ანდრე მასენა: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1: ხაზი 1:
[[ფაილი:Massena l.jpg|thumb|150px|ანდრე მასენა]]
[[ფაილი:Massena l.jpg|thumb|150px|ანდრე მასენა]]
'''ანდრე მასენა''' ([[ფრანგული ენა|ფრანგ.]]: André Masséna) (დ. [[6 მაისი]], [[1756]], [[ნიცა]], გ. [[4 აპრილი]], [[1817]]) [[საფრანგეთი|ფრანგი]] სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე, [[საფრანგეთის მარშალი]], [[რივოლი|რივოლის]] ჰერცოგი და [[ესლინგი|ესლინგის]] თავადი.
'''ანდრე მასენა''' ([[ფრანგული ენა|ფრანგ.]]: André Masséna) (დ. [[6 მაისი]], [[1756]], [[ნიცა]] გ. [[4 აპრილი]], [[1817]]) [[საფრანგეთი|ფრანგი]] სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე, [[საფრანგეთის მარშალი]], [[რივოლი|რივოლის]] ჰერცოგი და [[ესლინგი|ესლინგის]] თავადი.


== ბიოგრაფია ==
== ბიოგრაფია ==
ხაზი 9: ხაზი 9:
[[1806]] წელს მასენას დაევალა [[ნეაპოლიის სამეფო|ნეაპოლის სამეფოს]] დაპყრობა, რომლის მეფეც მოგვიანებით ნაპოლეონის ძმა [[ბონაპარტი, ჟოზეფ|ჟოზეფი]] გახდა. [[1807]] წელს მან წარმატებულად ილაშქრა [[პოლონეთი|პოლონეთში]]. ბრძოლებს შორის ერთ-ერთი პაუზის დროს მარშალ [[ბერთიე, ლუი-ალექსანდრ|ბერთიესთან]] ერთად ნადირობის დროს დროს მას თოფში დენთი აუფეთქდა და ცალის თვალი დაკარგა.
[[1806]] წელს მასენას დაევალა [[ნეაპოლიის სამეფო|ნეაპოლის სამეფოს]] დაპყრობა, რომლის მეფეც მოგვიანებით ნაპოლეონის ძმა [[ბონაპარტი, ჟოზეფ|ჟოზეფი]] გახდა. [[1807]] წელს მან წარმატებულად ილაშქრა [[პოლონეთი|პოლონეთში]]. ბრძოლებს შორის ერთ-ერთი პაუზის დროს მარშალ [[ბერთიე, ლუი-ალექსანდრ|ბერთიესთან]] ერთად ნადირობის დროს დროს მას თოფში დენთი აუფეთქდა და ცალის თვალი დაკარგა.


[[1809]] წელს მასენამ თავი გამოიჩინა [[ასპერნის ბრძოლა|ასპერნ/ესლინგის ბრძოლაში]], რისთვისაც ნაპოლეონისაგან „ესლინგის თავადის“ ტიტული მიიღო. იმავე [[1809]] წელს [[ვაგრამთან ბრძოლა|ვაგრამთან ბრძოლაში]] მან ერთ-ერთი მთავარი როლი ითამაშა, დაჭრილი და სამხედრო ორთვალაზე დაწოლილი ხელმძღვანელობდა თავის არმიას და მიუხედავ ჭრილობისა ცხენზე ამხედრებულმა პირარად უხელმძღვანელა კავალერიის გადამწყვეტ შეტევას. [[1810]] წელს იგი „ესპანეთის არმიის“ მხედართმთავრად დაინიშნა და წარმატებით ებრძოდა ინგლისელებს, რომლებიც აიძულა დაეხიათ [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] საზღვრამდე. მარშალ [[ნეი, მიშელ|ნეისთან]] უთანხმოების გამო, რომელსაც არ სურდა დამორჩილებოდა მის ბრძანებებს მასენამ თავისი არმია უკან დახია, რის გამოც ნაპოლეონთან ურთიერთობა გაუფუჭდა. [[1812]]-[[1813]] წლების ბრძოლებში მას დიდი სამხედრო სენაერთებისათვის აღარ უხელმძღვანელებია. ნაპოლეონის 100 დღიანი მმართველობის დროს იგი თავშეკავებულად იქცეოდა და პოლიტიკურ არენაზე არ გამოსულა.
[[1809]] წელს მასენამ თავი გამოიჩინა [[ასპერნის ბრძოლა|ასპერნ/ესლინგის ბრძოლაში]], რისთვისაც ნაპოლეონისაგან „ესლინგის თავადის“ ტიტული მიიღო. იმავე [[1809]] წელს [[ვაგრამთან ბრძოლა|ვაგრამთან ბრძოლაში]] მან ერთ-ერთი მთავარი როლი ითამაშა, დაჭრილი და სამხედრო ორთვალაზე დაწოლილი ხელმძღვანელობდა თავის არმიას და მიუხედავ ჭრილობისა ცხენზე ამხედრებულმა პირარად უხელმძღვანელა კავალერიის გადამწყვეტ შეტევას. [[1810]] წელს იგი „ესპანეთის არმიის“ მხედართმთავრად დაინიშნა და წარმატებით ებრძოდა ინგლისელებს, რომლებიც აიძულა დაეხიათ [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] საზღვრამდე. მარშალ [[ნეი, მიშელ|ნეისთან]] უთანხმოების გამო, რომელსაც არ სურდა დამორჩილებოდა მის ბრძანებებს მასენამ თავისი არმია უკან დახია, რის გამოც ნაპოლეონთან ურთიერთობა გაუფუჭდა. [[1812]][[1813]] წლების ბრძოლებში მას დიდი სამხედრო სენაერთებისათვის აღარ უხელმძღვანელებია. ნაპოლეონის 100 დღიანი მმართველობის დროს იგი თავშეკავებულად იქცეოდა და პოლიტიკურ არენაზე არ გამოსულა.


ნაპოლეონის ტახტიდან ხელმეორედ გადადგომის შემდეგ მასენა პარიზის ნაციონალურ გვარდიას მეთაურობდა, თუმცა სულ მალე სრულიად ჩამოშორდა პოლიტიკურ სცენას. მიუხედავად პორტუგალიის ლაშქრობის დროს წარმოშობილი მტრობისა, მან უარი განაცხადა მარშალ ნეის წინააღმდეგ გამართული სამხედრო ტრიბუნალის წევრობაზე.
ნაპოლეონის ტახტიდან ხელმეორედ გადადგომის შემდეგ მასენა პარიზის ნაციონალურ გვარდიას მეთაურობდა, თუმცა სულ მალე სრულიად ჩამოშორდა პოლიტიკურ სცენას. მიუხედავად პორტუგალიის ლაშქრობის დროს წარმოშობილი მტრობისა, მან უარი განაცხადა მარშალ ნეის წინააღმდეგ გამართული სამხედრო ტრიბუნალის წევრობაზე.
ხაზი 26: ხაზი 26:
{{DEFAULTSORT:მასენა, ანდრე}}
{{DEFAULTSORT:მასენა, ანდრე}}
[[კატეგორია:საფრანგეთის მარშლები]]
[[კატეგორია:საფრანგეთის მარშლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 6 მაისი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1756]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1756]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 4 აპრილი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1817]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1817]]

16:00, 18 აპრილი 2018-ის ვერსია

ანდრე მასენა

ანდრე მასენა (ფრანგ.: André Masséna) (დ. 6 მაისი, 1756, ნიცა — გ. 4 აპრილი, 1817) — ფრანგი სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე, საფრანგეთის მარშალი, რივოლის ჰერცოგი და ესლინგის თავადი.

ბიოგრაფია

მასენა ღარიბ ოჯახში დაიბადა და ადრეულ ასაკში დაობლდა. ბავშვობაში იგი გემზე იუნგა იყო. 1775 წელს სამხედრო სამსახურში შევიდა. 1793 წელს იგი საფრანგეთის რევოლუციური არმიის გენერალი გახდა. მან თავი გამოიჩინა ნაპოლეონის იტალიური ლაშქრობის დროს რივოლისთან ბრძოლაში 1797 წელს, რისთვისაც მოგვიანებით ნაპოლეონმა მას ჰერცოგის ტიტული უბოძა ; არმიამ „დიდების ნებიერა“ (ფრანგ.: „L’enfant chéri de la gloire“) შეარქვა. 1799 წელს დირექტორიატმა იგი „შვეიცარიის არმიის“ მთავარსარდლად დანიშნა, რომელსაც მოკავშირეთა არმიების საფრანგეთზე შეტევა უნდა შეეჩერებინა. მასენამ ლეგენდად ქცეულ გამარჯვებას მიაღწია ციურიხთან ბრძოლაში.

1804 წლის 19 მაისს ნაპოლეონმა 17 სხვა გენერალთან ერთად ანდრე მასენას საფრანგეთის მარშლის წოდება მიანიჭა. მესამე კოალიციურ ომში მასენა 1805 წლის 30 აგვისტოს "იტალიის არმიის" მთავარსარდლად დაინიშნა. მისი ბრწყინვალე მხედარმთავრული ნიჭის წყალობით ფრანგებმა რამდენიმეჯერ დაამარცხეს რიცხბორივად მეტი ავსტრიელთა ჯარები.

1806 წელს მასენას დაევალა ნეაპოლის სამეფოს დაპყრობა, რომლის მეფეც მოგვიანებით ნაპოლეონის ძმა ჟოზეფი გახდა. 1807 წელს მან წარმატებულად ილაშქრა პოლონეთში. ბრძოლებს შორის ერთ-ერთი პაუზის დროს მარშალ ბერთიესთან ერთად ნადირობის დროს დროს მას თოფში დენთი აუფეთქდა და ცალის თვალი დაკარგა.

1809 წელს მასენამ თავი გამოიჩინა ასპერნ/ესლინგის ბრძოლაში, რისთვისაც ნაპოლეონისაგან „ესლინგის თავადის“ ტიტული მიიღო. იმავე 1809 წელს ვაგრამთან ბრძოლაში მან ერთ-ერთი მთავარი როლი ითამაშა, დაჭრილი და სამხედრო ორთვალაზე დაწოლილი ხელმძღვანელობდა თავის არმიას და მიუხედავ ჭრილობისა ცხენზე ამხედრებულმა პირარად უხელმძღვანელა კავალერიის გადამწყვეტ შეტევას. 1810 წელს იგი „ესპანეთის არმიის“ მხედართმთავრად დაინიშნა და წარმატებით ებრძოდა ინგლისელებს, რომლებიც აიძულა დაეხიათ პორტუგალიის საზღვრამდე. მარშალ ნეისთან უთანხმოების გამო, რომელსაც არ სურდა დამორჩილებოდა მის ბრძანებებს მასენამ თავისი არმია უკან დახია, რის გამოც ნაპოლეონთან ურთიერთობა გაუფუჭდა. 1812–1813 წლების ბრძოლებში მას დიდი სამხედრო სენაერთებისათვის აღარ უხელმძღვანელებია. ნაპოლეონის 100 დღიანი მმართველობის დროს იგი თავშეკავებულად იქცეოდა და პოლიტიკურ არენაზე არ გამოსულა.

ნაპოლეონის ტახტიდან ხელმეორედ გადადგომის შემდეგ მასენა პარიზის ნაციონალურ გვარდიას მეთაურობდა, თუმცა სულ მალე სრულიად ჩამოშორდა პოლიტიკურ სცენას. მიუხედავად პორტუგალიის ლაშქრობის დროს წარმოშობილი მტრობისა, მან უარი განაცხადა მარშალ ნეის წინააღმდეგ გამართული სამხედრო ტრიბუნალის წევრობაზე.

ლიტერატურა

  • Chandler, David (editor). Napoleon's Marshals. London: Macmillan Publishing Company, 1987. ISBN 0-297-79124-9
  • Chandler, David. The Campaigns of Napoleon. New York: Macmillan, 1966.
  • Smith, Digby. The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill, 1998. ISBN 1-85367-276-9

რესურსები ინტერნეტში