ტურიზმი სტავროპოლის მხარეში

ტურიზმი სტავროპოლის მხარეში (რუს. Туризм в Ставропольском крае) — ტურიზმის ნაწილია რუსეთში, სტავროპოლის მხარის ტერიტორიაზე.

რეგიონში ტურიზმის სახელმწიფო მართვას ახორციელებს სტავროპოლის მხარის კურორტებისა და ტურიზმის სამინისტრო. სტავროპოლის მხარის ტერიტორიაზე არის ფედერალური მნიშვნელობის კურორტების ჯგუფი — კავკასიის მინერალური წყლები, რუსეთის ფედერაციის სპეციალურად დაცული ეკოკურორტის რეგიონის სტატუსით, რომელიც კავკასია-შავი ზღვისპირა რუსეთის რეგიონის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი საკურორტო ზონაა.

რადგან სტავროპოლის მხარის ჩრდილოეთი და სამხრეთი ნაწილები ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან, ამ მხარეებში ტურიზმის ძირითადი ტიპებიც განსხვავებულია. სამხრეთ მთისწინეთი და დაბალმთიანი ნაწილი ჩრდილოეთ კავკასიის რეკრეაციულ ზონას განეკუთვნება და წარმოდგენილია პასიური დასვენებით — მკურნალობით, სპორტით, ლაშქრობით და ექსკურსიებით. ჩრდილოეთ სტეპის ნაწილი ეკუთვნის სამხრეთ რუსეთის რეკრეაციულ ზონას და წარმოდგენილია ლაშქრობით, წყლისა და მანქანის ტურიზმით, თევზაობით, ნადირობითა და კრუიზებით.

ისტორია

სტავროპოლის მხარის ტერიტორიაზე არის რუსეთის ერთ-ერთი უძველესი საკურორტო რეგიონი კავკასიის მინერალური წყლები. პირველი წერილობითი ცნობები მისი მინერალური წყაროების შესახებ გვხვდება ექიმ გ. შობერთან (1717 წ.), რომელიც პეტრე I-მა გაგზავნა ჩრდილოეთ კავკასიის მინერალური საბადოების გამოსაკვლევად. მათი პირველი დეტალური აღწერა გააკეთა იოჰან გიულდენშტედტმა (1773), შემდეგ კი პეტრე სიმონ პალასმა (1793). 1798 წელს, პიატიგორსკის წყლების შესწავლის შემდეგ მთავარი ექიმი ლევენტსისა და ფარმაცევტის კერნერის მიერ, სამედიცინო კოლეგიამ ოფიციალურად კავკასიის მინერალური წყლები საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი გახადა. დაიწყო მათი გამოყენება კავკასიური ხაზის საჯარო ნაწილებსა და სამკურნალო დაწესებულებებში პაციენტების სამკურნალოდ. პიატიგორსკის ცხელი წყაროს შესწავლისა (1801) და სპეციალური კომისიის დასკვნის (მინერალური წყლების სამკურნალო მიზნებისთვის გამოყენების შესაძლებლობის შესახებ, 1802) შემდეგ, ალექსანდრე I-ის 1803 წლის 24 აპრილის ბრძანებულებით, (დებულება კავკასიის შესახებ) მინერალური წყლები დამტკიცდა, როგორც ისტორიული რესკრიპტი „კავკასიის მინერალური წყლების სახელმწიფო მნიშვნელობის აღიარების და მათი მოწყობის საჭიროების შესახებ“ და დაიწყო მათი, როგორც საკურორტო ზონის, ოფიციალური არსებობა.

1770-იან წლებში ი. ა. გიულდენშტედტმა განაცხადა ინფორმაცია ტამბუკანის ტბის შესახებ, მაგრამ მისი სამკურნალო ტალახის გამოყენება გაცილებით გვიან დაიწყო (1886 წლიდან პიატიგორსკში და ესენტუკში, შემდეგ ჟელეზნოვოდსკში). თავდაპირველად, კავკასიურმა მინერალურმა წყალმა მიიღო პაციენტების შეზღუდული რაოდენობა, ძირითადად სამხედროები და თავადაზნაურები. 1824 წლიდან 1842 წლამდე კურორტის მთავარმა ექიმმა ფიოდორ კონრადიმ შეადგინა ცხელი წყლების გეგმა, რომლის განმარტებაში მითითებულია წყაროები და აბანოები. 1831 წელს გამოიცა მისი წიგნი „მოსაზრებები ხელოვნური მინერალური წყლების შესახებ უახლესი ამბების დამატებით კავკასიის მინერალური წყაროების შესახებ“.

1919 წლის 20 მარტს ვ.ი. ლენინმა ხელი მოაწერა ბრძანებას კურორტების ნაციონალიზაციისა და დაცვის შესახებ, რომლის მიხედვითაც კავკასიის მინერალური წყლების საკურორტო ადმინისტრაცია უშუალოდ დაექვემდებარა რსფსრ ჯანმრთელობის სახალხო კომისარიატს. 1925 წელს, კავკასიის მინერალური წყლების შესახებ მიღებული დებულების შესაბამისად, კურორტები ამოღებულ იქნა ადგილობრივი მმართველობიდან და გადაეცა რსფსრ ჯანდაცვის სახალხო კომისარიატთან არსებულ მთავარ საკურორტო ადმინისტრაციას; 1927 წლიდან — ტრესტი „საკურორტო გაერთიანება“ („Кавминводздравтрест“), 1931 წლიდან — კურორტების სრულიად რუსეთის გაერთიანება. ამ პერიოდიდან კურორტებზე სამედიცინო მომსახურება მთლიანად სახელმწიფოს ხელში გადადის.

1990 წელს, დაახლოებით 1,5 მილიონმა ადამიანმა დაისვენა და გააუმჯობესა ჯანმრთელობა მთელი ქვეყნიდან და საზღვარგარეთიდან საკავშირო ბალნეოლოგიურ კურორტზე — კავკასიის მინერალური წყლები.

რუსეთის ფედერაციის მთავრობის 2007 წლის 3 თებერვლის №71 დადგენილებით შეიქმნა ტურისტული და რეკრეაციული ტიპის სპეციალური ეკონომიკური ზონა „Гранд Спа Юца“ საკურორტო ქალაქების — ესენტუკის, ჟელეზნოვოდსკის, კისლოვოდსკის, პიატიგორსკის, ქალაქ ლერმონტოვის, სტავროპოლის მხარის მინერალური წყლების და პრედგორნის მუნიციპალური ოლქების ტერიტორიებზე. რუსეთის ფედერაციის მთავრობის 2012 წლის 27 დეკემბრის №1434 დადგენილებით, ზემოაღნიშნული სპეციალური ეკონომიკური ზონა შედის ჩრდილოეთ კავკასიის ტურისტულ კლასტერში, რომელიც ჩამოყალიბდა რუსეთის ფედერაციის მთავრობის 2010 წლის 14 ოქტომბრის №833 დადგენილების შესაბამისად. და რომელსაც მართავს სს „ჩრდილოეთ კავკასიის კურორტები“

სტავროპოლის მხარის მთავრობის 2011 წლის 20 ივლისის #287-პ დადგენილებით დამტკიცებულია რეგიონული მიზნობრივი პროგრამა „სტავროპოლის ტერიტორიაზე კურორტებისა და ტურიზმის განვითარება 2012-2016 წლებში“

• 
  ნარზანის მთავარი აბანოების შენობა კისლოვოდსკში
• 
  ოსტაპ ბენდერის ქანდაკება პროვალის (ბუნებრივი წყალსაცავი პიატიგორსკში) შესასვლელთან
• 
  ესენტუკის ტალახის აბაზანა
• 
  საბაგირო გზის ზედა სადგური მაშუკის მთაზე

ტურიზმის სახეები სტავროპოლის მხარეში

ინდუსტრიული ტურიზმი

სტავროპოლის მხარის გუბერნატორის დავალებით, სტავროპოლის მხარის ტურიზმისა და გამაჯანსაღებელი კურორტების სამინისტრომ შეიმუშავა „საგზაო რუკა“ „სტავროპოლის მხარეში ინდუსტრიული ტურიზმის განვითარებისთვის 2019-2021 წლებში“ და ასევე შეადგინა სია იმ ინდუსტრიული ტურისტული ობიექტებისა, რომლებიც მზად იყვნენ ტურისტების მისაღებად. რეესტრში 21 საწარმო იყო ჩამოთვლილი. 2019 წელს ტერიტორიული ბრენდის პოპულარიზაციისა და განვითარების მიზნით, სტავროპოლის წამყვანი საწარმოების ტერიტორიებზე გაიმართა ფორუმი „ინდუსტრიული ტურიზმი“, რომელშიც შედიოდა საექსკურსიო ტურებიც.

სტავროპოლის მხარეში ინდუსტრიული ტურიზმის განვითარების ცენტრია ქალაქი ნევინომისკი. ტურისტებს შეუძლიათ ეწვიონ აეროზოლის ქილების წარმოების ქარხანას, ასევე განიხილება რიგი სხვა საწარმოების მონახულების შესაძლებლობაც.

კულტურული ღონისძიებების ტურიზმი

ტურისტებში პოპულარულ სტავროპოლის მხარის ღონისძიებებს შორის შეიძლება აღინიშნოს კინოფესტივალი „ოქროს რაინდი“, მუსიკალური ფესტივალი „სტავროპოლის ოქროს შემოდგომა“, საერთაშორისო საჰაერო ბურთების ფესტივალი „კავკასიის მინერალური წყლები — რუსეთის მარგალიტი“, ჩემპიონატი და რუსეთის პირველობა მთის ველოსიპედის სპორტის სხვადასხვა ექსტრემალურ სახეობებში, სამხრეთ რუსეთის საკურორტო ფორუმი „კავკასიის გამაჯანსაღებელი“, რეგიონთაშორისი ტურისტული ფესტივალი „ტურისტული სტავროპოლი“.

ეთნოკულტურული ტურიზმი

სტავროპოლის მხარის ტურიზმისა და ჯანმრთელობის კურორტების სამინისტრომ მოამზადა სტავროპოლის მხარის ეთნოგრაფიული ტურისტული ობიექტების რეესტრი, რომელიც მოიცავს ცხრა ობიექტს.

სტავროპოლის მხარის ტერიტორიაზე შესაძლებელია გაეცნოთ კაზაკების ცხოვრებას და კულტურას. სტავროპოლის მხარის სამხრეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებში ცხოვრობენ თერეკის კაზაკები, დასავლეთში კი ყუბანის კაზაკები.

ლევოკუმსკის რაიონის სოფელ ნოვოკუმსკიში არის სტავროპოლის მხარეში ეთნიკური ტურიზმის პირველი ობიექტი „ნეკრასოველი კაზაკებისა და სულიერი მალაკნების ტრადიციული რუსული კულტურის ცენტრი“. ამ ობიექტის მშენებლობა 2012 წელს დაიწყო რეგიონალური მიზნობრივი პროგრამის „2012-2016 წლებში სტავროპოლის ტერიტორიაზე კურორტებისა და ტურიზმის განვითარება“. 1962 წელს თურქეთიდან დაბრუნებული ნეკრასოვის კაზაკები და ქრისტიანი მალაკნები ცხოვრობენ ეთნიკურ კომპლექსში. შემუშავებულია რამდენიმე ტურისტული მარშრუტი და ღირსშესანიშნაობების ტური, რომლის ფარგლებში ტურისტებს შეუძლიათ გაეცნონ ნეკრასოვისა და მალაკნების ცხოვრებას, ტრადიციებს, რიტუალებს, ხელობას, ასევე მონაწილეობა მიიღონ ფოლკლორულ და რიტუალურ დღესასწაულებში.

სოფელ ბორგუსტანსკში არის ეთნოგრაფიული კომპლექსი „კაზაკთა კომპლექსი“, რომლის ტერიტორიაზე არის „ქოხი“, „ეზოების შენობები“, საზაფხულო სამზარეულო „კიბე“, „საგუშაგო კოშკი“, „კაზაკთა რედუტი“. ტურისტები ეცნობიან კაზაკების კულტურას, წეს-ჩვეულებებს და ცხოვრებას თეატრალურ პროგრამებში „კაზაკთა ბაზრობა“, „უძველესი შეკრებები“, „კაზაკებთან შეხვედრა კამპანიიდან“, „დაწყება მიკუთვნებულ კაზაკებში“, „ქორწილი“

კაზაკების კულტურასთან გაცნობა შესაძლებელია ასევე იზობილნის რაიონში, თხების ფერმაში, ბელომეჩეცკაიას დასახლებაში.

გრაჩევსკის მუნიციპალურ ოლქში, სოფელ სერგიევსკოეს მახლობლად, არის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ — უძველესი საყოფაცხოვრებო და სასოფლო-სამეურნეო ნივთების რეკონსტრუქციებით.

მინერალური წყლების საქალაქო რაიონში არის ბერძნული ეთნიკური სოფელი „კავკასიური ელადა“, რომლის ტერიტორიაზე არის ეთნოგრაფიული მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მცირე აზიიდან ჩამოსახლებულ ბერძენებს.

სასოფლო ტურიზმი

სტავროპოლის მხარეს აქვს სოფლის მეურნეობის განვითარების მაღალი დონე. რიგი მცირე და მსხვილი კერძო კომპანიები დივერსიფიკაციას უკეთებენ თავიანთ საქმიანობას არასასოფლო-სამეურნეო სეგმენტის გაფართოებით და ქმნიან სხვადასხვა ტიპის ტურისტულ პროდუქტებს სოფლად დასვენების სეგმენტში, ტურისტების მომსახერების მიზნით აწყობენ მამულებს, სასტუმროებს, ფერმებს.

მთლიანობაში სასოფლო ტურიზმი განვითარებულია სტავროპოლის მხარის 26-დან 17 რაიონში და 1 ქალაქში, რაც რეგიონის დასახლებების ნახევარს შეადგენს. სტავროპოლის მხარეში შეიმჩნევა სასოფლო ტურიზმის ტერიტორიული ლოკალიზაციის ტენდენცია ოთხი ძირითადი რეგიონის ფარგლებში, რომელშიც კონცენტრირებულია სოფლის ტურისტული ობიექტების 50%. სოფლის ტურისტული ობიექტების ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეინიშნება შპაკოვსკის (22%), პრედგორნის (12%), იზობილნენსკის მუნიციპალურ რაიონებში და სტავროპოლის ტერიტორიაზე (8%). ტრუნოვსკის, ნოვოსელიცკის და ბუდენოვსკის მუნიციპალური რაიონებში მდებარეობს სასოფლო ტურისტული ობიექტების 6%, დანარჩენ რაიონებში — ობიექტების 2-დან 4%-მდე.

სტავროპოლის მხარის სასოფლო ტურისტული ობიექტების ფუნქციური სტრუქტურა წარმოდგენილია მრავალფეროვანი ობიექტებით. მათი უმეტესობა არის რეკრეაციული ცენტრები, სადაც ტურისტებს სთავაზობენ ყოვლისმომცველ განსახლებას, კვებას, გარე აქტივობებს, სპორტს და სხვა მომსახურებას. მეორე ადგილზეა ღვინის ქარხნები — სპეციალიზებული სასოფლო-სამეურნეო საწარმოები, რომლებიც ატარებენ ტურებს და პროდუქციის დეგუსტაციას. განვითარებულია აგრეთვე საცხენოსნო, სამონადირეო, სათევზაო და ფერმერული ტურიზმის ობიექტები.

სტავროპოლის მხარის სასოფლო ტურისტულ ობიექტებზე შეიძლება შეხვდეთ ქვეყანაში არსებულ რამდენიმე საუკეთესო მრბოლელ ცხენს. სტავროპოლის №170 მეურნეობაში ამრავლებენ სუფთა ჯიშის ცხენებს — ახალ-თეკინურ (თურქმენული ჯიშის) და ინგლისურს. №169 მეურნეობა კი უმსხვილესი საწარმოა რუსეთში სუფთა სისხლის არაბული ცხენების მოსაშენებლად, სადაც შესაძლებელია ცხენების დაქირავება ტურისტებისთვის, აგრეთვე ყოველწლიურ რეგიონალურ და საერთაშორისო საცხენოსნო ღონისძიებებში მონაწილეობა. აპანასენკოვსკის მუნიციპალურ ოლქში ტურისტებს შეუძლიათ გაეცნონ ცხვრების მოშენებას. პრედგორნის მუნიციპალურ რაიონში კალმახის მეურნეობა დამსვენებლებს სთავაზობს სათევზაო ტურებს და საგანმანათლებლო ექსკურსიებს. ასევე შესაძლებელია „რუსეთის სასოფლო-სამეურნეო აკადემიის“ ზონალურ მეფრინველეობის ექსპერიმენტული სადგურის — „სტავროპოლის ინდაური“, მწყერისა და სირაქლემას ფერმების (კურსკის და პრედგორნის მუნიციპალური ოლქები), კრუპელნიცკის მეფუტკრის (ალექსანდროვსკის მუნიციპალური ოლქი), ბაღჩეული კულტურების (გრაჩევსკის მუნიციპალური რაიონი) მონახულება.

სამედიცინო ტურიზმი

კავკასიური მინერალური წყლები არის რუსეთის ფედერაციის უდიდესი საკურორტო რეგიონი, რომელსაც ანალოგი არ აქვს მთელ ევრაზიაში მინერალური წყლების სიმდიდრით, მრავალფეროვნებით, რაოდენობით და ღირებულებით და სამკურნალო ტალახით . კავკასიურ მინერალურ წყლებს აქვს რუსეთის ფედერაციის სპეციალურად დაცული ეკოლოგიური საკურორტო რეგიონის სტატუსი და არის კავკასია-შავი ზღვის რეგიონის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი საკურორტო ზონა რუსეთის შავი ზღვის სანაპიროს შემდეგ.

სამთო-სანიტარიული დაცვის რაიონში არის 24 სხვადასხვა შემადგენლობის მინერალური წყლის საბადო და ადგილი, რომელთა ბაზაზე წარმოიშვა ე.წ. ჩრდილოეთ კავკასიის რეკრეაციული და სამედიცინო რაიონი.

118 გამაჯანსაღებელი ცენტრი აღჭურვილია უახლესი სამედიცინო და დიაგნოსტიკური აღჭურვილობით, სპეციალიზირებულია ათობით სხვადასხვა დაავადების სამკურნალოდ (რომელთა მესამედი მდებარეობს კისლოვოდსკში ) და 26 ტურისტული და სასტუმრო კომპლექსი (ყველა სასტუმროების, კემპინგების, დასასვენებელი სახლების მესამედი მდებარეობს ქ. პიატიგორსკში) კავკასიის მინერალური წყლების ერთდროულად მიღება შეუძლია 40 ათასზე მეტ ადამიანს. პიატიგორსკის სანატორიუმებში, დისპანსერებში, პანსიონატებში ათი ათასამდე ადამიანი (მეოთხედი) ერთდროულად მკურნალობს და ისვენებს; და ყველა დამსვენებლების მესამედი და მათი ჯანმრთელობის გაუმჯობესება მოდის კისლოვოდსკის სამკურნალო კურორტებზე.

საკურორტო ქალაქ პიატიგორსკში არის მრავალფეროვანი მინერალური წყაროები, რომლებიც კონცენტრირებულია მაშუკის მთის ირგვლივ მცირე ტერიტორიაზე. ეს არის ცხელი წყალბადის სულფიდური წყლები, ნახშირბადოვანი წყლები (Pyatigorsk Narzans), რადონის წყლები, Essentuki ტიპის მინერალური წყლები (მეოთხე პიატიგორსკის ტიპი), აზოტ-მეთანის წყლები. ესენტუკის კურორტის მარილიან-ტუტე წყლები (ესენტუკი-4, ესენტუკი-17), დოლომიტი, სულფატი და უბრალო კისლოვოდსკის ნარზანი, ნახშირბადის სულფატ-კარბონატული კალციუმ-ნატრიუმის ჟელეზნოვოდსკის მინერალური წყაროები (სმირნოვსკაია და სლავიანოვსკაიას წყლები, როგორც მწარე წყლები), ბატალინსკისა და ლისოგორსკის წყაროებიდან.

პიატიგორსკის კურორტი მრავალპროფილიანია და მკურნალობს პერიფერიული ნერვული სისტემის, საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის, საჭმლის მომნელებელი ორგანოების, კანის, სისხლძარღვების დაავადებებს, ასევე ქალთა და პროფესიულ დაავადებებს. პიატიგორსკში სანატორიუმ-საკურორტო მკურნალობის საფუძველია ბალნეო-ტალახის მკურნალობის პროცედურები. ჟელეზნოვოდსკის კურორტს აქვს ორი პროფილი: საჭმლის მომნელებელი სისტემის დაავადებები, თირკმელებისა და საშარდე გზების დაავადებები. ესენტუკის კურორტი სპეციალიზირებულია საჭმლის მომნელებელი სისტემის, ღვიძლისა და სანაღვლე გზების დაავადებებში და მეტაბოლიზმში. კისლოვოდსკის კურორტზე, რომელსაც აქვს ნახშირბადოვანი მინერალური წყლები, შუა მთებისთვის დამახასიათებელი კლიმატი და ლანდშაფტი, კურორტის ძირითადი პროფილების შესაბამისად, ნაჩვენებია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებები, ნერვული სისტემის დაავადებები, არასპეციფიკური რესპირატორული დაავადებები გამწვავების გარეშე. პერიოდი.

• 
  ლაშქრობა ბეშთაუს მთაზე
• 
  ესენტუკი. გალერეა №17 წყაროს ზემოთ
• 
  თერეკის კაზაკები სოფელ ბორგუსტანსკაიადან
• 
  პიატიგორსკი. მ. ლერმონტოვის სახელმწიფო მუზეუმ-ნაკრძალი

რესურსები ინტერნეტში

• ტურიზმის ფედერალური სააგენტო. დაარქივებული 2020-09-24 საიტზე Wayback Machine. სტავროპოლის რეგიონი დაარქივებული 2020-09-24 საიტზე Wayback Machine.
• ეროვნული ტურისტული პორტალი. დაარქივებული 2022-10-23 საიტზე Wayback Machine. სტავროპოლის რეგიონი დაარქივებული 2022-10-23 საიტზე Wayback Machine.
• სტავროპოლის რეგიონი. დაისვენე რუსეთში. კომსომოლსკაია პრავდას პროექტი
• სტავროპოლის ტერიტორიის ტურისტული საინფორმაციო ცენტრი დაარქივებული 2022-10-07 საიტზე Wayback Machine.
• სტავროპოლის ტერიტორიის ტურიზმისა და ჯანმრთელობის კურორტების სამინისტრო დაარქივებული 2022-10-23 საიტზე Wayback Machine.