არჩილი: განსხვავება გადახედვებს შორის

არჩილი
ქართლის მეფე
მმართ. წლები:	668–718; 719–745
წინამორბედი:	მირი
მემკვიდრე:	იოანე და ჯუანშერი
კახეთის ერისმთავარი
მმართ. წლები:	705–745; 736–786
წინამორბედი:	სტეფანოზ III
მემკვიდრე:	იოანე და ჯუანშერი
მეუღლე:	დარია
შვილები:	ჯუანშერ; იოვანე; გურანდუხტ; მარიამ; მირანდუხტ; შუშან
დინასტია:	ხოსროიანი
მამა:	სტეფანოზ III
რელიგია:	მართლმადიდებელი ქრისტიანი
	არჩილი ვიკისაწყობში

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

13:29, 1 ოქტომბერი 2020-ის ვერსია

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ არჩილი (მრავალმნიშვნელოვანი).

არჩილ სტეფანოზის ძე^[6] — არჩილ სტეფანოზის ძე იყო ქართლის ერისმთავარი VIII საუკუნეში, ჯუანშერის მატიანეში მოხსენიებულია მეფედ. იმავე მატიანის ცნობით, მის საბრძანებელში შედიოდა ეგრისიც, ხოლო აფხაზეთის ერისთავი ლეონ I მისი ყმადნაფიცი იყო. VIII საუკუნის 30–იან წლებში არჩილმა თავის ძმასთან ერთად მონაწილეობა მიიღო ანაკოფიის ბრძოლაში მურვან ყრუს წინააღმდეგ. მას მიეწერება მნიშვნელოვანი რეფორმა, რომლითაც ქვეყნის ნახევარი ერისთავებს გადაეცა სამკვიდროდ და სამამულოდ. კახეთ-ჰერეთში მას ბევრი ციხე და ეკლესია-მონასტერი აუშენებია, იძულებით მოუნათლავს ნუხპატელები. არჩილმა არ უარყო ქრისტეს რჯული და არ მიიღო დიდება და პატივი არაბებისაგან, რის გამოც არაბებმა წამებით მოკლეს. მისი წამების ამბავი VIII საუკუნეში დაიწერა, ხოლო XI საუკუნეში გადაამუშავა და განავრცო ლეონტი მროველმა.^[7]

ისტორია

748–760 წლები — არჩილ სტეფანოზის ძე (მირის უმცროსი ძმა).

743 წელს არაბეთის სასახლის კარზე არეულობა დაიწყო. მურვანი სასწრაფოდ გაბრუნდა არაბეთში და 744 წელს ბაღდადის ხალიფა გახდა. მას დაემორჩილა მთელი არაბეთი.

750 წელს აბასიდების დინასტიამ მურვანს თავი წააგდებინა, ენა ამოაჭრა და კატას შეაჭამა. ტახტზე ავიდა აბულ-აბასას-საფაჰი, რომელმაც მაშინვე არაბეთის სატახტო ქალაქად ბაღდადი გამოაცხადა. აქვე შექმნა მან ბაღდადის სახელმწიფო. 754 წელს აბულ-აბასას-საფაჰი ჩამოაგდეს ტახტიდან.

ამ დროს ქართველები (ეგრისელები, აფხაზები და სვანები) ძლიერი მეფის არჩილის გვერდით მყარად დადგნენ. არჩილმა სატახტო ქალაქად აირჩია ქუთაისი. მერე ქართლი დაიპყრო და თავი საქართველოს მეფედ გამოაცხადა. არაბები დაფრთხნენ და თბილისსა და მცხეთაშ ჩაიკეტნენ.

760 წელს კავკასიაში მორიგი მარბიელი არაბები გამოჩნდნენ. არჩილმა მოლაპარაკება გამართა არაბთა სარდალთან. მან კი ჯერ ცბიერი ლიქნით მიიტყუა არჩილ მეფე და მერე ქრისტიანობის დაგდება მოსთხოვა. არჩილისაგან უარი რომ მიიღო, თავი მოაკვეთინა მსახურებს. არჩილს დარჩა ოთხი ქალი და ორი ვაჟი. ვაჟები იყვნენ: იოვანე და ჯუანშერი.^[8]

ისტორიული წყაროები

მოხსენიებულია მირონის კურთხევის წიგნში.

„

ოდეს მეფე, ათაბაგი, ქართლისა ერისთავი, სპასალარი და ყოველნი ერისთავნი და ყოველნი მღდელთმოძღუარნი შემოკრბენ მცხეთას, დიდსა ხუთშაბათსა, დიდისა სომხითისა მიტრაპოლიტსა ჰმართებს ნივთთა ზედა დგომად. და ქუაბნი საკურთხეველთად გამოიხუნენ და მიტრაპოლიტსა და ქადაგსა ეტჳრთნეს კეტნი ქუაბთანი. წინათ კეტთა მიტრაპოლიტი შეუდგეს და უკანათა ქადაგი. თუ მწირველი იყოს, თეთრითა შესამოსლითა შემოსილ იყოს. თუ მწირველი არა იყოს, თეთრისა ატლასისა ჩაჩი თავსა ებუროს მოყუნტუზვილი; და მეორეთა ქუაბთა მთვარეფისკოპოსი ქუეშე უდგეს და წინა მივიდოდეს და უკანათა კეტთა მაწყუერელი და უკანა მთავარეფისკოპოსი მიჰყვებოდეს. და რაჟამს განაზავებდენ ტაკუკსა, ტაკუკი მაწყუერელსა ეტჳრთოს და რაჟამს განაზაონ, ტაკუკი ქადაგისა ჴელითა დაიბეჭდვოდეს. და ყოველთა ეფისკოპოსთა თითოჲ კოკაჲ მირონისა ეტჳრთოს...

...დიდნი შფოთნი და ამბოხნი იქმნებოდეს ეფისკოპოსთა ცილობისაგან და ღმრთივ-გჳრგჳნოსანმან მეფემან არჩილ არა სათნო იჩინა ამათ შფოთთა ქმნად და გჳბრძანა გაჩენად, ვითა ნიშანთა შეეტყუებოდა, და ჴელ-ვყავით მე, გლახაკმან მიქაელ ქართლისა კათალიკოზმან და ვაკურთხეთ წმიდაჲ მირონი.^[9]

“

თეიმურაზ ბატონიშვილის სიტყვებით:

„

მიქაელ სრულიად ზემოისა და ქვემოისა ივერიისა კათოლიკოს-პატრიარხისაგან მისისა მცირის მოთხრობისაგან, რომელიცა სცხოვრობდა ქრისტესით ას-წლეულსა შინა მეშვიდესა საუკუნესა, ჟამსა სრულიად ყოვლისა ივერიისა მპყრობელისა მეფისა არჩილ მეორისა ხოსრიანისა. ესე მიქაილ კათოლიკოსი იყო სჯულის-მდებელიცა.^[10]

“

მოღვაწეობის პერიოდი

პატრიარქ კალისტრატე ცინცაძის მიერ გამოცემული სიის თანახმად, საქართველოს XV საუკუნემდე სულ ორი არჩილი ჰყავდა მეფედ - არჩილ I (410-434 წლები), პაპა ვახტანგ გორგასალისა, და არჩილ II (668-718 წლები.) ამ პერიოდში ჩნდება ორი კათალიკოსი მიქაელიც: მიქაელ I (459-467 წლები), რომელმაც ვახტანგ გორგასალს კბილები ჩაუმტვრია და მიქაელ II (774-780 წლები.) მართალია, აღნიშნულ სიაში დადასტურებული მეფობის თარიღები მიახლოებითია, მაგრამ სავსებით ნათელია, რომ ჯერ არჩილ I მეფობს, შემდეგ კათალიკოსობს მიქაელ I; ასევე არჩილ II-ის მოღვაწეობის წლები უსწრებს მიქაელ II-ის კათალიკოსობის თარიღს. დოკუმენტში, რომელსაც ეწოდება „მირონის კურთხევის წესი“, მეფე არჩილი დავალებას აძლევს საეკლესიო პირს, მიქაელს, შეადგინოს მირონის კურთხევის განგება, რასაც მიქაელი გარკვეული დროის შემდეგ ასრულებს. ის იძიებს, ირკვევს მირონის კურთხევის წესს და ადგენს განგებას მირონის კურთხევის ძველი „ნიშნის“ შესაბამისად, ხოლო დოკუმენტის გამოცემის დროს ის უკვე კათალიკოსია.

თბილისში არსებობს მისი სახელობის ქუჩა.

ლიტერატურა

ბოგვერაძე ა., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 615.
ლეონტი მროველი, წამება წმიდისა და დიდებულისა მოწამისა არჩილისი..., წგნ.: ქართლის ცხოვრება, ს. ყაუხჩიშვილის გამოც., ტ. 1, თბ., 1955;

რესურსები ინტერნეტში

მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე, „მირონის კურთხევის შესახებ“

სქოლიო

↑ ვახუშტი „საქართველოს ისტორია“. გამოცემა გ. დ. ქართველიშვილისა. განმარტებული და შევსებული ახლად შეძენილის არხეოლოგიურისა და ისტორიულის ცნობებით დ. ზ. ბაქრაძის მიერ. ტფილისი, 1885. გვერდი დ.
↑ ^2.0 ^2.1 მარიამ ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი (2007). საქართველოს მეფეები. საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა, წიგნსაცავის განყოფილება, K 281.358/3, თბილისი: გამომცემლობა „ნეკერი“, გვ. 53. ISBN 99928-58-36-2.
↑ Iberia between Chrosroid and Bagratid Rule by Cyril Toumanoff. This study appears as part IV of Toumanoff's Studies in Christian Caucasian History (Georgetown, 1963), pp. 357-434.
↑ მ. გ. ჯანაშვილი „საქართველოს ისტორია უძველეს დროითგან 985 წლ. ქრ. შ.“. თავი II. არაბების მძლავრობა. ტომი I, გვერდი: 287.
↑ და ესხნეს არჩილს ძენი ორნი: ჯუანშერ და იოვანე, და ასულნი ოთხნი: გურანდუხტ, მარიამ, მირანდუხტ და შუშან.
(ჯუანშერი „ცხორებაჲ ვახტანგ გორგასლისა მშობელთაჲ და თჳთ მის დიდისა და ღმრთისმსახურისა მეფისაჲ, რომელი უმეტესად სხუათა განთქუმულად გამოჩნდა ყოველთა მეფეთა ქართლისათა“ როინ მეტრეველის რედაქციით. ქართული საისტორიო მწერლობის ძეგლები. 2008.).
↑ არჩილ სტეფანოზის ძე. უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.
↑ არჩილ სტეფანოზის ძე. ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.
↑ ტარიელ მუმლაძე „ქართველ მეფეთა ქრონოლოგია“. თბილისი, 2008. გვ. 71.
↑ „კურთხევა მირონისა“ ქართული სამართლის ძეგლები, II, 1965, გვ. 47
↑ თეიმურაზ ბატონიშვილი „დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გეორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“. 1848. გვ. 26.

წინამორბედი: სტეფანოზ III	კახეთის ერისმთავარი 736 –786	შემდეგი: იოვანე და ჯუანშერი

[1] ვახუშტი „საქართველოს ისტორია“. გამოცემა გ. დ. ქართველიშვილისა. განმარტებული და შევსებული ახლად შეძენილის არხეოლოგიურისა და ისტორიულის ცნობებით დ. ზ. ბაქრაძის მიერ. ტფილისი, 1885. გვერდი დ.

[autogenerated1-2] 2.0 ^2.1 მარიამ ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი (2007). საქართველოს მეფეები. საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა, წიგნსაცავის განყოფილება, K 281.358/3, თბილისი: გამომცემლობა „ნეკერი“, გვ. 53. ISBN 99928-58-36-2.

[3] Iberia between Chrosroid and Bagratid Rule by Cyril Toumanoff. This study appears as part IV of Toumanoff's Studies in Christian Caucasian History (Georgetown, 1963), pp. 357-434.

[4] მ. გ. ჯანაშვილი „საქართველოს ისტორია უძველეს დროითგან 985 წლ. ქრ. შ.“. თავი II. არაბების მძლავრობა. ტომი I, გვერდი: 287.

[5] და ესხნეს არჩილს ძენი ორნი: ჯუანშერ და იოვანე, და ასულნი ოთხნი: გურანდუხტ, მარიამ, მირანდუხტ და შუშან.
(ჯუანშერი „ცხორებაჲ ვახტანგ გორგასლისა მშობელთაჲ და თჳთ მის დიდისა და ღმრთისმსახურისა მეფისაჲ, რომელი უმეტესად სხუათა განთქუმულად გამოჩნდა ყოველთა მეფეთა ქართლისათა“ როინ მეტრეველის რედაქციით. ქართული საისტორიო მწერლობის ძეგლები. 2008.).

[6] არჩილ სტეფანოზის ძე. უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.

[7] არჩილ სტეფანოზის ძე. ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.

[8] ტარიელ მუმლაძე „ქართველ მეფეთა ქრონოლოგია“. თბილისი, 2008. გვ. 71.

[9] „კურთხევა მირონისა“ ქართული სამართლის ძეგლები, II, 1965, გვ. 47

[10] თეიმურაზ ბატონიშვილი „დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გეორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“. 1848. გვ. 26.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
 {{მრავალმნიშვნელოვნება*|არჩილი (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
-{{მმართველი
+{{ინფოდაფა მმართველი
+|სახელი                   = არჩილი
-|ქვეყანა               = [[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის მეფე]]
+|ორიგინალური სახელი      =
-|თანამდებობა           =
-|სახელი                  = არჩილი
+|სურათი                  = King Archil.jpg
+|წარწერა                  =
-|ორიგინალური სახელი       =
+<!-- პირველი ტიტული -->
-|რიგი              =
+|ქვეყანა                   = ქართლის
-|რიგი-მეუღლეების          =
+|თანამდებობა              = მეფე
-|სურათი =King Archil.jpg
+|მმართველობის წლები    = [[668]]–[[718]]<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532 ვახუშტი „საქართველოს ისტორია“]. გამოცემა გ. დ. ქართველიშვილისა. განმარტებული და შევსებული ახლად შეძენილის არხეოლოგიურისა და ისტორიულის ცნობებით დ. ზ. ბაქრაძის მიერ. ტფილისი, 1885. გვერდი დ.</ref><br />[[719]]–[[745]]<ref name=autogenerated1>{{cite book|last=[[მარიამ ლორთქიფანიძე]], [[როინ მეტრეველი]]|first=|title=საქართველოს მეფეები|language=|trans-title=|year=[[2007]]|publisher=გამომცემლობა „ნეკერი“|location=[[საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა]], წიგნსაცავის განყოფილება, K 281.358/3, თბილისი|isbn=99928-58-36-2|page=53|url=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/77842?mode=full|ref = harv}}</ref>
-|წარწერა              =
-|მმართველობის დასაწყისი    = [[668]]
-|მმართველობის დასასრული = [[718]]
 |კორონაცია  =
 |წინამორბედი       = [[მირი სტეფანოზის ძე|მირი]]
-|მემკვიდრე             = [[იოვანე (ერისმთავარი)|იოვანე]] და [[ჯუანშერი (ერისმთავარი)|ჯუანშერი]]
+|მემკვიდრე             = [[იოანე (მთავარი)|იოანე]] და [[ჯუანშერი (მთავარი)|ჯუანშერი]]
+<!-- მეორე ტიტული -->
-|სხვა წოდებები       =
+|ქვეყანა2                  = კახეთის
-|ვიცე-პრეზიდენტი       =
+|თანამდებობა2             = ერისმთავარი
-|პარტია              =
+|მმართველობის წლები2    = [[705]]–[[745]]<ref name=autogenerated1>{{cite book|last=[[მარიამ ლორთქიფანიძე]], [[როინ მეტრეველი]]|first=|title=საქართველოს მეფეები|language=|trans-title=|year=[[2007]]|publisher=გამომცემლობა „ნეკერი“|location=[[საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა]], წიგნსაცავის განყოფილება, K 281.358/3, თბილისი|isbn=99928-58-36-2|page=53|url=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/77842?mode=full|ref = harv}}</ref><br />[[736]]–[[786]]<ref>[https://ia600304.us.archive.org/4/items/IberiageorgiaBetweenChosroidAndBagratidRule/Toumanoff_SCCH04_Iberia.pdf Iberia between Chrosroid and Bagratid Rule] by Cyril Toumanoff. This study appears as part IV of Toumanoff's Studies in Christian Caucasian History (Georgetown, 1963), pp. 357-434.</ref>
-|დაბადების თარიღი        =
+|წინამორბედი2       = [[სტეფანოზ III]]
-|დაბადების ადგილი       =
+|მემკვიდრე2             = [[იოანე (მთავარი)|იოანე]] და [[ჯუანშერი (მთავარი)|ჯუანშერი]]
-|გარდაცვალების თარიღი          =
+<!-- სხვადასხვა -->
-|გარდაცვალების ადგილი         =
+|სხვა წოდებები             =
-|ქორწინება              = დარია<ref>[http://dspace.gela.org.ge/handle/123456789/5098 მ. გ. ჯანაშვილი „საქართველოს ისტორია უძველეს დროითგან 985 წლ. ქრ. შ.“]. თავი II. არაბების მძლავრობა. ტომი I, გვერდი: 287.</ref>
+|დაბადების თარიღი         =
-|შვილები               = [[ჯუანშერი (ერისმთავარი)|ჯუანშერ]]<br />[[იოვანე (ერისმთავარი)|იოვანე]]<br />გურანდუხტ<br />მარიამი<br />მირანდუხტ<br />შუშან<ref>და ესხნეს არჩილს ძენი ორნი: ჯუანშერ და იოვანე, და ასულნი ოთხნი: გურანდუხტ, მარიამ, მირანდუხტ და შუშან. <br />(ჯუანშერი „ცხორებაჲ ვახტანგ გორგასლისა მშობელთაჲ და თჳთ მის დიდისა და ღმრთისმსახურისა მეფისაჲ, რომელი უმეტესად სხუათა განთქუმულად გამოჩნდა ყოველთა მეფეთა ქართლისათა“ როინ მეტრეველის რედაქციით. ქართული საისტორიო მწერლობის ძეგლები. 2008.).</ref>
+|დაბადების ადგილი         =
-|დინასტია              = [[ხოსროვიანები]]
+|გარდაცვალების თარიღი     =
-|მამა                   = [[სტეფანოზ III]]
+|გარდაცვალების ადგილი     =
-|დედა                 =
+|ქორწინება                 = დარია<ref>[http://dspace.gela.org.ge/handle/123456789/5098 მ. გ. ჯანაშვილი „საქართველოს ისტორია უძველეს დროითგან 985 წლ. ქრ. შ.“]. თავი II. არაბების მძლავრობა. ტომი I, გვერდი: 287.</ref>
+|შვილები                  = [[ჯუანშერი (ერისმთავარი)|ჯუანშერ]]<br />[[იოვანე (ერისმთავარი)|იოვანე]]<br />გურანდუხტ<br />მარიამ<br />მირანდუხტ<br />შუშან<ref>და ესხნეს არჩილს ძენი ორნი: ჯუანშერ და იოვანე, და ასულნი ოთხნი: გურანდუხტ, მარიამ, მირანდუხტ და შუშან. <br />(ჯუანშერი „ცხორებაჲ ვახტანგ გორგასლისა მშობელთაჲ და თჳთ მის დიდისა და ღმრთისმსახურისა მეფისაჲ, რომელი უმეტესად სხუათა განთქუმულად გამოჩნდა ყოველთა მეფეთა ქართლისათა“ როინ მეტრეველის რედაქციით. ქართული საისტორიო მწერლობის ძეგლები. 2008.).</ref>
+|სრული სახელი            =
+|დინასტია                = [[ხოსროიანი]]
+|მამა                     = [[სტეფანოზ III]]
+|დედა                    =
+|რელიგია                 = [[მართლმადიდებელი ქრისტიანი]]
+|ხელმოწერა        =
 }}
-'''არჩილ სტეფანოზის ძე''' — ქართლის [[ერისმთავარი]] [[VIII საუკუნე]]ში (ვახუშტის ცნობით — [[668]]<ref>{{ციტატა|კონსტანტინეპოლის კრება ყოვლისა სოფლისა იყო წელსა 681 და არჩილის მეფობის წელსა 13|ვახუშტი ბატონიშვილი „საქართველოს ისტორია“. გვ. 116.}}</ref>-718 წლებში), [[ჯუანშერი|ჯუანშერის]] მატიანეში მოხსენიებულია [[მეფე]]დ. იმავე მატიანის ცნობით, მის საბრძანებელში შედიოდა [[ეგრისი]], ხოლო აფხაზეთის ერისთავი [[ლეონ I]] მისი ყმადნაფიცი იყო. არჩილს მიეწერება მნიშვნელოვანი რეფორმა, რომლითაც ქვეყნის ნახევარი ერისთავებს გადაეცა სამკვიდროდ და სამამულოდ. კახეთ-ჰერეთში მას ბევრი ციხე და ეკლესია-მონასტერი აუშენებია, იძულებით მოუნათლავს ნუხპატელები. არჩილმა არ უარყო [[ქრისტე|ქრისტეს]] რჯული და არ მიიღო დიდება და პატივი [[არაბები|არაბებისაგან]], რის გამოც არაბებმა წამებით მოკლეს.
+'''არჩილ სტეფანოზის ძე'''<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=15705 არჩილ სტეფანოზის ძე]. უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref> — არჩილ სტეფანოზის ძე იყო ქართლის ერისმთავარი VIII საუკუნეში, ჯუანშერის მატიანეში მოხსენიებულია მეფედ. იმავე მატიანის ცნობით, მის საბრძანებელში შედიოდა ეგრისიც,  ხოლო აფხაზეთის ერისთავი ლეონ I მისი ყმადნაფიცი იყო. VIII საუკუნის 30–იან წლებში არჩილმა თავის ძმასთან ერთად მონაწილეობა მიიღო ანაკოფიის ბრძოლაში მურვან ყრუს წინააღმდეგ. მას მიეწერება მნიშვნელოვანი რეფორმა, რომლითაც ქვეყნის ნახევარი ერისთავებს გადაეცა სამკვიდროდ და სამამულოდ. კახეთ-ჰერეთში მას ბევრი ციხე და ეკლესია-მონასტერი აუშენებია, იძულებით მოუნათლავს ნუხპატელები. არჩილმა არ უარყო ქრისტეს რჯული და არ მიიღო დიდება და პატივი არაბებისაგან, რის გამოც არაბებმა წამებით მოკლეს. მისი წამების ამბავი VIII საუკუნეში დაიწერა, ხოლო XI საუკუნეში გადაამუშავა და განავრცო ლეონტი მროველმა.<ref>[http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00004082/ არჩილ სტეფანოზის ძე]. ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>
+==ისტორია==
+–760 წლები — არჩილ სტეფანოზის ძე (მირის უმცროსი ძმა).
+წელს არაბეთის სასახლის კარზე არეულობა დაიწყო. მურვანი სასწრაფოდ გაბრუნდა არაბეთში და 744 წელს ბაღდადის ხალიფა გახდა. მას დაემორჩილა მთელი არაბეთი.
+წელს აბასიდების დინასტიამ მურვანს თავი წააგდებინა, ენა ამოაჭრა და კატას შეაჭამა. ტახტზე ავიდა აბულ-აბასას-საფაჰი, რომელმაც მაშინვე არაბეთის სატახტო ქალაქად ბაღდადი გამოაცხადა. აქვე შექმნა მან ბაღდადის სახელმწიფო. 754 წელს აბულ-აბასას-საფაჰი ჩამოაგდეს ტახტიდან.
+ამ დროს ქართველები (ეგრისელები, აფხაზები და სვანები) ძლიერი მეფის არჩილის გვერდით მყარად დადგნენ. არჩილმა სატახტო ქალაქად აირჩია ქუთაისი. მერე ქართლი დაიპყრო და თავი საქართველოს მეფედ გამოაცხადა. არაბები დაფრთხნენ და თბილისსა და მცხეთაშ ჩაიკეტნენ.
+წელს კავკასიაში მორიგი მარბიელი არაბები გამოჩნდნენ. არჩილმა მოლაპარაკება გამართა არაბთა სარდალთან. მან კი ჯერ ცბიერი ლიქნით მიიტყუა არჩილ მეფე და მერე ქრისტიანობის დაგდება მოსთხოვა. არჩილისაგან უარი რომ მიიღო, თავი მოაკვეთინა მსახურებს. არჩილს დარჩა ოთხი ქალი და ორი ვაჟი. ვაჟები იყვნენ: იოვანე და ჯუანშერი.<ref>ტარიელ მუმლაძე „ქართველ მეფეთა ქრონოლოგია“. თბილისი, 2008. გვ. 71.</ref>
 ==ისტორიული წყაროები==
@@ ხაზი 37: / ხაზი 54: @@
 [[თეიმურაზ ბატონიშვილი]]ს სიტყვებით:
-{{ციტირება|მიქაელ სრულიად ზემოისა და ქვემოისა ივერიისა კათოლიკოს-პატრიარხისაგან მისისა მცირის მოთხრობისაგან, რომელიცა სცხოვრობდა ქრისტესით ას-წლეულსა შინა მეშვიდესა საუკუნესა, ჟამსა სრულიად ყოვლისა ივერიისა მპყრობელისა მეფისა არჩილ მეორისა ხოსრიანისა. ესე მიქაილ კათოლიკოსი იყო სჯულის-მდებელიცა.|||თეიმურაზ ბატონიშვილი, „დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გეორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“, 1848, გვ. 26}}
+{{ციტირება|მიქაელ სრულიად ზემოისა და ქვემოისა ივერიისა კათოლიკოს-პატრიარხისაგან მისისა მცირის მოთხრობისაგან, რომელიცა სცხოვრობდა ქრისტესით ას-წლეულსა შინა მეშვიდესა საუკუნესა, ჟამსა სრულიად ყოვლისა ივერიისა მპყრობელისა მეფისა არჩილ მეორისა ხოსრიანისა. ესე მიქაილ კათოლიკოსი იყო სჯულის-მდებელიცა.<ref>თეიმურაზ ბატონიშვილი „დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გეორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“. 1848. გვ. 26.</ref>}}
 ==მოღვაწეობის პერიოდი==
@@ ხაზი 47: / ხაზი 64: @@
 {{ქსე|1|615|ბოგვერაძე ა.}}
 *''ლეონტი მროველი,'' წამება წმიდისა და დიდებულისა მოწამისა არჩილისი..., წგნ.: ქართლის ცხოვრება, ს. ყაუხჩიშვილის გამოც., ტ. 1, თბ., 1955;
-*''ჯუანშერი'', ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა, იქვე
 ==რესურსები ინტერნეტში==
@@ ხაზი 56: / ხაზი 72: @@
 {{დაიწყე ყუთი}}
-{{მემკვიდრეობის ყუთი| წინამორბედი= [[მირი სტეფანოზის ძე|მირი]] | ტიტული=[[ქართლი|ქართლის ერისთავი]] | წლები= დაახლ. [[736]]–[[786]]<br />დაახლ. [[668]]–[[718]] — [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]| შემდეგი = [[ჯუანშერ II]]<br />და<br />[[იოვანე (ერისმთავარი)|იოვანე]]}}
+{{მემკვიდრეობის ყუთი| წინამორბედი= [[სტეფანოზ III]] | ტიტული=კახეთის ერისმთავარი | წლები= [[736]]–[[786]] | შემდეგი = [[იოვანე (ერისმთავარი)|იოვანე]] და [[ჯუანშერი (ერისმთავარი)|ჯუანშერი]]}}
 {{დაასრულე ყუთი}}