{{ვიკიპედია:მთავარი გვერდი/3.0/კონტეინერი|სურათი=HSutvald2.svg|სათაური=რჩეული სტატია|შიგთავსი={{რჩეული სტატია}}|ღილაკი1=[[1907 წლის ტფილისის ბანკის ძარცვა|სრულად...]]|ღილაკი2=[[ვიკიპედია:რჩეული_სტატიები/კანდიდატები|კანდიდატები]]|ღილაკი3=[[ვიკიპედია:რჩეული_სტატიები|სხვა რჩეული სტატიები]]}}
{{ვიკიპედია:მთავარი გვერდი/3.0/კონტეინერი|სურათი=HSutvald2.svg|სათაური=რჩეული სტატია|შიგთავსი={{რჩეული სტატია}}|ღილაკი1=[[ტფილისის ბანკის ძარცვა|სრულად...]]|ღილაკი2=[[ვიკიპედია:რჩეული_სტატიები/კანდიდატები|კანდიდატები]]|ღილაკი3=[[ვიკიპედია:რჩეული_სტატიები|სხვა რჩეული სტატიები]]}}
დიდი აფეთქება — დაკვირვებადი სამყაროს ყველაზე მიღებული კოსმოლოგიური მოდელი მისი არსებობის უადრესი პერიოდებიდან შემდგომი ევოლუციის ჩათვლით. მოდელი აღწერს, თუ როგორ გაფართოვდა სამყარო მაღალი სიმკვირივისა და ტემპერატურის საწყისი მდგომარეობიდან და გვთავაზობს დაკვირვებადი ფენომენების ფართო სპექტრის, მათ შორის, მსუბუქი ელემენტების გავრცელების, კოსმოსური მიკროტალღური ფონის (CMB) და სამყაროს ფართომასშტაბიანი სტრუქტურის ახსნას. მნიშვნელოვანია, რომ დიდი აფეთქების თეორია თანხვედრაშია ჰაბლი–ლემეტრის კანონთან — რაც უფრო შორს არიან გალაქტიკებიდედამიწიდან, მით უფრო სწრაფად შორდებიან ისინი პლანეტას. თეორია, ფიზიკის დადგენილი კანონების გამოყენებით, ახდენს ამ დაკვირვების ექსტრაპოლაციას უკან დროში. ეს შედეგად იძლევა კოსმოსის ზრდად კონცენტრაციას, რასაც წინ უძღოდა გრავიტაციული სინგულარობა, რომელშიც დროისა და სივრცის ცნებები მნიშვნელობას კარგავს (ე.წ. „დიდი აფეთქების“ სინგულარობა). სამყაროს გაფართოების სიჩქარის დეტალური გამოთვლების თანახმად, აღნიშნულ სინგულარობას ადგილი ჰქონდა დაახლოებით 13.8 მილიარდი წლის წინ, რაც, შესაბამისად, სამყაროს ასაკს წარმოადგენს. საწყისი გაფართოების (იგივე „დიდი აფეთქების“) შემდეგ სამყარო საკმარისად გაგრილდა, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო სუბატომური ნაწილაკების, მოგვიანებით კი, ატომების წარმოქმნა. ამ პირველადი ელემენტების (წყალბადის, შედარებით მცირე რაოდენობით კი ჰელიუმის და ლითიუმის) გიგანტური ღრუბლები, მოგვიანებით, გრავიტაციის ძალით, შეიკუმშა ადრეულ ვარსკვლავებად და გალაქტიკებად, რომელთა შთამომავლებზე დაკვირვება დღესაც შესაძლებელია.
ვარშავის გეტოს აჯანყებამეორე მსოფლიო ომის დროს ვარშავის გეტოს აჯანყება (იდიშ.אױפֿשטאַנד אין װאַרשעװער געטאָ; პოლ.Powstanie w getcie warszawskim; გერმ.Aufstand im Warschauer Ghetto) — ებრაული და პოლონური წინააღმდეგობის ძალების მიერ ნაცისტური გერმანიის წინააღმდეგ მოწყობილი აჯანყება ოკუპირებული პოლონეთის დედაქალაქის ტერიტორიაზე, რომელიც მიზნად ისახავდა ნაცისტური გერმანიის ძალების მიერ ვარშავის გეტოს ლიკვიდაციის თავიდან არიდებასა და გეტოში მყოფი ადამიანების გადარჩენას.
.jpg)
