თეოდორ ჰერცლი: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
სტილის გამართვა
ხაზი 1: ხაზი 1:
{{სტილი}}
[[Image:Theodore Herzl.jpg|thumb|250px|თეოდორ ჰერცლი]]
[[Image:Theodore Herzl.jpg|thumb|250px|თეოდორ ჰერცლი]]
'''თეოდორ ჰერცლი''' ({{lang-he|בנימין זאב הרצל}} ('''ბინიამინ ზეევ ჰერცლი''') დ. [[2 მაისი]], [[1860]], - გ. [[3 ივლისი]], [[1904]], ).უნგრელი ჟურნალისტი, თანამედროვე პოლიტიკური [[სიონიზმი]]ს ფუძემდებელი.
'''თეოდორ ჰერცლი''' ({{lang-he|בנימין זאב הרצל}} ('''ბინიამინ ზეევ ჰერცლი''') დ. [[2 მაისი]], [[1860]], - გ. [[3 ივლისი]], [[1904]], ), უნგრელი ჟურნალისტი, თანამედროვე პოლიტიკური [[სიონიზმი]]ს ფუძემდებელი.


==ბიოგრაფია==
ჰერცლი დაიბადა [[ბუდაპეშტი|ბუდაპეშტში]], [[უნგრეთის სამეფო]]ში, (დღეს [[ბუდაპეშტი]]ს ნაწილი, მაშინ კი სხვა ქალაქი) [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში, რომელიც [[ზემუნი|ზემუნიდან]] იყო (მაშინდელი [[უნგრეთის სამეფო]]დღეს კი [[სერბეთი]])
როდესაც ჰერცლი 18 წლის იყო, მამანისი გადავიდა [[ვენა|ვენაში]], ([[ავსტრია-უნგრეთი]]). მანდ იგი სწავლობდა სამართალს, თუმცა გატაცებული იყო ჟურნალისტიკითა და ლიტერატურით იგი მუშაობდა როგრც ''[[Neue Freie Presse]]''-ეს ჟურნალისტი [[პარიზი|პარიზში]], [[ლონდონი|ლონდაონსა]] და [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. შემდგომ იგი გახდა ''Neue Freie Presse''-ის ლიტერატურული რედაქტორი და დაწერა რამდენიმე დრამა [[ვენეცია|ვენეციის]] თეატრისთვის.
ჰერცლი დაიბადა [[ბუდაპეშტი|ბუდაპეშტში]], [[უნგრეთის სამეფო]]ში, [[ებრაელები|ებრაულ]] ოჯახში, რომელიც [[ზემუნი|ზემუნიდან]] იყო (მაშინდელი [[უნგრეთის სამეფო]], დღეს — [[სერბეთი]]). 18 წლის ასაკში ჰერცლი ოჯახთან ერთად [[ვენა|ვენაში]] ([[ავსტრია-უნგრეთი]]) გადავიდა. აქ ჰერცლი სამართალს სწავლობდა, თუმცა გატაცებული იყო ჟურნალისტიკითა და ლიტერატურით. იგი მუშაობდა ''[[Neue Freie Presse]]''-ეს ჟურნალისტად [[პარიზი|პარიზში]], [[ლონდონი|ლონდაონსა]] და [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. შემდგომ გახდა ამავე გაზეთის ლიტერატურული რედაქტორი და დაწერა რამდენიმე დრამა [[ვენეცია|ვენეციის]] თეატრისთვის.


[[1896]] ჰერცელმა გამოაქვეყნა თავის წიგნი "[[ებრაელების სახელმწიფო]]" ([[გერმანული ენა|გერმ.]]Der Judenstaat). ამ წიგნში მოიტანა ჰერცელმა პრაკტიკული პასუხი ებრაელების პრობლემის. ეს წიგნი იყო პესვი "პოლიტიკურ სიონისმის" როელიც იძახდა რომ ჯერ მისაღებია ინტერნაციონალური გაგება (international recognition) რომელიც ებრაელების ქვეყანა არის [[პალესტინა|ერეც ისრაელი]] (ჩარტერი) და მარტო მერე უნდა მოხდეს ებრაელების დასახლება პალესტინაში. ეს გაგება იყო სულ სხვა გაგება [[ხოვევეი ციონი]]სმის "პრაკტიკულ სინოსმი" [[მენახემ უსიშკინი]]ს ([[:en:Menahem Ussishkin|Menahem Ussishkin]]) მთავრობით, რომელმაც დაიწყენ დასახლება პალესტინა ებრაელებით.
[[1896]] წელს ჰერცელმა გამოაქვეყნა წიგნი "[[ებრაელების სახელმწიფო]]" ([[გერმანული ენა|გერმ.]] Der Judenstaat). ამ წიგნში ჰერცელმა ებრაელების პრობლემის პრაქტიკული მოგვარების მეთოდი განსაზღვრა. ეს წიგნი გახდა საფუძველი "პოლიტიკურ სიონისმის", რომლის მიხედვით ჯერ მისაღები იყო საერთაშორისო აღიარება ფაქტის, რომ ებრაელების ქვეყანა იყო [[პალესტინა|ერეც ისრაელი]] და მხოლოდ მას შემდეგ უნდა მომხდარიყო ებრაელების დასახლება პალესტინაში. ეს იდეა ეწინააღმდეგებოდა [[მენახემ უსიშკინი]] "პრაქტიკულ სიონიზმს", რომელიც პალესტინის ებრაელებით დასახლებას ყოველგვარი წინაპირობის გარეშე ქადაგებდა.


კიდევ დაწერა ჰერცელმა ოტოპიური [[რომანი (პროზა)|რომანი]], "[[ალტნოილენდი]]" ([[გერმანული ენა|გერმ.]]Altneuland) (ახალი ძველი მიწა). ამ წიგნში თქვა რომ არაბები რო ცხოვრობენ პალესტინაში გახდებიან ებრაული ქვეყნის მოქალაქეები. მაგრამ არ განსაზღვა ისი რომ არაბული მოძრაობა იქნება ებრული მოძრაობის მოწინაამდექე. მაგ დროს არ არსებობდა არაბული ნაციონალური მოძრაობა.
ჰერცლს ეკუთვნის კიდევ ერთი უტოპიური თხზულება -რომანი, "[[ალტნოილენდი]]" ([[გერმანული ენა|გერმ.]]Altneuland) (ახალი ძველი მიწა). ამ წიგნში მისი თქმით პალესტინაში მცხოვრები არაბები გახდებოდნენ ებრაული ქვეყნის მოქალაქეები, თუმცა მას არ განუსაზღვრავს, რომ არაბები ებრაული მოძრაობის წინააღმდეგ გამოვიდოდნენ. ამ პერიოდში არ იყო ჩამოყალიბებული ძლიერი არაბული ნაციონალური მოძრაობა.


== პირველი სიონისტური კონგრესი და სიონისტური ინსტიტუდები ==
== პირველი სიონისტური კონგრესი და სიონისტური ინსტიტუტები ==
[[1897]] ჰერცელმა შეკრიბა პირველი სიონისტური ორგანიზაციენი - [[მსოფლიო სიონისტური კონგესი|მსოფლიო სიონისტური კონგესზე]] [[ბაზელი|ბაზელში]], [[შვეიცარია]] ამის მიზნი იყო რო მიიღოს ხოვევეი სიონის კოოპერაცია. ეს კონგრესი შეკრებდა ჰერცელის წიგნის "ებრაელების სახელმწიფო" და იმიტომ რომ არ შეკრიბდა პული სიონისტური იედიების გაკეთების. ამ პირველ კონგრესში ტქვა ჰერცელმა '''ბაზელში დავაარსე ებრაელების სახელმწიფო''' რო მოიხსენება დრემდე. ამ პირველ კონგრესში კიდევ დაარსდა [[მსოპლიო სიონისტური ორგანიზაცია]] ([[:en:World Zionist Organization|World Zionist Organization]]), ორგანიზაცაი რომ გახადა ეს იედიები რეალისტური.
[[1897]] ჰერცელმა შეკრიბა პირველი სიონისტური ორგანიზაციები [[მსოფლიო სიონისტური კონგრესი|მსოფლიო სიონისტურ კონგრესზე]] [[ბაზელი|ბაზელში]], [[შვეიცარია]]. კონგრესის მიზნი იყო ხოვევეი სიონის თანამშრომლობის ქარტიის მიღება. აქ წარმოთქვა ჰერცელმა მისი განთქმული სიტყვა, სადაც პირველად მოიხსენია სიტყვა [[სიონიზმი]]. მასვე ეკუთვნის ფრაზა: ”ბაზელში დავაარსე ებრაელების სახელმწიფო”. ამ კონგრესში ასევე დაარსდა [[მსოფლიო სიონისტური ორგანიზაცია]], რომელსაც ჰერცლის იდეები უნდა განეხორციელებინა.


{{ესკიზი-ისრაელი}}
{{ესკიზი-ისრაელი}}


{{DEFAULTSORT:ჰერცლი, თეოდორ}}
{{DEFAULTSORT:ჰერცლი, თეოდორ}}
[[კატეგორია:ებრაელები]]
[[კატეგორია:ებრაელები]]

15:30, 9 მარტი 2009-ის ვერსია

თეოდორ ჰერცლი

თეოდორ ჰერცლი (ებრ. בנימין זאב הרצל (ბინიამინ ზეევ ჰერცლი) დ. 2 მაისი, 1860, - გ. 3 ივლისი, 1904, ), უნგრელი ჟურნალისტი, თანამედროვე პოლიტიკური სიონიზმის ფუძემდებელი.

ბიოგრაფია

ჰერცლი დაიბადა ბუდაპეშტში, უნგრეთის სამეფოში, ებრაულ ოჯახში, რომელიც ზემუნიდან იყო (მაშინდელი უნგრეთის სამეფო, დღეს — სერბეთი). 18 წლის ასაკში ჰერცლი ოჯახთან ერთად ვენაში (ავსტრია-უნგრეთი) გადავიდა. აქ ჰერცლი სამართალს სწავლობდა, თუმცა გატაცებული იყო ჟურნალისტიკითა და ლიტერატურით. იგი მუშაობდა Neue Freie Presse-ეს ჟურნალისტად პარიზში, ლონდაონსა და სტამბოლში. შემდგომ გახდა ამავე გაზეთის ლიტერატურული რედაქტორი და დაწერა რამდენიმე დრამა ვენეციის თეატრისთვის.

1896 წელს ჰერცელმა გამოაქვეყნა წიგნი "ებრაელების სახელმწიფო" (გერმ. Der Judenstaat). ამ წიგნში ჰერცელმა ებრაელების პრობლემის პრაქტიკული მოგვარების მეთოდი განსაზღვრა. ეს წიგნი გახდა საფუძველი "პოლიტიკურ სიონისმის", რომლის მიხედვით ჯერ მისაღები იყო საერთაშორისო აღიარება ფაქტის, რომ ებრაელების ქვეყანა იყო ერეც ისრაელი და მხოლოდ მას შემდეგ უნდა მომხდარიყო ებრაელების დასახლება პალესტინაში. ეს იდეა ეწინააღმდეგებოდა მენახემ უსიშკინის "პრაქტიკულ სიონიზმს", რომელიც პალესტინის ებრაელებით დასახლებას ყოველგვარი წინაპირობის გარეშე ქადაგებდა.

ჰერცლს ეკუთვნის კიდევ ერთი უტოპიური თხზულება -რომანი, "ალტნოილენდი" (გერმ.Altneuland) (ახალი ძველი მიწა). ამ წიგნში მისი თქმით პალესტინაში მცხოვრები არაბები გახდებოდნენ ებრაული ქვეყნის მოქალაქეები, თუმცა მას არ განუსაზღვრავს, რომ არაბები ებრაული მოძრაობის წინააღმდეგ გამოვიდოდნენ. ამ პერიოდში არ იყო ჩამოყალიბებული ძლიერი არაბული ნაციონალური მოძრაობა.

პირველი სიონისტური კონგრესი და სიონისტური ინსტიტუტები

1897 ჰერცელმა შეკრიბა პირველი სიონისტური ორგანიზაციები მსოფლიო სიონისტურ კონგრესზე ბაზელში, შვეიცარია. კონგრესის მიზნი იყო ხოვევეი სიონის თანამშრომლობის ქარტიის მიღება. აქ წარმოთქვა ჰერცელმა მისი განთქმული სიტყვა, სადაც პირველად მოიხსენია სიტყვა სიონიზმი. მასვე ეკუთვნის ფრაზა: ”ბაზელში დავაარსე ებრაელების სახელმწიფო”. ამ კონგრესში ასევე დაარსდა მსოფლიო სიონისტური ორგანიზაცია, რომელსაც ჰერცლის იდეები უნდა განეხორციელებინა.