივიდუალური[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

33 საუკეთესო
  • №3: 1977, 1978

ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პერიოდიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კომენტარები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ახალგაზრდობის საფეხბურთო სკოლა (რუს. ФШМ – Футбольная школа молодежи).
  2. წლების შემდეგ რეზო ჭოხონელიძე საფეხბურთო აგენტის რანგში დიდ როლს ითამაშებს კახი კალაძის კიევის „დინამოდან“ „მილანში“ განხორციელებული ტრანსფერის საქმეში, სადაც ეს უკანასკნელი ყველა დროის ყველაზე ტიტულოვანი ქართველი ფეხბურთელის სახელით შევა ქართული ფეხბურთის ისტორიაში.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. დაჯილდოება // „ლელო“, 11 სექტემბერი, 1979, № 174 (6485), გვ. 1.
  2. ლაშა გოდუაძე (15 სექტემბერი, 2016). კარიერა ფრაზებში: ფირუზ კანთელაძე — ფირუზ კანთელაძე. 1967–1979 წლებში თბილისის „დინამოს" მცველი. ტიტულები: სსრკ ჩემპიონი – 1978; სსრკ ვიცე-ჩემპიონი – 1977; სსრკ ჩემპიონატის ბრინჯაოს პრიზიორი – 1969, 1976 (შემოდგომა); სსრკ თასის მფლობელი – 1976, 1979; ევროპის ჩემპიონი იუნიორთა შორის – 1967; სსრკ ჩემპიონატის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში 2-ჯერ მოხვდა: №3 – 1977, 1978; სპორტის ოსტატი – 1967. msy.gov.ge. წაკითხვის თარიღი: 26 ნოემბერი, 2018.
  3. საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სია — საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიის შედგენა ხდებოდა საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატის სეზონის შედეგების მიხედვით 1926 წლიდან არარეგულარულად, ხოლო 1948 წლიდან — ყოველწლიურად (1954 წლის გარდა). dic.academic.ru. წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  4. Список 33 лучших футболистов сезона в СССР — Список лучших футболистов сезона в СССР составлялся по итогам футбольного сезона (чемпионата) в СССР с 1926 года нерегулярно, а с 1948 года — ежегодно (кроме 1954 года). წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  5. დემიკო ლოლაძე (15 მარტი, 2012). გახსენება — ვლადიმერ ელოშვილი. ციტატა: „ვლადიმერ ელოშვილი თბილისის „დინამოს“ ერთ-ერთი გამორჩეული ვეტერანი ფეხბურთელი იყო, რომელიც 1949–1959 წლებში, 10 სეზონის მანძილზე იცავდა „დინამოს“ ღირსებას. დიდ ფეხბურთთან გამოთხოვების შემდეგ, ჭაბუკების აღზრდას მოჰკიდა ხელი და ამ კუთხითაც გაითქვა სახელი. უამრავი ფეხბურთელი აღზარდა: ჩივაძე, გუცაევი, კანთელაძე, გოგია, კოპალეიშვილი და მრავალი სხვა. 1967 წელს სსრკ-ს ჭაბუკთა ნაკრები ევროპის ჩემპიონი გახდა. იმ ნაკრებში ვლადიმერ ელოშვილი მთავარი მწვრთნელის ასისტენტი იყო. მან, იმ პერიოდისთვის ყველაზე მაღალი წოდება მიიღო — გახდა საბჭოთა კავშირის დამსახურებული მწვრთნელი.“ worldsport.ge. წაკითხვის თარიღი: 7 ივნისი, 2019.
  6. Футбольные соревнования для юношей в СССР. Чемпионат СССР среди юношеских команд СДЮШОР 14-17 лет: 1937 - Спартак М; 1938 - Молот Тб; 1945 - Москва; 1946-47 - Литовская ССР; 1948 - Москва; 1950-51 - Грузинская ССР; 1952 - Украинская ССР; 1953 - Грузинская ССР; 1954 - Москва; 1956 - Украинская ССР; 1957 - Динамо Тб; 1958-59 - Спратак М; 1960-61 - Динамо К; 1962-63 - Спартак М; 1964- Динамо М; 1965 - Динамо К; 1966 - ФШМ Тб; 1967 - Спартак М; 1968 - Шахтер Дн; 1969 - Динамо Тб; 1971 - Динамо К; 1972 - ФШМ Тб; 1973 - ДЮСШ Тб; 1974 - Динамо Батуми; 1975 - ЦСКА; 1976 - команда ГОРОНО Киев; 1977 - ДЮСШ Клайпеда; 1978 - Зенит; 1979 - "Машиностроитель" Артемовск; 1980 - Юность Р/Д; 1981 - Арарат; 1982-83 - ЭШВСМ Москва; 1984 - РСДЮШОР Ереван; 1985 - ЭШВСМ Москва; 1986 - Динамо М; 1987 - Нефтчи; 1988 - Школа №35 Тбилиси. Апшеронск, Краснодарский край. დაარქივებულია ორიგინალიდან - 7 ივნისი, 2019. წაკითხვის თარიღი: 7 ივნისი, 2019.
  7. "Шахтёр" (Донецк) 3–2 "Динамо" (Тбилиси). 10 октября 1967. Донецк. Центральный стадион "Шахтёр". 35000 зрителей. Чемпионат СССР 1967. fc-dynamo.ru. წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  8. მაქსიმ არხიპოვი (2017). თარიღები, მოვლენები, ფაქტები — თბილისის „დინამოს“ ისტორიიდან. 1967 წელი. Максим Архипов. «Динамо» (Тбилиси) — История, Статистика, Факты. Сезон команды — 1967 год. dinamo-tbilisi.ru. წაკითხვის თარიღი: 20 დეკემბერი, 2018.
  9. ილია ნანობაშვილი (28 დეკემბერი, 2009). რეზო ჭოხონელიძემ ქართული ფეხბურთი ბასკურს შეადარა. კიევის „დინამოს“ გენერალური დირექტორი, რეზო ჭოხონელიძე ის კაცია, რომელმაც რამდენიმე წლის წინათ, იტალიურ „მილანს“ სუპერტრანსფერები გაუხერხა. ცნობილი ამბავია — ჭოხონელიძე „როსონერის“ მთავარი სელექციონერი გახლდათ და განსაკუთრებით, აღმოსავლეთევროპელი ტალანტების მოძიებაზე მუშაობდა. სწორედ ასე მოხვდნენ მილანში ანდრეი შევჩენკო და კახა კალაძე worldsport.ge. წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  10. „კარაველას თასი“. fcdinamo.ge. 19 აგვისტო, 2013. ციტირების თარიღი: 18 დეკემბერი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  11. „Trofeo Colombino de fútbol“. es.wikipedia.org. 1 ნოემბერი, 2016. ციტირების თარიღი: 18 დეკემბერი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  12. „Динамо (Тбилиси) – Бенфика (Лиссабон, Португалия) 3–1“. fc-dynamo.ru. 2 თებერვალი, 2016. ციტირების თარიღი: 18 დეკემბერი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  13. „IX Trofeo Colombino de fútbol“. dinamo-tbilisi.ru. 5 მარტი, 2015. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-18. ციტირების თარიღი: 18 დეკემბერი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  14. "კარაველას" რაინდები“. opentext.org.ge. 22 აგვისტო, 2013. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-08-15. ციტირების თარიღი: 18 დეკემბერი, 2018. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate= და |date=-ში (დახმარება)
  15. კარიერა ფრაზებში: ფირუზ კანთელაძე. საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტრო (15 სექტემბერი, 2016). ციტირების თარიღი: 11 ნოემბერი, 2019.
  16. Кантеладзе Пируз Григорьевич. ფირუზ კანთელაძის საკავშირო და საერთაშორისო საფეხბურთო ტურნირების სტატისტიკა — Футболисты · Персонал · Судьи · Клубы · Сборные · Населенные пункты · Школы · Стадионы · Турниры · Еврокубки · Матчи · Агентства · Библиография. footballfacts.ru. წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  17. Евгений Пугло (21 სექტემბერი, 2009). ფირუზ კანთელაძის საერთაშორისო საფეხბურთო ტურნირების სტატისტიკა — Клуб любителей истории и статистики футбола (КЛИСФ). klisf.net. წაკითხვის თარიღი: 30 ნოემბერი, 2018.
  18. გარდაიცვალა ცნობილი ქართველი ფეხბურთელი ფირუზ კანთელაძე. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-06. ციტირების თარიღი: 2020-01-06.
  19. თბილისის „დინამოს“ ყოფილი ფეხბურთელი ფირუზ კანთელაძე გარდაიცვალა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-06. ციტირების თარიღი: 2020-01-06.
  20. ვეტერანი ფეხბურთელი ფირუზ კანთელაძე გარდაიცვალა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-06. ციტირების თარიღი: 2020-01-06.
  21. 70 წლის ასაკში გარდაიცვალა თბილისის „დინამოს“ ყოფილი მცველი ფირუზ კანთელაძე. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-01-06. ციტირების თარიღი: 2020-01-06.
  22. Скончался известный футболист Пируз Кантеладзе. В Тбилиси скончался известный футболист тбилисского «Динамо», чемпион СССР 1978 года, обладатель Кубка СССР 1976 и 1979 годов, чемпион Европы 1967 года (U-18) Пируз Григорьевич Кантеладзе.
  23. Andrei Balitskiy and Mike Dryomin (29 თებერვალი, 2012). Soviet Union Cup 1970 — Dinamo Moskva 2–1 Dinamo Tbilisi. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. წაკითხვის თარიღი: 14 თებერვალი, 2018.
  24. „დინამო“ მოსკოვი 2–1 „დინამო“ თბილისი — 8 აგვისტო, 1970. "Динамо" (Москва) - "Динамо" (Тбилиси) 2:1 (1:0). Голы: 1:0 В.Эштреков (17), 2:0 Г.Еврюжихин (62), 2:1 Ш.Хинчагашвили (67). 8 августа 1970. 18:00. Финал. Москва. Центральный стадион имени В.И.Ленина. Второй тайм электроосвещение. Ясно. 24 градуса. 103000 зрителей. Источник: Интернет ресурсы & Ткачук И.А.; Сайт болельщиков о футбольном клубе "Динамо" (Москва). fc-dynamo.ru. წაკითხვის თარიღი: 14 თებერვალი, 2018.
  25. თბილისის „დინამო“ კარაველას თასს დაეუფლა — ეროვნული ფოტომატიანე. სურათზე მარცხნიდან: კახი ასათიანი, დავით ყიფიანი, რევაზ ძოძუაშვილი, ფირუზ კანთელაძე და ვახტანგ ჭელიძე. 19 აგვისტო, 1973. საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა. წაკითხვის თარიღი: 19 დეკემბერი, 2018.
  26. Сб. СССР (до 18 лет) — Победители 20-го юниорского чемпионата Европы по футболу 1967 года// სსრ კავშირის 18 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების შემადგენლობა 1967 წლის ევროპის ჩემპიონატზე იუნიორთა შორის. დაარქივებულია ორიგინალიდან. დაარქივების თარიღი: 9 ოქტომბერი, 2019. წყარო: forumimage.ru. წაკითხვის თარიღი: 9 ოქტომბერი, 2019.