ტრისტან-და-კუნია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
მ →გეოგრაფია: clean up, replaced: ქვია → ჰქვია using AWB |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
{{ინფოდაფა კუნძული |
{{ინფოდაფა კუნძული |
||
| სახელი |
| სახელი = ტრისტანი-და-კუნია |
||
| მშობ. სახელი |
| მშობ. სახელი = {{lang-en|Tristan da Cunha}} |
||
| native name link = |
| native name link = |
||
| მეტსახელი |
| მეტსახელი = |
||
| სურათის სახელი = Tristan Map.png |
| სურათის სახელი = Tristan Map.png |
||
| სურათის წარწერა = ტრისტანი-და-კუნიას არქიპელაგის რუკა |
| სურათის წარწერა = ტრისტანი-და-კუნიას არქიპელაგის რუკა |
||
| სურათის ზომა |
| სურათის ზომა = 300px |
||
| ალტ სურათი |
| ალტ სურათი = |
||
| locator map |
| locator map = {{პოზრუკა|ატლანტის ოკეანე}} |
||
| locator map size = |
| locator map size = |
||
| map_custom |
| map_custom = yes |
||
| მდებარეობა |
| მდებარეობა = |
||
| კოორდინატები |
| კოორდინატები = {{coord|37|06|00|S|12|16|00|W|region:SH|display=inline}} |
||
| მდებარეობა |
| მდებარეობა = [[ატლანტის ოკეანე]] |
||
| კუნძულთა რაოდენობა = |
| კუნძულთა რაოდენობა = |
||
| მთავარი კუნძული = [[ტრისტანი-და-კუნია (კუნძული)|ტრისტანი-და-კუნია]] |
| მთავარი კუნძული = [[ტრისტანი-და-კუნია (კუნძული)|ტრისტანი-და-კუნია]] |
||
| ფართობი_კმ2 |
| ფართობი_კმ2 = 207 |
||
| სია |
| სია = |
||
| სიგრძე_კმ |
| სიგრძე_კმ = |
||
| სიგანე_კმ |
| სიგანე_კმ = |
||
| სანაპიროს სიგრძე = |
| სანაპიროს სიგრძე = |
||
| სანაპიროზოლი_კმ = |
| სანაპიროზოლი_კმ = |
||
| უმაღლესი მთა |
| უმაღლესი მთა = |
||
| სიმაღლე_მ |
| სიმაღლე_მ = 2055 |
||
| ქვეყნის სახელი |
| ქვეყნის სახელი = {{დროშა|წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია}} |
||
| ქვეყანა |
| ქვეყანა = |
||
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
||
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა = |
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა = |
||
| ხაზი 31: | ხაზი 31: | ||
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 1 = |
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 1 = |
||
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = |
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = |
||
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 2 |
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = |
||
| ქვეყნის დედაქალაქი = |
| ქვეყნის დედაქალაქი = |
||
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქი = |
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქი = |
||
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
||
| ქვეყნის ლიდერის ტიპი = |
| ქვეყნის ლიდერის ტიპი = |
||
| ქვეყნის ლიდერის სახელი |
| ქვეყნის ლიდერის სახელი = |
||
| ქვეყანა 1 = |
| ქვეყანა 1 = |
||
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
||
| ხაზი 45: | ხაზი 45: | ||
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = |
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = |
||
| ქვეყნის 1 დედაქალაქი = |
| ქვეყნის 1 დედაქალაქი = |
||
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქი |
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქი = |
||
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
||
| ქვეყნის 1 ლიდერის ტიპი = |
| ქვეყნის 1 ლიდერის ტიპი = |
||
| ქვეყნის 1 ლიდერის სახელი |
| ქვეყნის 1 ლიდერის სახელი = |
||
| ქვეყანა 2 = |
| ქვეყანა 2 = |
||
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = |
||
| ხაზი 59: | ხაზი 59: | ||
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქი = |
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქი = |
||
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = |
||
| ქვეყნის 2 ლიდერის ტიპი |
| ქვეყნის 2 ლიდერის ტიპი = |
||
| ქვეყნის 2 ლიდერის სახელი |
| ქვეყნის 2 ლიდერის სახელი = |
||
| მოსახლეობა = 264 ად. |
| მოსახლეობა = 264 ად. |
||
| აღწერის წელი = 2008 |
| აღწერის წელი = 2008 |
||
| სიმჭიდროვე_კმ2 = 1,275 ად. |
| სიმჭიდროვე_კმ2 = 1,275 ად. |
||
| ეთნიკური ჯგუფები = |
| ეთნიკური ჯგუფები = |
||
| ვებსაიტი |
| ვებსაიტი = |
||
|კატეგორია ვიკისაწყობში = |
|კატეგორია ვიკისაწყობში = |
||
| დამატებითი ინფო = |
| დამატებითი ინფო = |
||
| ხაზი 110: | ხაზი 110: | ||
== მოსახლეობა == |
== მოსახლეობა == |
||
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძული — არქიპელაგის ერთადერთი კუნძულია მუდმივი [[მოსახლეობა|მოსახლეობით]]. კუნძულის მთავარი დასახლებული პუნქტია — [[ედინბურგის შვიდი ზღვა]] კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. სხვა დასახლებული პუნქტები დროებითია და წარმოადგენენ სამეცნიერო ბაზებს და [[მეტეოროლოგია|მეტეოროლოგიურ]] სადგურებს. 2016 წლის მონაცემებით კუნძულის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 266 ადამიანს<ref name="tristandc.com">{{cite web|title=Tristan da Cunha Family News|url=http://www.tristandc.com/familynews.php|accessdate=5 June 2016}}</ref>. ყველა მაცხოვრებელი კუნძულზე 1816-1908 წლებში გადასახლებული 8 მამაკაცის ([[შოტლანდიელები|შოტლანდიელი]], [[ |
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძული — არქიპელაგის ერთადერთი კუნძულია მუდმივი [[მოსახლეობა|მოსახლეობით]]. კუნძულის მთავარი დასახლებული პუნქტია — [[ედინბურგის შვიდი ზღვა]] კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. სხვა დასახლებული პუნქტები დროებითია და წარმოადგენენ სამეცნიერო ბაზებს და [[მეტეოროლოგია|მეტეოროლოგიურ]] სადგურებს. 2016 წლის მონაცემებით კუნძულის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 266 ადამიანს<ref name="tristandc.com">{{cite web|title=Tristan da Cunha Family News|url=http://www.tristandc.com/familynews.php|accessdate=5 June 2016}}</ref>. ყველა მაცხოვრებელი კუნძულზე 1816-1908 წლებში გადასახლებული 8 მამაკაცის ([[შოტლანდიელები|შოტლანდიელი]], [[ნიდერლანდელები|ნიდერლანდელი]], ორი [[ინგლისელები|ინგლისელი]], ორი [[იტალიელები|იტალიელი]] და ორი [[აშშ|ამერიკელი]]) და 7 ქალის (5 მულატი: 4 წმინდა ელენეს კუნძულიდან და ერთი კეიპტაუნიდან, და ორი [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]]) შთამომავლები. |
||
კუნძულზე ცხოვრობენ მხოლოდ 7 გვარის ადამიანები: გლესი, გრინი, ჰაგანი, ლავარელიე, რეპეტო (ორი ტიპიური [[ლიგურია|ლიგურიული]] გვარი), როჯერსი და სუეინი<ref>{{Cite book|title=Genetic isolateds: Separate but equal?|author=Leonid Kruglyak.|volume=96|page=1170-1172|date=February 1999|url=http://www.pnas.org/content/96/4/1170.full.pdf}}</ref>. |
კუნძულზე ცხოვრობენ მხოლოდ 7 გვარის ადამიანები: გლესი, გრინი, ჰაგანი, ლავარელიე, რეპეტო (ორი ტიპიური [[ლიგურია|ლიგურიული]] გვარი), როჯერსი და სუეინი<ref>{{Cite book|title=Genetic isolateds: Separate but equal?|author=Leonid Kruglyak.|volume=96|page=1170-1172|date=February 1999|url=http://www.pnas.org/content/96/4/1170.full.pdf}}</ref>. |
||
22:13, 9 იანვარი 2018-ის ვერსია
| მშობ. სახელი: ინგლ. Tristan da Cunha | |
|---|---|
 ტრისტანი-და-კუნიას არქიპელაგის რუკა | |
| გეოგრაფია | |
  ტრისტან-და-კუნია (ატლანტის ოკეანე) | |
| მდებარეობა | ატლანტის ოკეანე |
| კოორდინატები | 37°06′00″ ს. გ. 12°16′00″ დ. გ. / 37.10000° ს. გ. 12.26667° დ. გ. |
| მთავარი კუნძული | ტრისტანი-და-კუნია |
| ფართობი | 207 კმ² |
| უმაღლესი წერტილი | 2055 მ |
 წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია | |
| დემოგრაფია | |
| მოსახლეობა | 264 ად. (2008) |
| სიმჭიდროვე | 1,275 ად. /კმ² |
ტრისტანი-და-კუნია (ინგლ. Tristan da Cunha) — არქიპელაგი ატლანტის ოკეანის სამხრეთ ნაწილში, შედის ბრიტანეთის ზღვისიქითა ტერიტორიების წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნიას შემადგენლობაში.
აღდგომის კუნძულთან, პიტკერნის კუნძულებთან და ბუვეს კუნძულთან ერთად მატერიკებიდან ერთ-ერთი ყველაზე უფრო დაშორებული დასახლებული ადგილებია დედამიწაზე. მდებარეობს 2816 კმ-ში სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკიდან, 3360 კმ-ში სამხრეთი ამერიკიდან და 2161 კმ-ში სამხრეთით წმინდა ელენეს კუნძულიდან.
1956 წლიდან ბრიტანელებისგან არენდირებულ კუნძულ გოფის მონაკვეთზე განლაგებულია სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის მეტეოროლოგიური სადგური[1].
გეოგრაფია
- მთავარ კუნძულს ასევე ჰქვია ტრისტანი-და-კუნია. ის ერთადერთი კუნძულია მუდმივი მოსახლეობით. (37°06′ ს. გ. 12°16′ დ. გ. / 37.100° ს. გ. 12.267° დ. გ.) — 98 კმ²;
- ინაკსესიბლე (37°19′ ს. გ. 12°44′ დ. გ. / 37.317° ს. გ. 12.733° დ. გ.) — 14 კმ²;
- ნაიტინგეილი (ბულბული) (37°25′ ს. გ. 12°28′ დ. გ. / 37.417° ს. გ. 12.467° დ. გ.) — 3,4 კმ²;
- ნაიტინგეილი (ბულბული) — 3,2 კმ²;
- მიდლი — 0,1 კმ²;
- სტოლტენჰოფი — 0,1 კმ²;
- გოფი (დიეგო-ალვარესი) (40°19′ ს. გ. 9°55′ დ. გ. / 40.317° ს. გ. 9.917° დ. გ.) — 91 კმ²;
- ბევრი მომცრო კუნძული და კლდეები.
ტრისტანი-და-კუნია — ვულკანური წარმოშობის კუნძული, წარმოიშვა დაახლოებით 1 მილიონი წლის წინ. კუნძულზე მდებარეობს არქიპელაგის ყველაზე მაღალი წერტილი — დედოფალ მერის პიკი, სიმაღლით ზღვის დონიდან 2055 მეტრი. ზამთარში მთის მწვერვალი დაფარულია თოვლით. დედოფალ მერის პიკი — ვულკანია, კუნძულის აღმოჩენის მომენტიდან ამოიფრქვა რამდენიმეჯერ.
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძულს აქვს კლდოვანი ნაპირი და მთიანი რელიეფი, მრავალრიცხოვანი თხრილები, რომელსაც ადგილობრივი მაცხოვრებლები ეძახიან «ხეობას» («gulches»). კუნძულის ერთადერთი ტერიტორია, რომელიც მიესადაგება ადამიანის მუდმივ საცხოვრებელს — ჩრდილოეთი და ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილია. აქვე შესაძლებელია ზღვიდან გადმოსვლა დიდი რისკის გარეშე.
კლიმატი
კუნძულების კლიმატი ზომიერი ოკეანისებურია, წვიმიანი და ქარიანი. კუნძულ გოფზე თვის საშუალო ტემპერატურა მერყეობს +9 °С-დან +14,5 °C-მდე, ჩრდილოეთის კუნძულებზე — +11 °С-დან +17,5 °C-მდე. ნალექი წელიწადში მოდის ჩრდილოეთში 2000 მმ-დან კუნძულ გოფის 2500 მმ-მდე.
ფლორა და ფაუნა
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძულებზე არ არიან ძუძუმწოვრები (სანაპიროზე სელაპების და გოფის კუნძულზე ადამიანის შემოყვანილი თაგვის გამოკლებით), ქვეწარმავლები, პეპლები. მატერიკიდან კუნძულების სიშორემ გავლენა იქონია ცხოველთა და მცენარეულ სამყაროზე. კუნძულებზე ბევრია მცენარე-ენდემები, ინაკსესიბლეს კუნძულზე შენარჩუნებულია ყველაზე პატარა არამფრინავი ფრინველი დედამიწაზე — «ინაკსესიბლეს კუნძულის ლაინა» ანუ «ტრისტანის ლაინა» (ლათ. Atlantisia rogersi). კუნძულზე ასევე ბინადრობს მეკლდეური პინგვინი (ლათ. Eudyptes chrysocome).
გოფის, ნაიტინგეილის და ინაკსესიბლეს კუნძულები გამოცხადებულია ველური ბუნების ნაკრძალებად.
შინაური ცხოველებს და მსხვილ რქოსან საქონელს ტრისტანი-და-კუნიას კუნძულის მაცხოვრებლები არ აველურებენ და ისინი ბუნებისათვის დიდ საფრთხეს არ წარმოადგენს.
ისტორია
ითვლება, რომ არქიპელაგის ჩრდილოეთის კუნძულები 1506 წელს აღმოაჩინა პორტუგალიელმა ტრისტან და კუნიამ, მაგრამ ის ნაპირზე არ გადასულა. გოფის კუნძული აღმოაჩინა ინგლისელმა ზღვაოსანმა ჩარლზ გოფმა 1731 წელს. პირველი გადასვლა განახორციელეს ფრანგმა მეზღვაურებმა — ფრეგატ «L’Heure du Berger»-ის ეკიპაჟის წევრებმა 1767 წელს.
კუნძულზე პირველი დამსახლებელი 1810 წელს გახდა მასაჩუსეტსის შტატის მაცხოვრებელი ამერიკელი ჯონათან ლამბერტი, რომელიც გარდაიცვალა 1812 წელს.
1815 წელს დიდი ბრიტანეთმა მოახდინა კუნძულების ანექსია. სუეცის არხის გახსნამდე კუნძულებს ჰქონდათ სტრატეგიული მნიშვნელობა ევროპიდან და აღმოსავლეთ ამერიკიდან ინდოეთის ოკეანეში მოგზაურობის დროს.
1906 წელს მოხდა ვულკანის ამოფრქვევა, რომელმაც გამოიწვია პირუტყვის და კარტოფილის პლანტაციების განადგურება. ადამიანები გადაასახლეს კეიპტაუნში. 1961 წელს ამოფრქვევამ ზიანი მოუტანა თევზის ფაბრიკას, ხოლო მოსახლეობა გადაასახლეს წმინდა ელენეს კუნძულზე ან დიდ ბრიტანეთში. როდესაც ფაბრიკა აღადგინეს, მაცხოვრებლები დაბრუნდნენ სახლში.
მოსახლეობა
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძული — არქიპელაგის ერთადერთი კუნძულია მუდმივი მოსახლეობით. კუნძულის მთავარი დასახლებული პუნქტია — ედინბურგის შვიდი ზღვა კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. სხვა დასახლებული პუნქტები დროებითია და წარმოადგენენ სამეცნიერო ბაზებს და მეტეოროლოგიურ სადგურებს. 2016 წლის მონაცემებით კუნძულის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენს 266 ადამიანს[2]. ყველა მაცხოვრებელი კუნძულზე 1816-1908 წლებში გადასახლებული 8 მამაკაცის (შოტლანდიელი, ნიდერლანდელი, ორი ინგლისელი, ორი იტალიელი და ორი ამერიკელი) და 7 ქალის (5 მულატი: 4 წმინდა ელენეს კუნძულიდან და ერთი კეიპტაუნიდან, და ორი ირლანდიელი) შთამომავლები.
კუნძულზე ცხოვრობენ მხოლოდ 7 გვარის ადამიანები: გლესი, გრინი, ჰაგანი, ლავარელიე, რეპეტო (ორი ტიპიური ლიგურიული გვარი), როჯერსი და სუეინი[3].
ხელისუფლება
ტრისტანი-და-კუნიას კუნძულების ადმინისტრატორი, დანიშნული წმინდა ელენეს კუნძულის გუბერნატორის მიერ, კუნძულების საბჭოს მეთაურია, რომელიც შედგება 11 ადამიანისგან: აქედან 8 — არჩევითია, 3 — დანიშნული. საბჭოს მინიმუმ ერთი წევრი აუცილებლად უნდა იყოს ქალი. საბჭოს წევრი, რომელმაც არჩევნებში მიიღო ხმათა უმრავლესობა, ინიშნება მთავარ კუნძულელად (Chief Islander).
კავშირი გარე სამყაროსთან
კუნძულები რეგულარული სამგზავრო რეისებით არ არის დაკავშირებული მატერიკთან. მაგრამ კუნძულზე ჩასვლა შეიძლება თევზსაჭერი და სამეცნიერო გემებით. სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის თევზსაჭერი გემები მიცურავენ ტრისტანი-და-კუნიას კუნძულებამდე თვეში ერთხელ, მათზე მოწყობილია ადგილები მგზავრებისათვის. კუნძულებთან დასაკავშირებლად ექსპედიციები იყენებენ შვეულმფრენებს.
რესურსები ინტერნეტში
Tristan da Cunha, ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზე
ვიკიმედია-ატლასი: ტრისტან-და-კუნია — გეოგრაფიული და ისტორიული რუკები- Tristan da Cunha
- Tristan Times
- TRISTAN DA CUNHA (Spanish)
- არქიპელაგის ისტორია
- კუნძულის ისტორია, ფოტოგრაფიები, დაწვრილებითი რუკა
ვიდეოები კუნძულების შესახებ
- Return to Trista da Cunha, Global Nomad, National Geographic (2012).
- A Day on Tristan da Cunha, Global Nomad, National Geographic (2011).
- Tristan da Cunha: The story of Asthma Island, part 1 and part 2, BBC Four (2008).
- Tristan da Cunha: Life on the island in 1963 (1963).
- Tristan da Cunha: Life of an islander in 1963 (1963).
სქოლიო
- ↑ South African weather station on Gough Island
- ↑ Tristan da Cunha Family News. ციტირების თარიღი: 5 June 2016.
- ↑ Leonid Kruglyak. (February 1999). Genetic isolateds: Separate but equal?, გვ. 1170-1172.