ტაივანური სამზარეულო
ტაივანური სამზარეულო ტაივანის ძირძველი ხალხების სამზარეულოა. მას აქვს რამდენიმე ვარიაცია და ასზე მეტი წლის ისტორიული განვითარება. ტაივანის სამზარეულო განიცდის ჰაკას, ვაიშენგრენისა და იაპონური კერძების გავლენას. თუმცა, იგი სამხრეთ ფუჯიანის სამზარეულომ ფუნდამენტურად შეცვალა.
ისტორია და განვითარება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტაივანის კულინარიული ისტორია ბუნდოვანია და დაკავშირებულია მიგრაციისა და კოლონიზაციის პერიოდთან. ადგილობრივი და საერთაშორისო ტაივანის სამზარეულო, მათ შორის მისი ისტორია, პოლიტიკურად სადავო თემაა. ტაივანის რთული და მრავალფეროვანი იდენტობა ართულებს კერძების გადაცემასა და გაზიარებას.[1]
ტაივანის სამზარეულოს ისტორია დაიწყო კუნძულ ტაივანის აბორიგენი ხალხების სამზარეულოთი, რომელიც ძველ დროში არსებობდა წერილობითი ჩანაწერების გარეშე. მე-16 საუკუნის მინგის დინასტიიდან, ჩინეთის სამხრეთ პროვინციებიდან ემიგრანტების დიდმა რაოდენობამ, განსაკუთრებით ჰოკლოს ხალხმა, შემოიტანა მდიდარი ჩინური კულინარიული კულტურა ტაივანში. ამავდროულად, ჰაკამ ფუჯიანელმა ხალხმა შეიმუშავა ჰოკლოს ხალხისგან ცალკე სამზარეულოს კულტურა. ჩინური იმიგრაციის გავლენის გამო, ტაივანის სამზარეულო ხშირად კლასიფიცირდება, როგორც "სამხრეთ ჩინური სამზარეულო". იაპონური მმართველობის პერიოდიდან გამომდინარე, ტაივანის სამზარეულოზე ასევე დიდი გავლენა იქონია იაპონურმა ვაშოკუმ და იოშოკუმ.
ტაივანელი შეფ-მზარეულის ფუ პეი-მეის თქმით, ტაივანში სათანადოდ იყო დაცული ჩინური კულინარიული ტრადიციები. ეს პრეტენზია ავთენტურობაზე, რომელიც გავრცელებულია ფუს თაობაში, ნაწილობრივ განპირობებული იყო კუომინტანგის ჩინური ნაციონალისტური პოლიტიკური მესიჯებით, რომლებიც სამზარეულოს მიღმა ვრცელდებოდა.[2](pp56-72)
ინგრედიენტები და კულტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ღორის ხორცი, ზღვის პროდუქტები, ქათამი, ბრინჯი და სოიო საერთო ინგრედიენტებია. ტრადიციულად, ბრინჯი წარმოადგენდა ტაივანის კერძების საფუძველს. იაპონიის კოლონიურ პერიოდამდე, ტაივანში მოყვანილი ბრინჯის უმეტესობა იყო გრძელმარცვლოვანი ინდიკა ბრინჯი. იაპონელებმა შემოიღეს მოკლემარცვლოვანი იაპონური ბრინჯი, რომელმაც სწრაფად შეცვალა ტაივანელების მეურნეობისა და კვების სისტემა. იაპონური გავლენის გამო, ტაივანელები ძირითადად უპირატესობას ანიჭებენ ბრინჯს, რომელიც არის გლუვი, არომატული, ოდნავ მკვრივი და ტკბილი. ტაივანისა და იაპონური ბრინჯის უპირატესობები გამოიხატება მათ სამზარეულოში არსებული განსხვავებებით ტაივანის უფრო არომატული და აგრესიული მომზადების მეთოდებით, რომლებიც მოითხოვენ არომატულ ბრინჯს, ხოლო იაპონელებს ურჩევნიათ უფრო დახვეწილი და სუფთა გემო და სუნი.[3] იაპონიის კოლონიური პერიოდის განმავლობაში მაღალი კლასის რესტორნებში ან ღვინის სახლებში კოლონიურ ელიტას ემსახურებოდა ჩინური სამზარეულო, როგორიცაა პეკინის იხვი, ზვიგენის ფარფლი ჩიტის ბუდესთან ერთად და ჩაშუშული კუ. იმავდროულად, ისინი, ვინ არ იყვნენ მდიდრები ან მაღალი ელიტის წარმომადგენლები, ძირითადად ჭამდნენ ბრინჯს, ფაფას, ბოსტნეულის მწნილს და ტკბილი კარტოფილის ფოთლებს. კულინარიული ზეთი ფუფუნებად ითვლებოდა და მხოლოდ განსაკუთრებული შემთხვევებისთვის გამოიყენებოდა.
ტაივანის სამზარეულოზე ასევე გავლენა იქონია მისმა გეოგრაფიულმა მდებარეობამ. ზღვის პროდუქტები მათ სამზარეულოში გამორჩეულად ფიგურირებს. მიირთმევენ კიბოსნაირებს, კალმარებს, ტუნას, ანჩოუსს. ძროხის ხორცი ნაკლებად გავრცელებულია. ეს მომდინარეობს სოფლის მეურნეობისთვის საჭირო ძვირფასი პირუტყვის დაკვლისადმი ტრადიციული თავშეკავებით, ემოციური მიჯაჭვულობით და მადლიერების გრძნობით იმ ცხოველების მიმართ, რომლებიც ტრადიციულად გამოიყენება ძალიან მძიმე შრომისთვის. თუმცა, ჩინეთის გავლენის შედეგად საქონლის ხორცის ატრიის სუპის ტაივანური ვერსია ახლა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული კერძია ქვეყანაში.[3] ტაივანური სამზარეულოს მნიშვნელოვანი ნაწილია შაოჩი. მან დიდი რეპუტაცია მოიპოვა საერთაშორისო დონეზე და ყველაზე პოპულარულია ტაივანის ღამის ბაზრობაზე. ტაივანური კერძი შაოჩი არის ძვირადღირებულ და მაღალი კლასის რესტორნებში. ეს რესტორნები იყენებენ უმაღლესი ხარისხის ინგრედიენტებს და კერძის კრეატიულ პრეზენტაციებს.[4]
ვეგეტარიანობა და ვეგანიზმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვეგეტარიანულ რესტორნებს განსხვავებული აქვთ მენიუ, სტილი.[5] 21-ე საუკუნეში ტაივანში გაიზარდა არარელიგიური ვეგეტარიანელების რაოდენობა, განსაკუთრებით ახალგაზრდებში. ასევე გაიზარდა ვეგანიზმი, რომელიც უკავშირდება ცხოველთა კეთილდღეობას, პიროვნულ ჯანმრთელობას, გარემოსა და კლიმატის ცვლილებს. ტაივანში ყალბი ხორცის ტრადიციულმა კულინარიულმა გამოყენებამ ტაივანის კომპანიებს უპირატესობა მისცა და ტაივანი ახლა ბაზრის ლიდერია ყალბი ხორცის სექტორში. ტაივანის კომპანიები მნიშვნელოვან საექსპორტო ბიზნესს ახორციელებენ, განსაკუთრებით ევროპის, ჩრდილოეთ ამერიკის და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ბაზრებზე.[6]
ღამის ბაზრობის კერძები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტაივანის ყველაზე ცნობილი საჭმელები წარმოდგენილია ღამის ბაზრებზე, სადაც ქუჩის მოვაჭრეები ყიდიან სხვადასხვა სახის კერძებს, სასმელებსა და ტკბილეულობას. ბაზრობაზე არის ჩვეულებრივ და ორთქლზე შემწვარი ხორცით სავსე ფუნთუშები, ომლეტები, გამაგრილებელი ხილის წვენები და მრავალი სხვა. ღამის ბაზრებზე ასევე არიან მოვაჭრეები, რომლებიც ყიდიან ტანსაცმელს, აქსესუარებს. 2014 წელს The Guardian-მა ტაივანის ღამის ბაზრებს უწოდა "მსოფლიოში ქუჩის კვების საუკეთესო ბაზრები".>Gillan, Audrey. Taiwan, home to the best street food markets in the world. The Guardian (17 May 2014). ციტირების თარიღი: 27 April 2020</ref>
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Nguyen-Okwu, Leslie. 16 Dishes That Define Taiwanese Food. Eater. ციტირების თარიღი: 27 April 2020
- ↑ (2019) Culinary nationalism in Asia, Michelle Tien King. London, UK. ISBN 978-1-350-07869-7. OCLC 1100471127.
- ↑ 3.0 3.1 Su, Lynn. A Rice Renaissance. Taiwan Panorama. ციტირების თარიღი: 16 December 2020
- ↑ Koutsakis, George. Chef Summit Held In Taiwan: Asia's Biggest Culinary Event Of 2020. Forbes. ციტირების თარიღი: 5 January 2021
- ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი
<ref>; სქოლიოსათვისgoossaertარ არის მითითებული ტექსტი; $2 - ↑ Xie, Tina. Meeting New Demand for Vegetarian Foods. Taiwan Panorama. ციტირების თარიღი: 29 January 2021