საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა

საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა (რუს. Свод памятников истории и культуры Грузии; ინგლ. Summa historical and cultural monuments of Georgia) ან სძა — სამეცნიერო-საცნობარო, ენციკლოპედიური ხასიათის მრავალტომიანი გამოცემა. წიგნის გამოცემა გადაწყდა 1970 წლის 10 ივლისს მიღებული საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს დადგენილების — „საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის მომზადების შესახებ“ — მიხედვით. გამოსცა ქართული ენციკლოპედიის ი. აბაშიძის სახელობის მთავარმა სამეცნიერო რედაქციამ.

გამოცემის მიზანია საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული კულტურული მემკვიდრეობის უკლებლივ ყველა ძეგლის მეცნიერული შესწავლა და მათი დოკუმენტაციის შექმნა, რომლებიც ამჟამად აყვანილია აღრიცხვაზე, დაცულია ან მომავალში იქნება აღრიცხული და დაცული სახელმწიფოს მიერ.

ისტორია

1970 წლის 10 ივლისს მიღებულ იქნა საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს დადგენილება — „საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის მომზადების შესახებ“ . 1982 წლის 19 იანვარს, „სსრ კავშირის ხალხთა ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის გამოცემის შესახებ“ სკკპ ცკ-ის სამდივნოს დადგენილების მიღების შემდეგ, საქართველოს კპ ცკ-მა და რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭომ მიიღეს უკვე ერთობლივი დადგენილება — „საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის მომზადებისა და გამოცემის დაჩქარების საჭირო ღონისძიებების შესახებ“.

აღნიშნული რესპუბლიკური დადგენილებები ითვალისწინებდნენ მომზადებისა და გამოცემის სამუშაოების კოორდინაცია უნდა ეთავა ქართული ენციკლოპედიის მთავარ სამეცნიერო რედაქციას, სადაც ჩამოეალიბდა საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის სპეციალური რედაქცია, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის ივანე ჯავახიშვილის სასელობის ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინხტიტუტს, ამავე ინსტიტუტის რესპუბლიკურ არქეოლოგიურ ცენტრს, გიორგი ჩუბინაშვილის სასელობის ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტს, აგრეთვე საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის არქიტექტურის ფაკულტეტს დაევალათ, ქართული ენციკლოპედიის მთავარ სამეცნივრო რედაქცასთან სათანადო სელშეკრულებების საფუძველზე მასალების მომზადება.

მომზადებისა და გამოცემის საქმე ბევრ გაუთვალიხწინებელ, ობიექტურ სიძნელეებს წააწედა, რამაც გამოცემის შეფერხება გამოიწვია.

საქართეელოში გამოცემის მოსამზადებელი სამუშაოების დაგეგმვისათვის, დროისა და მოცულობის განსაზღვრისათვის ძეგლების რაოდენობა ყოველ არსებულ ადმინისტრაციულ რაიონში ნავარაუდევი იქნა საშუალოდ 100-120, გამონაკლის შემთხვეკაში -150 ვრთეული. ვარაუდმა არ გაამართლა — ძეგლების რაოდენობა ორჯერ, ხამჯერ, ზოგ რაიონში კი ხუთჯერ მეტიც კი აღმოჩნდა. ამან, ბუნებრივია, გამოიწვია სამეცნიერო-საძიებო სამუშაოების ტემპების გაუთვალისწინებელი შეფერხება, სახსრების უკმარისობა.

№	გამ. წელი	აღწერილი რეგიონი	რეგიონის რუკა	სარედაქციო კოლეგია	წიგნის გარეყდა
5	1990	შიდა ქართლი (გორის, კასპის, მცხეთის, ქარელის და ხაშურის რაიონები)		ვ. დოლიძე, ს. კინწურაშვილი (ხელმძღვანელი), უ. სიდამონიძე, გ. ცქიტიშვილი
2	2008	აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთი (ახმეტის, დუშეთის, თიანეთის და ყაზბეგის რაიონები)		თ. დვალი (ხელმძღვანელი), კ. კახაძე, ალ. რამიშვილი, ბ. ჯორბენაძე
1-I	2013	კახეთი (გურჯაანის, დედოფლისწყაროს და ყვარლის მუნიციპალიტეტები)		თ. დვალი (ხელმძღვანელი)
1-II	2015	კახეთი (თელავის მუნიციპალიტეტი)		თ. დვალი (ხელმძღვანელი)

საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის მე–5 და მე–2 წიგნებისათვის რედაქციასთან თანამშრომლობდნენ და მასალები მოამზადეს:

• ისტორიის ძეგლებზე: საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ივ. ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის სამეცნიერო ინფორმაციისა და ძეგლთა ნუსხის განყოფილებამ.
• არქეოლოგიის ძეგლებზე: საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ო. ლორთქიფანიძის სახელობის არქეოლოგიური კვლევის ცენტრის არქეოლოგიურ ძეგლთა ნუსხის განყოფილებამ.
• არქიტექტურისა და მონუმენტური ხელოვნების ძეგლებზე: საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის საქართველოს ძეგლთა აღწერილობის განყოფილებამ.

გამოცემის თარგი ვიკიპედიაში

ქართულ ვიკიპედიაში, გამოყენებულ ლიტერატურასა და სქოლიოებში, გამოიყენება სპეციალურად „საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობისთვის“ შექმნილი თარგი — {{სძა}}.

ლიტერატურა

• საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-II, თბ., 2015
• საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-I, თბ., 2013
• საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 2, თბ., 2008
• საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 5, თბ., 1990
• მეთოდური მითითებები : "საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობის" მომზადებისათვის, თბ., 1971

რესურსები ინტერნეტში

• მთავარი » საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა