თარლან ალიარბეკოვი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან ტარლან ალიარბაოვი)
თარლან ალიარბეკოვი

დაიბადა28 ნოემბერი, 1892
აღსუ, ბაქოს გუვერნია
გარდაიცვალა15 თებერვალი, 1956 (63 წლის)
ბაქო, სსრკ
ეროვნებააზერბაიჯანელი
საქმიანობა სამხედრო ოფიცერი

თარლან ალიარბეკოვი (აზერ. ترلان عبدالله اوغلو الیاربیوو/Тәрлан Абдулла оғлу Әлијарбәјов/Tərlan Abdulla oğlu Əliyarbəyov; დ. 28 ნოემბერი, 1892 — გ. 15 თებერვალი, 1956) — საბჭოთა სამხედრო ოფიცერი, რომელიც მსახურობდა წითელ არმიაში გენერალ-მაიორად, სამხედრო აღმზრდელად და აზერბაიჯანული წარმოშობის პოლიტიკოსად. ის ადრე მსახურობდა რუსეთის და აზერბაიჯანის იმპერიულ ჯარებში და მონაწილეობდა პირველ მსოფლიო ომში, რისთვისაც დაჯილდოვდა წმინდა სტანისლავის და წმინდა ანას ორდენით, ასევე მონაწილეობდა რუსეთის სამოქალაქო ომსა და სომხეთ-აზერბაიჯანის ომში. ალიარბეკოვი იყო ერთ-ერთი იმ სამი აზერბაიჯანელიდან, რომლებიც იბრძოდნენ როგორც მსოფლიო ომებში, ასევე რუსეთის სამოქალაქო ომებში;

ალიარბეკოვი, რომელიც გამოირჩეოდა აზერბაიჯანის ადრეული საბჭოთა მთავრობისადმი ლოიალურობით, აღიქმებოდა როგორც გამოცდილი პედაგოგი და ასწავლიდა სამხედრო მეცნიერებებს სამხრეთ კავკასიის სკოლებსა და უნივერსიტეტებში და მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ადგილობრივი სამხედრო ნაწილების ჩამოყალიბებაში. მან აღიარება მოიპოვა მეორე მსოფლიო ომის დროს, როდესაც ის მეთაურობდა 402 -ე და 416 -ე თოფის დივიზიებს და მსახურობდა 58-ე არმიის კორპუსის მეთაურის მოადგილედ, რისთვისაც მას მიენიჭა წითელი დროშის, ლენინის ორდენი და ორდენი წითელი ვარსკვლავი. მან დაასრულა სამხედრო კარიერა 1948 წელს, კონცენტრირდებოდა პოლიტიკურ საქმიანობაზე 1956 წლამდე, გარდაცვალებამდე.

ადრეული ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თარლან აბდულა ოღლუ ალიარბეკოვი დაიბადა 1892 წლის 28 ნოემბერს აღსუში, რომელიც მაშინ იყო ბაქოს გუბერნატორის სოფელი, თანამედროვე აზერბაიჯანში, რომელიც მაშინ რუსეთის იმპერიის ნაწილი იყო. [1] მან დაამთავრა შამახის ექვსწლიანი ქალაქის სკოლა 1908 წელს, რის შემდეგაც გაემგზავრა ვლადიკავკაზში კადეტთა კორპუსში შესასვლელად. მამის აბდულას უეცარმა გარდაცვალებამ შეცვალა მისი გეგმები, მას მხოლოდ 1910 წელს შეეძლო ტფილისის მიხაილოვსკის სამხედრო სკოლაში შესვლა, თანამედროვე საქართველოში. [2]

სამხედრო კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პირველი მსოფლიო ომი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1914 წელს ალიარბეკოვმა დაამთავრა ტფილისის სამხედრო სკოლა. პირველი მსოფლიო ომის დროს ის მსახურობდა მეორე ლეიტენანტად აღმოსავლეთ ფრონტზე 52 -ე ქვეითი დივიზიის 205-ე შამახის ქვეითი პოლკში. [1] მოგვიანებით მეთაურობდა პოლკის ასეულს და ბატალიონს, [2]ასევე იბრძოდა რამდენიმე ბრძოლაში. [3] ალიარბეკოვი მძიმედ დაიჭრა 1916 წლის შუა ხანებში ბრუსილოვის შეტევის დროს; ის ბრესტში გაგზავნეს სამკურნალოდ, რის შემდეგაც გაემგზავრა ბაქოში . [2]

აზერბაიჯანი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1918 წლის 19 დეკემბერს, როგორც კაპიტანი, ალიარბეკოვი შეუერთდა აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის მუსავატის მიერ შექმნილ ეროვნულ არმიას, სადაც იყო ბაქოს მე-2 ქვეითი პოლკის კაპიტანი. [4] 1919 წლის 7 მარტს, თავდაცვის მინისტრისა და არტილერიის გენერალის სამად ბეი მეჰმანდაროვის ბრძანებით, ალიარბეკოვი დაინიშნა ბაქოს ოლქის სამხედრო მეთაურის თანაშემწის მოვალეობის შემსრულებლად. [4] ამ თანამდებობაზე მუშაობდა 1920 წლამდე, წითელი არმიის მიერ აზერბაიჯანში შეჭრამდე [3] [5]

1920 წელს, წითელი არმიის აზერბაიჯანზე შეჭრისა და ქვეყანაში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ, ალიარბეკოვი შეუერთდა ახლად შექმნილ აზერბაიჯანულ წითელ არმიას. [1] 1922 წელს ის მსახურობდა აზერბაიჯანის სსრ სამხედრო და საზღვაო საქმეთა სახალხო კომისარიატის შტაბში. [2] 1920 წლიდან 1922 წლამდე ალიარბეკოვი ხელმძღვანელობდა ადგილობრივ პრო-ბოლშევიკურ ძალებს. [6]

აზერბაიჯანის სამხედრო და საზღვაო საქმეთა მეორე სახალხო კომისარმა ალიჰეიდარ გარაევმა და აზერბაიჯანის წითელი არმიის შტაბის უფროსის მოვალეობის შემსრულებელმა იუსიფ ბეი მაღრუბოვმა აღნიშნეს, რომ ალიარბეკოვი, რომელიც აზერბაიჯანში საბჭოთა ხელისუფლების პირველი დღეებიდან მნიშვნელოვან თანამდებობებს იკავებდა, „კეთილსინდისიერად ასრულებდა მოვალეობას და გამოირჩეოდა პროლეტარული მთავრობისადმი ლოიალურობით“. ის მუშაობდა აზერბაიჯანის სსრ რაიონული სამხედრო კომისარიატების ორგანიზაციაში და ზედამხედველობდა ქალაქის მობილიზაციას ბაქოში 1920–21 წლებში. [2] [6] 1923-1929 წლებში ალიარბეკოვი მსახურობდა აზერბაიჯანის სსრ სამხედრო კომისრის თანაშემწედ და აზერბაიჯანის ტერიტორიული ადმინისტრაციის უფროსად. [1] 1925 წლიდან 1931 წლამდე იყო აზერბაიჯანის სსრ ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის კანდიდატი წევრი. [7]

გვიანი წლები და გარდაცვალება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თარლან ალიარბეკოვის ქუჩა ბაქოში, აზერბაიჯანი

თარლან ალიარბეკოვი იყო აზერბაიჯანის სსრ განათლების მინისტრის მოადგილე თავდაცვის საკითხებში 1946 წლიდან 1949 წლამდე. ის იყო აზერბაიჯანის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი მე-2 მოწვევის დროს. [1] გარდაიცვალა 1956 წლის 15 თებერვალს ბაქოში, აზერბაიჯანის სსრ-ში. [1]

ოჯახი და მემკვიდრეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თარლან ალიარბეკოვი დაქორწინდა ლატიფა ხანუმ ალიარბეკოვაზე. წყვილს ორი ვაჟი შეეძინა. ალიარბეკოვის შვილიშვილს მისი სახელი ჰქვია და დაამთავრა ბაქოს უმაღლესი კომბინირებული იარაღის სარდლობის სკოლა 1991 წელს, შემდეგ გახდა ოფიცერი და მსახურობდა აზერბაიჯანის შეიარაღებულ ძალებში. [2] ალიარბეკოვის შვილიშვილი როვშან რუსტამოვი ასევე მსახურობდა აზერბაიჯანის შეიარაღებულ ძალებში და დაიღუპა მთიანი ყარაბაღის მეორე ომის დროს. [8]

ბაქოს ერთ -ერთი ცენტრალური ქუჩა [9] ატარებს თარლან ალიარბეკოვის სახელს. [6] ალიარბეკოვისადმი მიძღვნილი კუთხე შეიქმნა შამახის ისტორიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმში. [10]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Javadov, G. (1945). „Генералы азербайджанского народа Алиага Шыхлинский, Самедбек Мехмандаров, Тарлан Алиярбеков, Ази Асланов, Гейдар Гейбатов“ [Generals of the Azerbaijani people Aliaga Shikhlinsky, Samedbek Mehmandarov, Tarlan Aliyarbekov, Hazi Aslanov, Heydar Geybatov]. Tebligatchy (რუსული) (2).
  • Efimovich Bokov, Fyodor (1971). Бессмертный подвиг сынов Азербайджана. Краткий военно-исторический очерк о боевых действиях 416-й стрелковой дивизии (ru). Baku. 
  • Aghajanovich Sarkisov, Ayro (1975). Военный талант народа (ru). Azerbaijani Academy of Sciences, გვ. 40–49. 
  • (2020) Азербайджанская ССР в период Великой Отечественной войны 1941 – 1943 гг., сб. документов и материалов, в двух томах (ru). Baku: Zardabi Nashr. 

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 ASE 1980.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Nazirli 1991.
  3. ↑ 3.0 3.1 AXCE 2004.
  4. ↑ 4.0 4.1 Maarif 2018.
  5. ↑ Asadzadeh 2011.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Nazirli 2016.
  7. ↑ Sarkisov 1975.
  8. ↑ Məşhur generalın Qarabağda şəhid olan nəticəsi - FOTO az. AzVision (17 November 2020). ციტირების თარიღი: 25 January 2021
  9. ↑ Zapletin & Shirinzadeh 2008.
  10. ↑ Khalili 2009.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=თარლან_ალიარბეკოვი&oldid=4633478“-დან