აკაკი წერეთელი: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 3: ხაზი 3:


== ბიოგრაფია ==
== ბიოგრაფია ==
=== განათლება:)აკაკი წერეთელი დაიბადა ზემო [[იმერეთი]]ს შეძლებული თავადის როსტომ წერეთლის ოჯახში. დედა - ეკატერინე აბაშიძე - [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის]] მეფის [[სოლომონ I|სოლომონ I-ის]] შვილიშვილის შვილი იყო. წერეთელმა ბავშვობის წლები სოფელ [[სავანე (საჩხერის მუნიციპალიტეტი)|სავანეში]], გლეხის ოჯახში, ძიძასთან გაატარა. აკაკი წერეთელი [[1852]]-იდან [[ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია|ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში]] სწავლობდა, [[1859]]-იდან კი [[სანქტ-პეტერბურგი|პეტერბურგის]] უნივერსიტეტის აღმოსავლური ენების ფაკულტეტზე, რომელიც [[1863]] წელს დაამთავრა კანდიდატის ხარისხით. ===
=== განათლება ===
აკაკი წერეთელი დაიბადა ზემო [[იმერეთი]]ს შეძლებული თავადის როსტომ წერეთლის ოჯახში. დედა - ეკატერინე აბაშიძე - [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის]] მეფის [[სოლომონ I|სოლომონ I-ის]] შვილიშვილის შვილი იყო. წერეთელმა ბავშვობის წლები სოფელ [[სავანე (საჩხერის მუნიციპალიტეტი)|სავანეში]], გლეხის ოჯახში, ძიძასთან გაატარა. აკაკი წერეთელი [[1852]]-იდან [[ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია|ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში]] სწავლობდა, [[1859]]-იდან კი [[სანქტ-პეტერბურგი|პეტერბურგის]] უნივერსიტეტის აღმოსავლური ენების ფაკულტეტზე, რომელიც [[1863]] წელს დაამთავრა კანდიდატის ხარისხით.

=== სალიტერატურო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა ===
=== სალიტერატურო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა ===
[[ფაილი:Skhvitori.jpg|მინი|მარცხნივ|200პქ|აკაკი წერეთლის სახლ-მუზეუმი სხვიტორში]]
[[ფაილი:Skhvitori.jpg|მინი|მარცხნივ|200პქ|აკაკი წერეთლის სახლ-მუზეუმი სხვიტორში]]

12:27, 9 დეკემბერი 2020-ის ვერსია

აკაკი წერეთელი
დაბადების თარიღი 9 (21) ივნისი, 1840
დაბადების ადგილი სხვიტორი, იმერეთის ოლქი, რუსეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი 26 იანვარი, 1915(1915-01-26) (74 წლის)
გარდაცვალების ადგილი საჩხერე
დასაფლავებულია მთაწმინდის პანთეონი
საქმიანობა პოეტი, მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი და საზოგადო მოღვაწე
ენა ქართული ენა
მოქალაქეობა რუსეთის იმპერია
ალმა-მატერი სანქტ-პეტერბურგის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
Magnum opus გამზრდელი, სულიკო და თორნიკე ერისთავი
მეუღლე ნატალია ბაზილევსკაია
შვილ(ებ)ი ალექსი წერეთელი
ხელმოწერა

აკაკი როსტომის ძე წერეთელი (დ. 21 ივნისი [ძვ. სტ. 9 ივნისი], 1840, სოფ. სხვიტორი, საჩხერის მუნიციპალიტეტი, — გ. 8 თებერვალი [ძვ. სტ. 26 იანვარი], 1915, იქვე) — ქართველი პოეტი, მწერალი, პუბლიცისტი და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი.

ბიოგრაფია

განათლება:)აკაკი წერეთელი დაიბადა ზემო იმერეთის შეძლებული თავადის როსტომ წერეთლის ოჯახში. დედა - ეკატერინე აბაშიძე - იმერეთის მეფის სოლომონ I-ის შვილიშვილის შვილი იყო. წერეთელმა ბავშვობის წლები სოფელ სავანეში, გლეხის ოჯახში, ძიძასთან გაატარა. აკაკი წერეთელი 1852-იდან ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში სწავლობდა, 1859-იდან კი პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლური ენების ფაკულტეტზე, რომელიც 1863 წელს დაამთავრა კანდიდატის ხარისხით.

სალიტერატურო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა

აკაკი წერეთლის სახლ-მუზეუმი სხვიტორში

ლექსების წერა აკაკი წერეთელმა ჯერ კიდევ ყრმობის ასაკში დაიწყო, 1859 წელს იგი უკვე რამდენიმე დაბეჭდილი ლექსის ავტორი იყო, ხოლო 1860 წელს გამოქვეყნებულმა ლირიკულმა ლექსმა ― „საიდუმლო ბარათი“, რომელიც იმთავითვე სიმღერადაც გავრცელდა, ახალგაზრდა პოეტს ფართო პოპულარობა მოუტანა.

მიუხედავად მატერიალური ხელმოკლეობისა, აკაკი წერეთელი არასდროს შესულა სახელმწიფო სამსახურში. მას უდიდესი დამსახურება მიუძღვის „ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების“ დაარსებასა და მის მრავალმხრივ კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობაში, ქართული დრამატული საზოგადოების შექმნასა და მუშაობაში, ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში, როგორც უაღრესად ნაყოფიერი და მნიშვნელოვანი პუბლიცისტური მოღვაწეობით, ისე ყოველთვიური ჟურნალის „აკაკის თვიური კრებული“ (1897-1900) დაარსებით. იგი რედაქტორობდა აგრეთვე სატირულ-იუმორისტულ ჟურნალს „ხუმარა“, რომლის ანტიცარისტული და ეროვნული მიმართულების გამო დაპატიმრებულიც კი იყო (1907). ილია ჭავჭავაძესთან ერთად აკაკი წერეთელი სათავეში ჩაუდგა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას საქართველოში და სიტყვით თუ საქმით, დაუცხრომლად, მიზანდასახულად იღვწოდა ქართველი ხალხის სულიერი აღორძინებისათვის, მასში ეროვნული თვითშეგნების ამაღლებისათვის. სწორედ ეროვნული მოტივი იმთავითვე იქცა აკაკი წერეთლის შემოქმედების ლაიტმოტივად.

ილია ჭავჭავაძის და აკაკი წერეთლის ძეგლი თბილისში.

წერეთლის შემოქმედებამ წარუშლელი კვალი დატოვა ქართველი ხალხის სულიერი კულტურის ისტორიაში. მან ახალი ეტაპი შექმნა ქართული მხატვრული სიტყვის განვითარებაში, რამაც პოეტს, ილია ჭავჭავაძესთან ერთად, კანონიერად დაუმკვიდრა ახალი ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებლისა და თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის რეფორმატორის სახელი.

ქართველმა ხალხმა სიცოცხლეშივე შერაცხა წერეთელი ჭეშმარიტად სახალხო პოეტად. საყოველთაო აღიარების ნათელი დადასტურება იყო მისი შემოქმედებითი და საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 50-ე წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო საღამო (1908), რომელიც, ისევე როგორც პოეტის მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში (1912), გრანდიოზულ ეროვნულ დღესასწაულად გადაიქცა.

აკაკი წერეთელი გარდაიცვალა 75 წლის ასაკში. დაკრძალულია თბილისში, საზოგადო მოღვაწეთა მთაწმინდის პანთეონში. თბილისში არსებობს მისი სახელობის გამზირი.

ლიტერატურა

აკაკი სასიკვდილო სარეცელზე (დავით აბაშიძის ფოტო)
  • აბაშიძე გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 304.
  • ინგოროყვა, პ.: ახალი ქართული ლიტერატურის ფუძემდებელნი: ნიკოლოზ ბარათაშვილი, ილია ჭავჭავაძე, აკაკი წერეთელი - თბილისი: მერანი, 1983
  • ასათიანი გ., სათავეებთან, თბილისი, 1982;
  • ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. 4, თბილისი, 1974;
  • ზანდუკელი მ., თხზულებანი, ტ. 2 - ახალი ქართული ლიტერატურა, თბილისი, 1972;
  • მახარაძე ა., ნარკვევები ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან, გამოც. მე-3, ტ. 1, თბილისი, 1972;
  • ხინთიბიძე ა., აკაკის ლექსი, თბილისი, 1972;
  • აბაშიძე კ., ეტიუდები XIX საუკუნის ქართლი ლიტერატურის შესახებ, თბილისი, 1970;
  • გაჩეჩილაძე ა., აკაკი წერეთელი, თბილისი, 1966;
  • ასათიანი ლ., ცხოვრება აკაკი წერეთლისა, გამოც., მე-2, თბილისი, 1965;
  • ჯიბლაძე გ., კრიტიკული ეტიუდები, ტ. 1, 4, თბილისი, 1958, 1963
  • კოტეტიშვილი ვ., ქართული ლიტერატურის ისტორია (XIX ს.), თბილისი, 1959;

რესურსები ინტერნეტში

ვიკიციტატაში არის გვერდი თემაზე:
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე: