ვარსკვლავთშორისი სივრცე: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
იარლიყები: გაუქმებულია რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით
5.178.239.185-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Hubble-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება
ხაზი 2: ხაზი 2:




'''ვარსკვლავთშორისი სივრცე (ვშს)''' — მატერია, რომელიც არსებობს სივრცეში ვარსკვლავურ სისტემებს შორის [[გალაქტიკა]]ში. ეს მატერია მოიცავს აირს [[იონი|იონურ]], [[ატომი|ატომურ]] და [[მოლეკულა|მოლეკულურ]] ფორმაში, ასევე მტვერსა და [[კოსმოსური სხივები|კოსმოსურ სხივებს]]. ის ავსებს ვარსკვლავთშორის სივრცეს და გლუვად ირევა გარშემო არსებულ [[გალაქტიკათშორისი სივრცე|გალაქტიკათშორის სივრცეში]]. [[ელექტრომაგნიტური გამოსხივება|ელექტრომაგნიტური გამოსხივების]] ფორმაში [[ენერგია]], რომელიც იმავე მოცულობას იკავებს, '''ვარსკვლავთშორისი გამოსხივების ველია'''.
'''ვარსკვლავთშორისი სივრცე (ვშს)''' — მატერია, ნინო დანელია მაგარია
არსებობს სივრცეში ვარსკვლავურ სისტემებს შორის [[გალაქტიკა]]ში. ეს მატერია მოიცავს აირს [[იონი|იონურ]], [[ატომი|ატომურ]] და [[მოლეკულა|მოლეკულურ]] ფორმაში, ასევე მტვერსა და [[კოსმოსური სხივები|კოსმოსურ სხივებს]]. ის ავსებს ვარსკვლავთშორის სივრცეს და გლუვად ირევა გარშემო არსებულ [[გალაქტიკათშორისი სივრცე|გალაქტიკათშორის სივრცეში]]. [[ელექტრომაგნიტური გამოსხივება|ელექტრომაგნიტური გამოსხივების]] ფორმაში [[ენერგია]], რომელიც იმავე მოცულობას იკავებს, '''ვარსკვლავთშორისი გამოსხივების ველია'''.


ვარსკვლავთშორისი სივრცე გაჯერებულია მრავალი ფაზით, რომელიც განირჩევა მატერია იონურია, ატომური თუ მოლეკულური, და [[ტემპერატურა|ტემპერატურითა]] და [[სიმკვრივე|სიმკვრივით]]. ვარსკვლავთშორის სივრცეში ძირითადად შედის [[წყალბადი]], რომელსაც მოჰყვება [[ჰელიუმი]] [[ნახშირბადი]]ს, [[ჟანგბადი]]სა და [[აზოტი]]ს მცირე რაოდენობით.<ref>{{Cite journal|url = http://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.pc.46.100195.000331|title = Chemistry in The Interstellar Medium|last = Herdst|first = Eric|date = 1995|journal = Annual Review Physical Chemistry|accessdate = 2014-10-24|doi = 10.1146/annurev.pc.46.100195.000331|pmid = }}</ref> ამ ფაზებს შორის თერმული [[წნევა|წნევები]] უხეშ წონასწორობაშია ერთმანეთთან. [[მაგნიტური ველი|მაგნიტური ველები]] და ტურბულენტური მოძრაობები ასევე წარმოქმნის წნევას ვშს-ში და ჩვეულებრივ დინამიკუად თერმულ წნევაზე ბევრად მნიშვნელოვანია.
ვარსკვლავთშორისი სივრცე გაჯერებულია მრავალი ფაზით, რომელიც განირჩევა მატერია იონურია, ატომური თუ მოლეკულური, და [[ტემპერატურა|ტემპერატურითა]] და [[სიმკვრივე|სიმკვრივით]]. ვარსკვლავთშორის სივრცეში ძირითადად შედის [[წყალბადი]], რომელსაც მოჰყვება [[ჰელიუმი]] [[ნახშირბადი]]ს, [[ჟანგბადი]]სა და [[აზოტი]]ს მცირე რაოდენობით.<ref>{{Cite journal|url = http://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.pc.46.100195.000331|title = Chemistry in The Interstellar Medium|last = Herdst|first = Eric|date = 1995|journal = Annual Review Physical Chemistry|accessdate = 2014-10-24|doi = 10.1146/annurev.pc.46.100195.000331|pmid = }}</ref> ამ ფაზებს შორის თერმული [[წნევა|წნევები]] უხეშ წონასწორობაშია ერთმანეთთან. [[მაგნიტური ველი|მაგნიტური ველები]] და ტურბულენტური მოძრაობები ასევე წარმოქმნის წნევას ვშს-ში და ჩვეულებრივ დინამიკუად თერმულ წნევაზე ბევრად მნიშვნელოვანია.

15:11, 1 დეკემბერი 2021-ის ვერსია

იონიზირებული წყალბადის გავრცელება გალაქტიკის ვარსკვლავთშორისი სივრცის ნაწილებში, რომელიც დედამიწის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროდანაა დანახული Wisconsin Hα Mapper-ით.


ვარსკვლავთშორისი სივრცე (ვშს) — მატერია, რომელიც არსებობს სივრცეში ვარსკვლავურ სისტემებს შორის გალაქტიკაში. ეს მატერია მოიცავს აირს იონურ, ატომურ და მოლეკულურ ფორმაში, ასევე მტვერსა და კოსმოსურ სხივებს. ის ავსებს ვარსკვლავთშორის სივრცეს და გლუვად ირევა გარშემო არსებულ გალაქტიკათშორის სივრცეში. ელექტრომაგნიტური გამოსხივების ფორმაში ენერგია, რომელიც იმავე მოცულობას იკავებს, ვარსკვლავთშორისი გამოსხივების ველია.

ვარსკვლავთშორისი სივრცე გაჯერებულია მრავალი ფაზით, რომელიც განირჩევა მატერია იონურია, ატომური თუ მოლეკულური, და ტემპერატურითა და სიმკვრივით. ვარსკვლავთშორის სივრცეში ძირითადად შედის წყალბადი, რომელსაც მოჰყვება ჰელიუმი ნახშირბადის, ჟანგბადისა და აზოტის მცირე რაოდენობით.[1] ამ ფაზებს შორის თერმული წნევები უხეშ წონასწორობაშია ერთმანეთთან. მაგნიტური ველები და ტურბულენტური მოძრაობები ასევე წარმოქმნის წნევას ვშს-ში და ჩვეულებრივ დინამიკუად თერმულ წნევაზე ბევრად მნიშვნელოვანია.

ყველა ფაზაში ვარსკვლავთშორისი სივრცე უკიდურესად გათხელებულია. ვშს-ს გრილ და მკვრივ რეგიონში მატერია ძირითადად მოლეკულურ ფორმაშია და მისი სიმკვრივე 106 მოლეკულაა კუბურ სანტიმეტრზე, ხოლო ცხელ, დიფუზურ რეგიონებში მატერია უმეტესად იონიზირებულია და სიმკვრივე 10-4 იონია კუბურ სანტიმეტრზე. შედარებისთვის, ერთ კუბურ სანტინეტრ ჰაერში 1019 მოლეკულაა, ხოლო ლაბორატორიაში არსებულ ვაკუუმის კამერაში —1010. ვშს-ს მასის 99% აირის ნებისმიერი ფორმაა, ხოლო დანარჩენი 1% მტვერია.[2] აირის ატომების 91% წყალბადია, 9% კი ჰელიუმს უკავია. სულ რაღაც 0,1% უკავია წყალბადსა და ჰელიუმზე მძიმე ელემენტებს,[3] რომლებსაც ასტრონომიაში „მეტალები“ ეწოდება. მასით 70% წყალბადს უკავია, 28% ჰელიუმს და 1,5% „მეტალებს“. წყალბადი და ჰელიუმი თავდაპირველი ნუკლეოსინთეზის შედეგია, ხოლო მათზე მძიმე ელემენტები ვშს-ში ძირითადად ვარსკვლავური ევოლუციის შედეგად წარმოქმნილია.

ვარსკვლავთშორისი სივრცე გადამწყვეტ როლს თამაშობს ასტროფიზიკაში, რადგან მას შუალედური როლი აქვს ვარსკვლავურ და გალაქტიკურ მასშტაბებზე. ვარსკვლავები ვშს-ს ყველაზე მკვრივ რეგიონებში, მოლეკულურ ღრუბლებში წარმოიქმნება და ვშს-ს ავსებს მატერიითა და ენერგიით პლანეტური ნისლეულებით, ვარსკვლავური ქარებითა და ზეახალი ვარსკვლავებით. ეს ურთიერთქმედება ვარსკვალვებსა და ვშს-ს შორის საშუალებას იძლევა, განისაზღვროს ტემპი, რომლითაც გალაქტიკა მის აიროვან შიგთავსს მოიხმარს და, აქედან გამომდინარე, მისი ვარსკვლავთწარმომქმნელი პროცესების ხანგრძლივობას.

2013 წლის 12 სექტემბერს ნასამ ოფიციალურად განაცხადა, რომ „ვოიაჯერ 1-მა“ ვარსკვლავთშორის მიაღწია 2012 წლის 25 აგვისტოს. ის ერთადერთი და პირველი ხელოვნური ობიექტია, რომელმაც ეს მოახერხა. ვარსკვლავთშორისი პლაზმა და მტვერი შეისწავლება მისიის დასრულებამდე, 2025 წლამდე.

სქოლიო

  1. Herdst, Eric (1995). „Chemistry in The Interstellar Medium“. Annual Review Physical Chemistry. doi:10.1146/annurev.pc.46.100195.000331. ციტირების თარიღი: 2014-10-24.
  2. Boulanger, F.; Cox, P.; and Jones, A. P. (2000). „Course 7: Dust in the Interstellar Medium“. F. Casoli, J. Lequeux, & F. David. Infrared Space Astronomy, Today and Tomorrow. pp. 251.
  3. Ferriere (2001)