ხაჩენის სამთავრო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
მ clean up, replaced: დაარსეს → დააარსეს using AWB |
||
| ხაზი 136: | ხაზი 136: | ||
|დღეს = |
|დღეს = |
||
}} |
}} |
||
'''ხაჩენის სამთავრო''' ({{lang-hy|Խաչենի իշխանություն}}) — [[შუა საუკუნეები]]ს [[სომხეთი|სომხური]] სამთავრო [[არცახი|არცახში]] (დღევანდელ [[მთიანი ყარაბაღი]]ს ტერიტორიაზე)<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/35178/Armenia/44269/The-marzpans Encyclopædia Britannica. Armenia]:"''A few native '''Armenian''' rulers survived for a time in the Kiurikian kingdom of Lori, the Siuniqian kingdom of Baghq or Kapan, and the '''principates of Khachen (Artzakh)''' and Sasun.''"</ref><ref>C. J. F. Dowsett. The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš // BSOAS. — 1958. — Vol. XXI, No 3. —p. 482.:"''Late name of part of pr. Arcax, forming at this time a small independent '''Armenian''' principality; the earliest references to Xacen are of the tenth century''" |
'''ხაჩენის სამთავრო''' ({{lang-hy|Խաչենի իշխանություն}}) — [[შუა საუკუნეები]]ს [[სომხეთი|სომხური]] სამთავრო [[არცახი|არცახში]] (დღევანდელ [[მთიანი ყარაბაღი]]ს ტერიტორიაზე)<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/35178/Armenia/44269/The-marzpans Encyclopædia Britannica. Armenia]:"''A few native '''Armenian''' rulers survived for a time in the Kiurikian kingdom of Lori, the Siuniqian kingdom of Baghq or Kapan, and the '''principates of Khachen (Artzakh)''' and Sasun.''"</ref><ref>C. J. F. Dowsett. The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš // BSOAS. — 1958. — Vol. XXI, No 3. —p. 482.:"''Late name of part of pr. Arcax, forming at this time a small independent '''Armenian''' principality; the earliest references to Xacen are of the tenth century''"</ref><ref>Howorth, Henry Hoyle (1876). ''History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century''Longmans, Green, and Co. p. 14</ref><ref>{{cite web |title=Russian scholar V. Shnirelman: Khachen was a medieval Armenian feudal principality in the territory of modern Karabakh, which played a significant role in the political history of Armenia and the region in the 10th-16th centuries |url=http://www.vehi.net/istoriya/armenia/albanskymif.html#_ftn3}} В.А. Шнирельман, Албанский миф, 2006, Библиотека «Вeхи»</ref><ref>{{cite web |title=Russian scholar Smirnova L. P.: Armenian principality of Khachen in Karabakh |url=http://www.vostlit.info/Texts/rus11/Cudesa/framepred.htm}} Аджаиб ад-дунья. Чудеса мира, ред. Смирнова Л.П., М. Наука. 1993</ref><ref>{{cite web |title=Armenian Khachen |url=http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Dulaf/text/primtext.phtml }} Абу Дулаф. Вторая записка. Ред. Беляев В., М., Наука. 1960 (Комментарии) {{ru icon}}</ref><ref>The New Encyclopædia Britannica by Robert MacHenry, Encyclopædia Britannica, inc, Robert MacHenry, (1993) p.761</ref><ref>{{cite web|url=http://www.vostlit.info/Texts/rus11/Cudesa/framepred.htm |title=Чудеса Мира, Предисловие, стр., 42 |publisher=Vostlit.info |accessdate=2012-05-06}}</ref>. [[ანტიკური ხანა|ანტიკურ ხანაში]] არცახი და [[უტიკი]] [[დიდი სომხეთი|სომხეთის სამეფო]]ს ნაწილი იყო, მაგრამ შუა საუკუნეებში მასზე კონტროლი საქართველოს და ალბანეთის სამეფოებსაც ჰქონდათ<ref name="Perry">{{cite book |
||
| last =Parry |
| last =Parry |
||
| first =Ken |
| first =Ken |
||
| ხაზი 146: | ხაზი 146: | ||
| isbn = 0-631-23203-6}}</ref>. [[XII საუკუნე]]დან მოყოლებული სომხური ხაჩენის სამთავრო მართავდა რეგიონს<ref name="Perry"/>. [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერატორი]] [[კონსტანტინე VII]] მიმართვდა წერილებში „ხაჩენის პრინცს, სომხეთში“<ref>Constantine VII Porphyrogenitus, De ceremoniis aubae byzantinae (Ed. J.P.Migne. Patrologiae cursiis completus, Series Graeco-Latina, 112), p. 248</ref>. |
| isbn = 0-631-23203-6}}</ref>. [[XII საუკუნე]]დან მოყოლებული სომხური ხაჩენის სამთავრო მართავდა რეგიონს<ref name="Perry"/>. [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერატორი]] [[კონსტანტინე VII]] მიმართვდა წერილებში „ხაჩენის პრინცს, სომხეთში“<ref>Constantine VII Porphyrogenitus, De ceremoniis aubae byzantinae (Ed. J.P.Migne. Patrologiae cursiis completus, Series Graeco-Latina, 112), p. 248</ref>. |
||
არაბის მოგზაურის, აბუ დულაფის ჩანაწერების მიხედვით, ხაჩენი იყო სომხური სამთავრო სამხრეთ [[ბარდა (ქალაქი)|ბარდას]] ტერიტორიაზე<ref name="Abū-Dulaf">Abū-Dulaf Misʻar Ibn Muhalhil's Travels in Iran (circa A.D. 950) / Ed. and trans. by [[Vladimir Minorsky|V. Minorsky]]. — Cairo University Press, 1955. — p. 74:"''Khajin (Armenian Khachen) was an '''Armenian principality''' immediately south of Barda'a.''"</ref>. [[1214]] წელს ჰასან ჯალალიანის დინასტია მართვადა ხაჩენს და არცახს<ref>{{cite book|last =de Waal|first = Thomas|authorlink = Thomas de Waal|title = Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|publisher = New York University Press|year = 2003|location = New York|isbn = 0-8147-1945-7 |page=287}}</ref><ref name="Agop">{{cite book | last =Hacikyan | first =Agop Jack |author2=Gabriel. Basmajian |author3=Edward S. Franchuk | title =The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century | publisher =Wayne State University Press | year =2002 | isbn =0-8143-3023-1 | page =470}}</ref><ref>{{cite book |last=Cornell |first=Svante E. |year=2001 |title=Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus |publisher= Routledge (UK) |isbn=0-7007-1162-7 |page= 66.}}</ref>. [[1216]] წელს ჯალალიანებმა |
არაბის მოგზაურის, აბუ დულაფის ჩანაწერების მიხედვით, ხაჩენი იყო სომხური სამთავრო სამხრეთ [[ბარდა (ქალაქი)|ბარდას]] ტერიტორიაზე<ref name="Abū-Dulaf">Abū-Dulaf Misʻar Ibn Muhalhil's Travels in Iran (circa A.D. 950) / Ed. and trans. by [[Vladimir Minorsky|V. Minorsky]]. — Cairo University Press, 1955. — p. 74:"''Khajin (Armenian Khachen) was an '''Armenian principality''' immediately south of Barda'a.''"</ref>. [[1214]] წელს ჰასან ჯალალიანის დინასტია მართვადა ხაჩენს და არცახს<ref>{{cite book|last =de Waal|first = Thomas|authorlink = Thomas de Waal|title = Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|publisher = New York University Press|year = 2003|location = New York|isbn = 0-8147-1945-7 |page=287}}</ref><ref name="Agop">{{cite book | last =Hacikyan | first =Agop Jack |author2=Gabriel. Basmajian |author3=Edward S. Franchuk | title =The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century | publisher =Wayne State University Press | year =2002 | isbn =0-8143-3023-1 | page =470}}</ref><ref>{{cite book |last=Cornell |first=Svante E. |year=2001 |title=Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus |publisher= Routledge (UK) |isbn=0-7007-1162-7 |page= 66.}}</ref>. [[1216]] წელს ჯალალიანებმა დააარსეს [[განძასარის მონასტერი]], რომელიც გახდა კათოლიკოსის მუდმივი რეზიდენცია ქალაქის გამუსლიმებამდე<ref name="Perry"/>. ხამსას სამთავროებმა მხარი დაუჭირეს სომხურ ავტონომიებს [[ჩალდირანის ბრძოლა|ოსმალეთ-სპარსეთის ომში]]. [[1603]] წელს სპარსელებმა შექმნეს პროტექტორატი კამსაში და ხელი შეუწყო [[ყარაბაღის სახანო|ადგილობრივ სახანოს]] [[1750]] წელს<ref name="Perry"/>. |
||
==რესურსები ინტერნეტში== |
==რესურსები ინტერნეტში== |
||
19:48, 22 ნოემბერი 2015-ის ვერსია
| ხაჩენის სამთავრო Խաչենի իշխանություն | |||||
| გაუქმდა | |||||
| |||||
|
ხაჩენის სამთავროს დროშა | |||||
| დედაქალაქი | ხაჩენი, ათერკი, ვაიკუნიკი | ||||
| ენები | სომხური | ||||
| რელიგია | სომხეთის სამოციქულო ეკლესია | ||||
| მთავრობა | მონარქია | ||||
| ისტორია | |||||
| - | შეიქმნა | 1261 | |||
| - | გაუქმდა | 1750 | |||
ხაჩენის სამთავრო (სომხ. Խաչենի իշխանություն) — შუა საუკუნეების სომხური სამთავრო არცახში (დღევანდელ მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე)[1][2][3][4][5][6][7][8]. ანტიკურ ხანაში არცახი და უტიკი სომხეთის სამეფოს ნაწილი იყო, მაგრამ შუა საუკუნეებში მასზე კონტროლი საქართველოს და ალბანეთის სამეფოებსაც ჰქონდათ[9]. XII საუკუნედან მოყოლებული სომხური ხაჩენის სამთავრო მართავდა რეგიონს[9]. ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე VII მიმართვდა წერილებში „ხაჩენის პრინცს, სომხეთში“[10].
არაბის მოგზაურის, აბუ დულაფის ჩანაწერების მიხედვით, ხაჩენი იყო სომხური სამთავრო სამხრეთ ბარდას ტერიტორიაზე[11]. 1214 წელს ჰასან ჯალალიანის დინასტია მართვადა ხაჩენს და არცახს[12][13][14]. 1216 წელს ჯალალიანებმა დააარსეს განძასარის მონასტერი, რომელიც გახდა კათოლიკოსის მუდმივი რეზიდენცია ქალაქის გამუსლიმებამდე[9]. ხამსას სამთავროებმა მხარი დაუჭირეს სომხურ ავტონომიებს ოსმალეთ-სპარსეთის ომში. 1603 წელს სპარსელებმა შექმნეს პროტექტორატი კამსაში და ხელი შეუწყო ადგილობრივ სახანოს 1750 წელს[9].
რესურსები ინტერნეტში
სქოლიო
- ↑ Encyclopædia Britannica. Armenia:"A few native Armenian rulers survived for a time in the Kiurikian kingdom of Lori, the Siuniqian kingdom of Baghq or Kapan, and the principates of Khachen (Artzakh) and Sasun."
- ↑ C. J. F. Dowsett. The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš // BSOAS. — 1958. — Vol. XXI, No 3. —p. 482.:"Late name of part of pr. Arcax, forming at this time a small independent Armenian principality; the earliest references to Xacen are of the tenth century"
- ↑ Howorth, Henry Hoyle (1876). History of the Mongols: From the 9th to the 19th CenturyLongmans, Green, and Co. p. 14
- ↑ Russian scholar V. Shnirelman: Khachen was a medieval Armenian feudal principality in the territory of modern Karabakh, which played a significant role in the political history of Armenia and the region in the 10th-16th centuries. В.А. Шнирельман, Албанский миф, 2006, Библиотека «Вeхи»
- ↑ Russian scholar Smirnova L. P.: Armenian principality of Khachen in Karabakh. Аджаиб ад-дунья. Чудеса мира, ред. Смирнова Л.П., М. Наука. 1993
- ↑ Armenian Khachen. Абу Дулаф. Вторая записка. Ред. Беляев В., М., Наука. 1960 (Комментарии) (რუსული)
- ↑ The New Encyclopædia Britannica by Robert MacHenry, Encyclopædia Britannica, inc, Robert MacHenry, (1993) p.761
- ↑ Чудеса Мира, Предисловие, стр., 42. Vostlit.info. ციტირების თარიღი: 2012-05-06.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Parry, Ken (December 5, 2001). The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Wiley-Blackwell, გვ. 335–336. ISBN 0-631-23203-6.
- ↑ Constantine VII Porphyrogenitus, De ceremoniis aubae byzantinae (Ed. J.P.Migne. Patrologiae cursiis completus, Series Graeco-Latina, 112), p. 248
- ↑ Abū-Dulaf Misʻar Ibn Muhalhil's Travels in Iran (circa A.D. 950) / Ed. and trans. by V. Minorsky. — Cairo University Press, 1955. — p. 74:"Khajin (Armenian Khachen) was an Armenian principality immediately south of Barda'a."
- ↑ de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press, გვ. 287. ISBN 0-8147-1945-7.
- ↑ Hacikyan, Agop Jack (2002). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Wayne State University Press, გვ. 470. ISBN 0-8143-3023-1.
- ↑ Cornell, Svante E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge (UK), გვ. 66.. ISBN 0-7007-1162-7.