ფერეიდნელები: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 2: ხაზი 2:
[[ფაილი:ფერეიდნელი ქართველი სარა (ქეთი) გუგუჩანი.jpg|მინი|150პქ|ფერეიდნელი ქართველი სარა (ქეთი) გუგუჩჭანი]]
[[ფაილი:ფერეიდნელი ქართველი სარა (ქეთი) გუგუჩანი.jpg|მინი|150პქ|ფერეიდნელი ქართველი სარა (ქეთი) გუგუჩჭანი]]
[[ფაილი:ფერეიდანი.jpg|მინი|300პქ|მარცხნივ|ფერეიდნელი ქართველები ირანის რუკაზე]]
[[ფაილი:ფერეიდანი.jpg|მინი|300პქ|მარცხნივ|ფერეიდნელი ქართველები ირანის რუკაზე]]
'''ფერეიდნელები''' — [[ირანი|ირანის]] ფერეიდანის მხარეში მცხოვრები ეთნიკური [[ქართველები]], მეტყველებენ ქართული ენის [[ფერეიდნული კილო|ფერეიდნულ კილოზე]]. ფერეიდნელების რაოდენობას 12-14 ათასი ადამიანით განსაზღვრავენ.
'''ფერეიდნელები''' — [[ირანი|ირანის]] ფერეიდანის მხარეში მცხოვრები [[ქართველები]]. ეს ხალხი XVII საუკუნის დასაწყისში შაჰ-აბასს გადაუსახლებია უმთავრესად [[კახეთი|კახეთიდან]] და [[საინგილო|საინგილოდან]]. უცხოურ გარემოცვაში მათ ქრისტიანობაზე ააღებინეს ხელი და გაამუსლიმანეს. [[სპარსული ენა|სპარსულმა ენამ]] იქ თანდათანობით მტკიცედ მოიკიდა ფეხი, მაგრამ [[ქართული ენა]] მაინც არ დავიწყებიათ. ფერეიდანში უმრავლეს სოფელს ქართული სახელი დღემდე აქვს შემორჩენილი. აქაური ქართველები მეტყველებენ ე.წ. ფერეიდნულ დიალექტზე, რომელიც თითქმის 4 საუკუნეა მოწყვეტილია ლიტერატურულ ქართულ და მოძმე დიალექტებს.{{ფაქტი}}
{{ქართველები}}


==ისტორია==
1616 წელს შაჰ-აბასმა გადაასახლა 100 000-მდე ქართველი უმთავრესად [[კახეთი|კახეთიდან]] და [[ჰერეთი]]დან ირანის პროვინციებში, ხორასანში, ისპაჰანსა და ფერეიდანში. მათი უმრავლესობა გასპარსელდა, მხოლოდ ფერეიდანში დასახლებული ქართველების ჯგუფმა შემოინახა ქართული ენა და ზოგიერთი ტრადიცია. ფერეიდნელი ქართველები ფერეიდანის 14 სოფელში ცხოვრობენ. სოფლებს დღემდე აქვს შემორჩენილი ქართული სახელები: მარტყოფი, ნინოწმინდა, თელავი, ვაშლოვანი. 1840 წელს ფერეიდნელი ქართველები აღწერა ინგლისელმა ჰენრი ლეიარდმა, მისი ცნობით ქალები არ იხურავდნენ ჩადრს, მაღალ დონეზე იყო განვითარებული [[მეხილეობა]] 1894 წელს ფერეიდანი აღწერა ლადო აღნიაშვილმა.


==კულტურა==
ფერეიდანში მცხოვრები ქართველების კულტურა და ყოფა განსხვავებულია [[თურქეთი|თურქეთში]] მცხოვრები ქართველების კულტურისა და ყოფისგან, რადგან ფერეიდნელები აღმოჩნდნენ იზოლირებულ მდგომარეობაში. რელიგიამ, ცხოვრების პირობებმა და ეკოლოგიურმა გარემომ მთლიანად შეცვალა მათი ტანისამოსი, სამეურნეო იარაღები და ა. შ. ქართული ყოფიერებიდან შეინარჩუნეს ეგზოგამოურობა, გვარებად დასახლების ფორმა, არ მიიღეს [[ურვადი]] (სყიდვითი ქორწინება).

==ლიტერატურა==
*''თოფჩიშვილი რ''. „საქართველოს ეთნოგრაფია/ეთნოლოგია“ გვ. 151-152 — თბილისი, „უნივერსალი“ 2010 ISBN 578-9941-12-882-0

{{ქართველები}}
[[კატეგორია:ქართველები კუთხეების მიხედვით]]
[[კატეგორია:ქართველები კუთხეების მიხედვით]]
[[კატეგორია:ეთნოგრაფია]]

04:37, 12 აპრილი 2018-ის ვერსია

ფერეიდუნშაჰრის ენების ინსტიტუტის ქართული კლასის ქართველი მოსწავლეები
ფერეიდნელი ქართველი სარა (ქეთი) გუგუჩჭანი
ფერეიდნელი ქართველები ირანის რუკაზე

ფერეიდნელებიირანის ფერეიდანის მხარეში მცხოვრები ეთნიკური ქართველები, მეტყველებენ ქართული ენის ფერეიდნულ კილოზე. ფერეიდნელების რაოდენობას 12-14 ათასი ადამიანით განსაზღვრავენ.

ისტორია

1616 წელს შაჰ-აბასმა გადაასახლა 100 000-მდე ქართველი უმთავრესად კახეთიდან და ჰერეთიდან ირანის პროვინციებში, ხორასანში, ისპაჰანსა და ფერეიდანში. მათი უმრავლესობა გასპარსელდა, მხოლოდ ფერეიდანში დასახლებული ქართველების ჯგუფმა შემოინახა ქართული ენა და ზოგიერთი ტრადიცია. ფერეიდნელი ქართველები ფერეიდანის 14 სოფელში ცხოვრობენ. სოფლებს დღემდე აქვს შემორჩენილი ქართული სახელები: მარტყოფი, ნინოწმინდა, თელავი, ვაშლოვანი. 1840 წელს ფერეიდნელი ქართველები აღწერა ინგლისელმა ჰენრი ლეიარდმა, მისი ცნობით ქალები არ იხურავდნენ ჩადრს, მაღალ დონეზე იყო განვითარებული მეხილეობა 1894 წელს ფერეიდანი აღწერა ლადო აღნიაშვილმა.

კულტურა

ფერეიდანში მცხოვრები ქართველების კულტურა და ყოფა განსხვავებულია თურქეთში მცხოვრები ქართველების კულტურისა და ყოფისგან, რადგან ფერეიდნელები აღმოჩნდნენ იზოლირებულ მდგომარეობაში. რელიგიამ, ცხოვრების პირობებმა და ეკოლოგიურმა გარემომ მთლიანად შეცვალა მათი ტანისამოსი, სამეურნეო იარაღები და ა. შ. ქართული ყოფიერებიდან შეინარჩუნეს ეგზოგამოურობა, გვარებად დასახლების ფორმა, არ მიიღეს ურვადი (სყიდვითი ქორწინება).

ლიტერატურა

  • თოფჩიშვილი რ. „საქართველოს ეთნოგრაფია/ეთნოლოგია“ გვ. 151-152 — თბილისი, „უნივერსალი“ 2010 ISBN 578-9941-12-882-0