მონღოლეთის გეოგრაფია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
ცენტრში რატომ არის ეს? |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Mongolia CIA map.png|მინი|400px|მონღოლეთი და მისი მეზობლები]] |
[[ფაილი:Mongolia CIA map.png|მინი|400px|მონღოლეთი და მისი მეზობლები]] |
||
'''მონღოლეთის რესპუბლიკა''' (ყოფილი გარე რესპუბლიკა და მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკა), რომელიც მდებარეობს ცენტრალური [[აზია|აზიის]] აღმოსავლეთით,ზომიერი სარტყლის სტეპის, [[ნახევრად უდაბნო]]სა და [[უდაბნო]]ს ზონებში-მსოფლიოში ყველაზე მეჩხრად დასახლებული ქვეყანაა. იგი ჩრდილოეთით |
'''მონღოლეთის რესპუბლიკა''' (ყოფილი გარე რესპუბლიკა და მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკა), რომელიც მდებარეობს ცენტრალური [[აზია|აზიის]] აღმოსავლეთით,ზომიერი სარტყლის სტეპის, [[ნახევრად უდაბნო]]სა და [[უდაბნო]]ს ზონებში-მსოფლიოში ყველაზე მეჩხრად დასახლებული ქვეყანაა. იგი ჩრდილოეთით 3000 კმ-ის მანძილზე [[რუსეთი|რუსეთს]] ესაზღვრება, ხოლო სამხრეთით 4760 კმ-ით - [[ჩინეთი|ჩინეთს]]. დასავლეთით, ძალიან მცირე ტერიტორია (150 კმ) ესაზღვრება [[ყაზახეთი|ყაზახეთს]]. მთლიანად [[ტერიტორია]] შეადგენს 1 564 116 კვ.კმ-ს, დაახლოებით იმდენს, რასაც [[ალასკა]]. |
||
[[ფაილი:Altay-Sayan map en.png|მინი|ალთაის მთები]] |
[[ფაილი:Altay-Sayan map en.png|მინი|ალთაის მთები]] |
||
თითქმის მთელი [[მონღოლეთი]] ზღვის დონიდან |
თითქმის მთელი [[მონღოლეთი]] ზღვის დონიდან 1000 მ-ის სიმაღლეზე მდებარეობს. იგი ცენტრალური აზიის [[პლატო]]ზეა განლაგებული. დასავლეთით [[ალთაის მთები]]ა, რომელიც მუდმივად თოვლის საფარის ქვეშაა. ქვეყნის ყველაზე მაღალი მწვერვალიც აქ მდებარეობს (4374 მ.). მნიშვნელოვანი ქედებია ასევე [[გობის ალთაი]] და [[ხენტეი]]. ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს [[ხანგაის მთიანეთი]]. ალთაის ქედის აღმოსავლეთით ტბების ხეობაა (დაახლოებით 300-ზე მეტი ტბა), რომელიც შემოსაზღვრავს მდინარეების, [[სელენგა]]სა და [[ტუული]]ს ნაყოფიერ აუზს. ამ აუზის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარეობს [[ულან-ბატორი]] ([[ულაანბაატარი]]), მონღოლეთის [[დედაქალაქი]] და კომერციული ცენტრი. მნიშვნელოვანი მდინარეებია: [[სელენგა]], [[კერულენი]], [[ონონი]], [[ძაბხანი]], [[კობდო]]. ქვეყნის ტერიტორიის 60 %-ზე მეტი უჭირავს წაბლა ნიადაგებს. გავრცელებულია აგრეთვე მურა, დამლაშებული, შავმიწა და მდელოს ნიადაგები. მთიანი რაიონებისათვის დამახასიათებელია [[ტყესტეპი]]ს ლანდშაფტები. [[ტყე]]ს მონღოლეთის ტერიტორიის 10 % უჭირავს. ამ ტერიტორიაზე 100-ზე მეტი სახეობის [[ძუძუმწოვარია]]. ყველაზე გავრცელებულია [[მღრღნელები]], გვხვდება კურდღელი [[ტოლაი]], აკლიმატიზებულია [[ონდატრა]]. ტყეებში ბინადრობს [[მგელი]], [[სიასამური]],[[ციყვი]], [[ბურუნდუკი]]. [[ჩლიქოსნები]]დან აღსანიშნავია [[კულანი]], ანტილოპები, [[შველი]], [[მარალი]], [[ხემტეის მთებში]] — [[ლოსი]], [[მუშკი]]. მონღოლეთის ტერიტორიაზე ბინადრობენ ისეთი ცხოველებიც ([[ველური აქლემი]], [[პრჟევალსკის ცხენი]], [[გობის დათვი]]) რომლებიც სხვა ქვეყნებში თითქმის არ გვხვდება. |
||
[[ფაილი:OmnogoviLandscape.jpg|მინი|გობის უდაბნო]] |
[[ფაილი:OmnogoviLandscape.jpg|მინი|გობის უდაბნო]] |
||
მონღოლეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ და სამხრეთ ნაწილს ფარავს [[გობის უდაბნო]]. ქვეყნის უდიდესი ნაწილი მოქცეულია აქტიურ სეისმურ ზონაში, რის გამოც, მიწისძვრები აქ საკმაოდ ხშირია. |
მონღოლეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ და სამხრეთ ნაწილს ფარავს [[გობის უდაბნო]]. ქვეყნის უდიდესი ნაწილი მოქცეულია აქტიურ სეისმურ ზონაში, რის გამოც, მიწისძვრები აქ საკმაოდ ხშირია. |
||
==ბუნებრივი რესურსები== |
==ბუნებრივი რესურსები== |
||
მიუხედავად იმისა რომ გობის რეგიონი უმეტესად ქვიაშიან უდაბნოს წარმოადგენს, არსებობს ნახევრად უდაბნო ადგილები, რომელიც მრავალრიცხოვანი ცხვრისთვის, [[აქლემი]]სთვის და [[ცხენი]]სთვის საძოვრად გამოიყენება. ბალახოვანი სტეპი საშუალებას იძლევა გამოიკვებოს 28 მილიონი სული საქონელი. ერდენეტში მოიპოვებენ [[სპილენძი|სპილენძსა]] და [[მოლიბდენი|მოლიბდენს]], აგრეთვე [[ქვანახშირი|ქვანახშირს]]. არსებობს [[ნავთობი]]ს საბადოებიც, რომელიც ათვისებული არაა. ქვეყანაში დიდია [[ფოსფატი]]ს დეპოზიტი, მაგრამ უმეტესი ნაწილი აუთვისებელია გარემოს დაცვითი პრობლემების გამო. |
მიუხედავად იმისა რომ გობის რეგიონი უმეტესად ქვიაშიან უდაბნოს წარმოადგენს, არსებობს ნახევრად უდაბნო ადგილები, რომელიც მრავალრიცხოვანი ცხვრისთვის, [[აქლემი]]სთვის და [[ცხენი]]სთვის საძოვრად გამოიყენება. ბალახოვანი სტეპი საშუალებას იძლევა გამოიკვებოს 28 მილიონი სული საქონელი. ერდენეტში მოიპოვებენ [[სპილენძი|სპილენძსა]] და [[მოლიბდენი|მოლიბდენს]], აგრეთვე [[ქვანახშირი|ქვანახშირს]]. არსებობს [[ნავთობი]]ს საბადოებიც, რომელიც ათვისებული არაა. ქვეყანაში დიდია [[ფოსფატი]]ს დეპოზიტი, მაგრამ უმეტესი ნაწილი აუთვისებელია გარემოს დაცვითი პრობლემების გამო. |
||
| ხაზი 16: | ხაზი 15: | ||
* [http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/629186 მონღოლეთის გეოგრაფია (რუს.)] |
* [http://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/629186 მონღოლეთის გეოგრაფია (რუს.)] |
||
| ⚫ | |||
[[კატეგორია:მონღოლეთი]] |
[[კატეგორია:მონღოლეთი]] |
||
| ⚫ | |||
უკანასკნელი რედაქცია 19:52, 1 თებერვალი 2018-ის მდგომარეობით
მონღოლეთის რესპუბლიკა (ყოფილი გარე რესპუბლიკა და მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკა), რომელიც მდებარეობს ცენტრალური აზიის აღმოსავლეთით,ზომიერი სარტყლის სტეპის, ნახევრად უდაბნოსა და უდაბნოს ზონებში-მსოფლიოში ყველაზე მეჩხრად დასახლებული ქვეყანაა. იგი ჩრდილოეთით 3000 კმ-ის მანძილზე რუსეთს ესაზღვრება, ხოლო სამხრეთით 4760 კმ-ით - ჩინეთს. დასავლეთით, ძალიან მცირე ტერიტორია (150 კმ) ესაზღვრება ყაზახეთს. მთლიანად ტერიტორია შეადგენს 1 564 116 კვ.კმ-ს, დაახლოებით იმდენს, რასაც ალასკა.
თითქმის მთელი მონღოლეთი ზღვის დონიდან 1000 მ-ის სიმაღლეზე მდებარეობს. იგი ცენტრალური აზიის პლატოზეა განლაგებული. დასავლეთით ალთაის მთებია, რომელიც მუდმივად თოვლის საფარის ქვეშაა. ქვეყნის ყველაზე მაღალი მწვერვალიც აქ მდებარეობს (4374 მ.). მნიშვნელოვანი ქედებია ასევე გობის ალთაი და ხენტეი. ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს ხანგაის მთიანეთი. ალთაის ქედის აღმოსავლეთით ტბების ხეობაა (დაახლოებით 300-ზე მეტი ტბა), რომელიც შემოსაზღვრავს მდინარეების, სელენგასა და ტუულის ნაყოფიერ აუზს. ამ აუზის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარეობს ულან-ბატორი (ულაანბაატარი), მონღოლეთის დედაქალაქი და კომერციული ცენტრი. მნიშვნელოვანი მდინარეებია: სელენგა, კერულენი, ონონი, ძაბხანი, კობდო. ქვეყნის ტერიტორიის 60 %-ზე მეტი უჭირავს წაბლა ნიადაგებს. გავრცელებულია აგრეთვე მურა, დამლაშებული, შავმიწა და მდელოს ნიადაგები. მთიანი რაიონებისათვის დამახასიათებელია ტყესტეპის ლანდშაფტები. ტყეს მონღოლეთის ტერიტორიის 10 % უჭირავს. ამ ტერიტორიაზე 100-ზე მეტი სახეობის ძუძუმწოვარია. ყველაზე გავრცელებულია მღრღნელები, გვხვდება კურდღელი ტოლაი, აკლიმატიზებულია ონდატრა. ტყეებში ბინადრობს მგელი, სიასამური,ციყვი, ბურუნდუკი. ჩლიქოსნებიდან აღსანიშნავია კულანი, ანტილოპები, შველი, მარალი, ხემტეის მთებში — ლოსი, მუშკი. მონღოლეთის ტერიტორიაზე ბინადრობენ ისეთი ცხოველებიც (ველური აქლემი, პრჟევალსკის ცხენი, გობის დათვი) რომლებიც სხვა ქვეყნებში თითქმის არ გვხვდება.
მონღოლეთის სამხრეთ-აღმოსავლეთ და სამხრეთ ნაწილს ფარავს გობის უდაბნო. ქვეყნის უდიდესი ნაწილი მოქცეულია აქტიურ სეისმურ ზონაში, რის გამოც, მიწისძვრები აქ საკმაოდ ხშირია.
ბუნებრივი რესურსები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიუხედავად იმისა რომ გობის რეგიონი უმეტესად ქვიაშიან უდაბნოს წარმოადგენს, არსებობს ნახევრად უდაბნო ადგილები, რომელიც მრავალრიცხოვანი ცხვრისთვის, აქლემისთვის და ცხენისთვის საძოვრად გამოიყენება. ბალახოვანი სტეპი საშუალებას იძლევა გამოიკვებოს 28 მილიონი სული საქონელი. ერდენეტში მოიპოვებენ სპილენძსა და მოლიბდენს, აგრეთვე ქვანახშირს. არსებობს ნავთობის საბადოებიც, რომელიც ათვისებული არაა. ქვეყანაში დიდია ფოსფატის დეპოზიტი, მაგრამ უმეტესი ნაწილი აუთვისებელია გარემოს დაცვითი პრობლემების გამო.