ამებები: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
მ 213.200.31.194-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა გიო ოქრო-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია იარლიყი: სწრაფი გაუქმება |
No edit summary |
||
ხაზი 20: | ხაზი 20: | ||
}} |
}} |
||
'''ამებები''' (Amoebina) |
'''ამებები''' ({{lang-la|Amoebina}}) — უმარტივესი ცხოველების [[რიგი (ბიოლოგია)|რიგი]] [[სარკოდინები|სარკოდინების]] [[კლასი (ბიოლოგია)|კლასი]]სა. |
||
ამებების სხეული უჩონჩხოა. მათი |
ამებების სხეული უჩონჩხოა. მათი [[დიამეტრი]]ა 50 მკმ ([[მიკრომეტრი]]), თუმცა არიან 2-3 [[მმ]]-მდე დიამეტრის მქონე [[სახეობა|სახეობებიც]]. სხეული შედგება [[ციტოპლაზმა|ციტოპლაზმისა]] და ერთი ან რამდენიმე ბირთვისაგან. [[ციტოპლაზმა]] ორ შრედ იყოფა: გარეთა — ჰომოგენური, ღია ფერის [[ექტოპლაზმა]] და შიგნითა — მუქი და მარცვლიანი [[ენდოპლაზმა]], რომელშიც ბირთვი და ვაკუოლებია. კუმშვადი [[ვაკუოლი]] წყლისა და მარილების ცვლას აწესრიგებს. |
||
საჭმლის მომნელებელ ვაკუოლში მოხვედრილი საკვები სათანადო ფერმენტების მოქმედებით გადამუშავება. ამებები მოძრაობენ ციტაპლაზმური გამონაზარდებით — [[ცრუფეხები]]თ (ფსევდოპოდიები), რომლებითაც საკვებსაც იტაცებენ. არახელსაყრელ პირობებში (წყალსატევის ამოშრობის ან საკვების ნაკლებობისა და სხვა დროს) ამებები მრგვალდებიან, იკეთებენ გარსს და ცისტად გადაიქცევიან. ხელსაყრელ პირობებში მოხვედრისას ცისტის გარსი იშლება და ამებები აქტიურად იწყებენ ცხოვრებას. |
საჭმლის მომნელებელ ვაკუოლში მოხვედრილი საკვები სათანადო ფერმენტების მოქმედებით გადამუშავება. ამებები მოძრაობენ ციტაპლაზმური გამონაზარდებით — [[ცრუფეხები]]თ (ფსევდოპოდიები), რომლებითაც საკვებსაც იტაცებენ. არახელსაყრელ პირობებში (წყალსატევის ამოშრობის ან საკვების ნაკლებობისა და სხვა დროს) ამებები მრგვალდებიან, იკეთებენ გარსს და ცისტად გადაიქცევიან. ხელსაყრელ პირობებში მოხვედრისას ცისტის გარსი იშლება და ამებები აქტიურად იწყებენ ცხოვრებას. |
||
ჩვეულებრივ, ამებები უსქესოდ (გაყოფით) მრავლდებიან: ჯერ იყოფა ბირთვი, შემდეგ ციტოპლაზმა. სქესობრივად მრავლდებიან მხოლოდ Amoeba diploidea. ამებების საკვებია ბაქტერიები, მცირე ზომის წყალმცენარეები და უმარტივესნი, ზოგჯერ კი ორგანული ნივთიერებათა ნარჩენები; პათოგენური ენტამება ერითროციტებით იკვებება. ამებები უმეტესად მტკნარწყლიან წყალსატევებში გვხვდება, ზოგი ზღვაში, ნოტიო ნიადაგში ან შლამში ცხოვრობს. მრავალი სახეობა |
ჩვეულებრივ, ამებები უსქესოდ (გაყოფით) მრავლდებიან: ჯერ იყოფა ბირთვი, შემდეგ ციტოპლაზმა. სქესობრივად მრავლდებიან მხოლოდ {{lang-la|Amoeba diploidea}}. ამებების საკვებია ბაქტერიები, მცირე ზომის წყალმცენარეები და უმარტივესნი, ზოგჯერ კი ორგანული ნივთიერებათა ნარჩენები; პათოგენური ენტამება ერითროციტებით იკვებება. ამებები უმეტესად მტკნარწყლიან წყალსატევებში გვხვდება, ზოგი ზღვაში, ნოტიო ნიადაგში ან შლამში ცხოვრობს. მრავალი სახეობა [[პარაზიტი]]ა. ბინადრობს [[ადამიანი]]სა და [[ცხოველები]]ს ნაწლავებში, მ. შ. ყველაზე საშიშია [[დიზენტერიის ამება]] ({{lang-la|Entamoeba histolitica}}), რომელიც [[ამებიაზი|ამებურ დიზენტერიას]] იწვევს. |
||
==ლიტერატურა== |
==ლიტერატურა== |
||
{{ქსე|1|355|სვანიძე დ}} |
{{ქსე|1|355|სვანიძე დ}} |
19:45, 6 ოქტომბერი 2019-ის ვერსია
ამებები | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
მეცნიერული კლასიფიკაცია | ||||||||||
| ||||||||||
ლათინური სახელი | ||||||||||
Amoebina | ||||||||||
|
ამებები (ლათ. Amoebina) — უმარტივესი ცხოველების რიგი სარკოდინების კლასისა.
ამებების სხეული უჩონჩხოა. მათი დიამეტრია 50 მკმ (მიკრომეტრი), თუმცა არიან 2-3 მმ-მდე დიამეტრის მქონე სახეობებიც. სხეული შედგება ციტოპლაზმისა და ერთი ან რამდენიმე ბირთვისაგან. ციტოპლაზმა ორ შრედ იყოფა: გარეთა — ჰომოგენური, ღია ფერის ექტოპლაზმა და შიგნითა — მუქი და მარცვლიანი ენდოპლაზმა, რომელშიც ბირთვი და ვაკუოლებია. კუმშვადი ვაკუოლი წყლისა და მარილების ცვლას აწესრიგებს.
საჭმლის მომნელებელ ვაკუოლში მოხვედრილი საკვები სათანადო ფერმენტების მოქმედებით გადამუშავება. ამებები მოძრაობენ ციტაპლაზმური გამონაზარდებით — ცრუფეხებით (ფსევდოპოდიები), რომლებითაც საკვებსაც იტაცებენ. არახელსაყრელ პირობებში (წყალსატევის ამოშრობის ან საკვების ნაკლებობისა და სხვა დროს) ამებები მრგვალდებიან, იკეთებენ გარსს და ცისტად გადაიქცევიან. ხელსაყრელ პირობებში მოხვედრისას ცისტის გარსი იშლება და ამებები აქტიურად იწყებენ ცხოვრებას.
ჩვეულებრივ, ამებები უსქესოდ (გაყოფით) მრავლდებიან: ჯერ იყოფა ბირთვი, შემდეგ ციტოპლაზმა. სქესობრივად მრავლდებიან მხოლოდ ლათ. Amoeba diploidea. ამებების საკვებია ბაქტერიები, მცირე ზომის წყალმცენარეები და უმარტივესნი, ზოგჯერ კი ორგანული ნივთიერებათა ნარჩენები; პათოგენური ენტამება ერითროციტებით იკვებება. ამებები უმეტესად მტკნარწყლიან წყალსატევებში გვხვდება, ზოგი ზღვაში, ნოტიო ნიადაგში ან შლამში ცხოვრობს. მრავალი სახეობა პარაზიტია. ბინადრობს ადამიანისა და ცხოველების ნაწლავებში, მ. შ. ყველაზე საშიშია დიზენტერიის ამება (ლათ. Entamoeba histolitica), რომელიც ამებურ დიზენტერიას იწვევს.
ლიტერატურა
- სვანიძე დ, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 355.
ნაწილი სერიისა |
ზოოლოგია |
---|
ზოოლოგიის დარგები |
ზოოლოგიის დარგები
|
ცნობილი ზოოლოგები |
ზოოლოგიის ისტორია |
ზოოლოგიის ისტორია
|
ცხოველების პორტალი · ბიოლოგიის პორტალი კატეგორია |