აფხაზეთის საკათალიკოსო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
'''აფხაზეთის საკათალიკოსო''' — დასავლეთ საქართველოს [[საკათალიკოსო]]. მის დაარსებას ზოგი მკვლევარი [[VIII საუკუნე|VIII]]- [[IX საუკუნე|IX საუკუნეებ]]ს, ზოგი [[X საუკუნე|X საუკუნის]] II ნახევარს, ზოგი კი [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნეს]] მიაკუთვნებს. აფხაზეთის საკათალიკოსო განასახიერებდა ქართულ ეროვნულ და ცენტრალიზებულ ეკლესიას, რომლის პოლიტიკურ საფუძველს ქართული სახელმწიფო |
'''აფხაზეთის საკათალიკოსო''' — დასავლეთ საქართველოს [[საკათალიკოსო]]. მის დაარსებას ზოგი მკვლევარი [[VIII საუკუნე|VIII]]- [[IX საუკუნე|IX საუკუნეებ]]ს, ზოგი [[X საუკუნე|X საუკუნის]] II ნახევარს, ზოგი კი [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნეს]] მიაკუთვნებს. აფხაზეთის საკათალიკოსო განასახიერებდა ქართულ ეროვნულ და ცენტრალიზებულ ეკლესიას, რომლის პოლიტიკურ საფუძველს ქართული სახელმწიფო [[აფხაზთა სამეფო]] წარმოადგენდა. აფხაზეთის საკათალიკოსომ შეცვალა [[კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო]]ს დაქვემდებარებული ლაზიკის სამიტროპოლიტო და აბაზგიის საარქიეპისკოპოსო ეპარქიები. აფხაზეთის კათალიკოსის საკათედრო ტაძარი, რომელიც [[ანდრია მოციქული]]ს [[კათედრა|საყდრად]] იწოდებოდა, [[ბიჭვინთა]]ში იყო. აფხაზეთის კათალიკოსს „ბიჭვინთის კათალიკოსსაც“ უწოდებდნენ. XI საუკუნიდან იერარქიულად იგი [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები|საქართველოს კათოლიკოსის]] დაქვემდებარების ქვეშ იყო. XV საუკუნიდან, საქართველოს პოლიტიკური დაშლის შემდეგ, აფხაზეთის საკათალიკოსო კვლავ დამოუკიდებელი გახდა და მისი მეთაური „აფხაზეთის კათალიკოს-პატრიარქად“ იწოდებოდა. მისი იურისდიქცია ვრცელდებოდა [[იმერეთის სამეფო]]ზე, [[გურიის სამთავრო|გურიის]], [[ოდიშის სამთავრო|ოდიშის]], [[აფხაზეთის სამთავრო|აფხაზეთის სამთავროებზე]], დასავლეთით და ჩრდილოეთით კი ბევრად სცილდებოდა ქართულ პოლიტიკის საზღვრებს. XVI საუკუნის II ნახევარში, კათოლიკოს [[ევდემონ I|ევდემონ ჩხეტიძის]] ([[1558]]—[[1578]] წწ.) დროს, აფხაზეთის საკათალიკოსოს რეზიდენცია ბიჭვინთიდან [[გელათის მონასტერი|გელათში]] გადაიტანეს, რაც გამოწვეული იყო ქვეყნის საშინაო და საგარეო მდგომარეობის გართულებით (სამეფო-სამთავროებს შორის შინაომები და [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] აგრესიის გაძლიერება აფხაზეთში), ბიჭვინთას ამის შემდეგაც არ დაუკარგავს საკათალიკოსო საყდრის სახელი დამნიშვნელობა. [[1814]] წლის 14 ოქტომბრის ბრძანებულებით დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსო უშუალოდ შეუერთდა [[რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|რუსეთის ეკლესიას]], ხოლო ადგილობრივ მმართველად დაინიშნა საქართველოს [[ეგზარქოსი]], რომელსაც „საქართველოსა და იმერეთის ეგზარქოსი“ ეწოდა. [[1917]] წელს, როდესაც აღდგა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, აფხაზეთის ეკლესია შევიდა საქართველოს კათოლიკოსის გამგებლობაში. |
||
==იხილეთ აგრეთვე== |
==იხილეთ აგრეთვე== |
||
უკანასკნელი რედაქცია 16:15, 9 დეკემბერი 2020-ის მდგომარეობით
აფხაზეთის საკათალიკოსო — დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსო. მის დაარსებას ზოგი მკვლევარი VIII- IX საუკუნეებს, ზოგი X საუკუნის II ნახევარს, ზოგი კი XIII საუკუნეს მიაკუთვნებს. აფხაზეთის საკათალიკოსო განასახიერებდა ქართულ ეროვნულ და ცენტრალიზებულ ეკლესიას, რომლის პოლიტიკურ საფუძველს ქართული სახელმწიფო აფხაზთა სამეფო წარმოადგენდა. აფხაზეთის საკათალიკოსომ შეცვალა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს დაქვემდებარებული ლაზიკის სამიტროპოლიტო და აბაზგიის საარქიეპისკოპოსო ეპარქიები. აფხაზეთის კათალიკოსის საკათედრო ტაძარი, რომელიც ანდრია მოციქულის საყდრად იწოდებოდა, ბიჭვინთაში იყო. აფხაზეთის კათალიკოსს „ბიჭვინთის კათალიკოსსაც“ უწოდებდნენ. XI საუკუნიდან იერარქიულად იგი საქართველოს კათოლიკოსის დაქვემდებარების ქვეშ იყო. XV საუკუნიდან, საქართველოს პოლიტიკური დაშლის შემდეგ, აფხაზეთის საკათალიკოსო კვლავ დამოუკიდებელი გახდა და მისი მეთაური „აფხაზეთის კათალიკოს-პატრიარქად“ იწოდებოდა. მისი იურისდიქცია ვრცელდებოდა იმერეთის სამეფოზე, გურიის, ოდიშის, აფხაზეთის სამთავროებზე, დასავლეთით და ჩრდილოეთით კი ბევრად სცილდებოდა ქართულ პოლიტიკის საზღვრებს. XVI საუკუნის II ნახევარში, კათოლიკოს ევდემონ ჩხეტიძის (1558—1578 წწ.) დროს, აფხაზეთის საკათალიკოსოს რეზიდენცია ბიჭვინთიდან გელათში გადაიტანეს, რაც გამოწვეული იყო ქვეყნის საშინაო და საგარეო მდგომარეობის გართულებით (სამეფო-სამთავროებს შორის შინაომები და ოსმალეთის აგრესიის გაძლიერება აფხაზეთში), ბიჭვინთას ამის შემდეგაც არ დაუკარგავს საკათალიკოსო საყდრის სახელი დამნიშვნელობა. 1814 წლის 14 ოქტომბრის ბრძანებულებით დასავლეთ საქართველოს საკათალიკოსო უშუალოდ შეუერთდა რუსეთის ეკლესიას, ხოლო ადგილობრივ მმართველად დაინიშნა საქართველოს ეგზარქოსი, რომელსაც „საქართველოსა და იმერეთის ეგზარქოსი“ ეწოდა. 1917 წელს, როდესაც აღდგა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, აფხაზეთის ეკლესია შევიდა საქართველოს კათოლიკოსის გამგებლობაში.
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ლომინაძე ბ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 31.
- ლომინაძე ბ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 252-253.
