სუპერმთვარე
სუპერმთვარე — მოვლენა, როდესაც სავსემთვარეობა ემთხვევა მთვარის უახლოეს მდებარეობას დედამიწასთან, მის ელიფსურ ორბიტაზე; შედეგად, დედამიწადან მთვარე ზომაში ბვევრად უფრო დიდი ჩანს.[1] ტექნიკური სახელია დედამიწა-მთვარე-მზის სისტემის პერიგეა-სიზიგია. ტერმინი „სუპერმთვარე“ ასტრონომიული არაა, სათავეს იღებს თანამედროვე ასტროლოგიიდან.[2] ოკეანეებისა და დედამიწის ქერქის მიქცევა-მოქცევასთან მთვარის კავშირის გამო, სუპერმთვარის ფენომენს ხშირად აკავშირებენ ისეთ სარისკო მოვლენებთან, როგორებიცაა მიწისძვრები და ვულკანური ამოფრქვევები, თუმცა ამის მტკიცებულებები ნაკლებ დამაჯერებელია.[3]
საპირისპირო მოვლენას, აპოგეა-სიზიგიას მიკრომთვარეს უწოდებენ,[4] თუმცა ეს ტერმინი ისე გავრცელებული არაა, როგორც სუპერმთვარე.
იშვიათად, სუპერმთვარეობა მთვარის სრულ დაბნელებასაც ემთხვევა. ბოლო ასეთი ფაქტი 2015 წლის 27–28 ოქტომბერს მოხდა, შემდეგი კი 2033 წლის ოქტომბერში განმეორდება.[5]
მანძილი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დედამიწის გარშემო მთვარის ელიფსური ორბიტის გამო, მანძილი მათ შორის ყოველთვიურად 357 000-სა და 406 000 კმ-ს შორის იცვლება.[6][7][8]
სუპერმთვარეობისას, მის უშორეს წერტილთან შედარებით, მთვარე დიამეტრში 14%-ით უფრო დიდი ჩანს, სიკაშკაშე კი 30%-ით მეტი.[9]
სიხშირე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სავსემთვარეობის ციკლი არის მთვარის პერიგეის განლაგებების პერიოდი დედამიწასა და მზეს შორის, რაც 411.8 დღეს შეადგენს. დაახლოებით ყოველი მე-14 სავსე მთვარე სუპერმთვარეა.
ეფექტები მიქცევა-მოქცევაზე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მზისა და მთვარის კომბინირებული ეფექტები დედამიწის ოკეანეებზე, მის მიქცევა-მოქცევაზე[10] პიკს მაშინ აღწევს, როცა მთვარე ახალია ან სავსე.[11] მთვარის პერიგეის დროს, მისი გრავიტაციული ძალა გარკვეულწილად ძლიერია. თუმცა, პიკშიც კი, ეს ძალა მაინც შედარებით სუსტია[12] და მიქცევა-მოქცევას შორის ერთ ინჩზე ნაკლებ სხვაობას იწვევს.[13]
ბუნებრივი კატაკლიზმები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მედიაში ბევრი სპეკულაცია იყო იმასთანდ აკავშირებით, რომ სუპერმთვარეობის 1-2-კვირიან პერიოდთან დაკავშირებული იყო 2011 წლის მიწისძვრა წყნარ ოკეანეში ტოჰოკუს რეგიონთან, ასევე 2004 წელს ინდოეთის ოკეანის მიწისძვრა და ცუნამი.[14][15] მიუხედავად ამისა, სუპერმთვარესა და ძლიერ მიწისძვრებს შორის კავშირი დამტკიცებული არ არის.[16][17][18]
ფოტოგალერეა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]-
სუპერმთვარე გერმანიის ქალაქ მიუნსტერის თავზე. 19 მარტი, 2011 წ.
-
სუპერმთვარე. უმაიდ-ბჰავანის სასახლე, ინდოეთი. 23 ივნისი, 2013 წ.
-
მთვარის ორბიტაზე მოძრაობის გეომეტრია 2014 წელს
-
მიუნხენი, გერმანია. 28 სექტემბერი, 2015 წ.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Supermoon dates
- Photo comparing full moon at 222,000 miles with one at 248,000 miles
- Richard Nolle's definition
- CBC News, Gallery of the March 19, 2011 supermoon, viewed from across Canada (Dead link as of 2014.08.11)
- BBC News, Gallery of shared pictures
- Amazing 21 photos of the Rare Super Moon დაარქივებული 2015-09-29 საიტზე Wayback Machine. from New York City, New York, U.S.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Staff (September 7, 2014). „Revisiting the Moon“. New York Times. ციტირების თარიღი: September 8, 2014.
- ↑ Phil Plait. Kryptonite for the supermoon. Bad Astronomy. Discover. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ოქტომბერი 22, 2019. ციტირების თარიღი: August 29, 2015.
- ↑ Rachel Rice. No Link Between 'Super Moon and Earthquakes. Discovery News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივნისი 13, 2011. ციტირების თარიღი: March 20, 2015.
- ↑ What is a micromoon? Timeanddate.com, accessed 1 Oct 2015.
- ↑ „'Supermoon' coincides with lunar eclipse“. BBC News. 28 September 2015. ციტირების თარიღი: 29 September 2015.
- ↑ Meeus, Jean (1997). Mathematical Astronomy Morsels. Richmond, Virginia: Willmann-Bell, გვ. 15. ISBN 0-943396-51-4.
- ↑ Plait, Phil. (March 11, 2011) No, the 'supermoon' didn't cause the Japanese earthquake. Discover Magazine. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 ოქტომბერი 2019. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Hawley, John. Appearance of the Moon Size. Ask a Scientist. Newton. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Phillips, Tony, Dr.. (March 16, 2011) Super Full Moon. Science@NASA Headline News. NASA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — May 7, 2012. ციტირების თარიღი: 22 June 2013.
- ↑ Plait, Phil. (2008)Tides, the Earth, the Moon, and why our days are getting longer. Bad Astronomy. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Sumich, J.L.. (1996)Animation of spring and neap tides. NOAA's National Ocean Service. დაარქივებულია ორიგინალიდან — დეკემბერი 14, 2018. ციტირების თარიღი: June 22, 2013.
- ↑ Apogee and Perigee of the Moon. Moon Connection. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Rice, Tony (4 May 2012). „Super moon looms Saturday“. WRAL-TV. ციტირების თარიღი: 5 May 2012.
- ↑ Paquette, Mark. (March 1, 2011) Extreme Super (Full) Moon to Cause Chaos?. Astronomy Weather Blog. AccuWeather. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Is the Japanese earthquake the latest natural disaster to have been caused by a supermoon?. The Daily Mail (March 11, 2011). ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Can the position of the Moon affect seismicity?. The Berkeley Seismological Laboratory (1999). ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Fuis, Gary. Can the position of the moon or the planets affect seismicity?. U.S. Geological Survey: Earthquake Hazards Program. ციტირების თარიღი: 14 March 2011.
- ↑ Wolchover, Natalie. (March 9, 2011) Will the March 19 "SuperMoon" Trigger Natural Disasters?. Life's Little Mysteries. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 მარტი 2011. ციტირების თარიღი: 15 March 2011.